عصر آزادی آنلاین/ دکتر قدیر گلکاریان
کنترل مجلس سنا با تعداد کثیر از نمایندگان حزب دموکرات ایالات متحده در وانفسای حوادث روز چهارشنبه گذشته که کنگره آمریکا از سوی شورشیان طرفدار ترامپ اشغال و غارت شد، یکی از رخدادهای مهمی است که میتواند در دوره ریاست جمهوری جو بایدن مفاهیم و معانی خاصی داشته باشد. به طوری که جو بایدن با کمک سناتورهای حزب خود خواهد توانست بر اهرمهای قانونگذاری فدرال ایالات متحده تأثیر بگذارد و بدین وسیله با تکیه به آرای سناتورهای حزب خود بسیاری از تصمیمات و لوایح دولتی را به تصویب برساند. اکنون جو یابدن در شرایطی بر صندلی ریاست جمهوری تکیه خواهد زد که هم مجلس نمایندگان و هم مجلس سنا از نظر تعداد کرسی متعلق به حزب دموکرات از برتری برخوردار می باشد که این اتفاق در تاریخ آمریکا به ندرت اتفاق افتاده است.
بعد از اینکه بایدن با اجرای مراسم تحلیف رسماً به عنوان رئیس جمهور منصوب شود، بر اساس قانون اساسی ریاست مجلس سنا بر عهده معاون رئیس جمهور ایالات متحده خواهد بود. این سمت تقریباً تشریفاتی است که در مراسم رسمی از جمله تشکیل جلسه کنگره بر دوش معاون رئیس‌جمهور گذاشته می‌شود. وی عمدتاً در جریان رأی‌گیری در سنا حاضر نمی‌شود و تنها زمانی رأی میدهد که آرای سناتورها به صورت مساوی تقسیم شده باشد. هر گاه در مجلس سنا، مصوبه‌ای ۵۰ رأی مثبت و ۵۰ رأی منفی داشته باشد، معاون رئیس‌جمهور به عنوان رئیس سنا، رأی خود را به صندوق می‌اندازد و به این شکل سرنوشت آن مصوبه تعیین می‌شود. در واقع کاملا هریس که به عنوان معاون بایدن انتخاب شده است، بر ریاست کرسی سنا نیز تکیه خواهد زد. افزایش تعداد نمایندگان متعلق به حزب دموکرات در اواخر هفته باعث شد چاک شومر که تا به امروز به عنوان رهبر گروه اقلیت نمایندگان سنا شناخته میشد این بار به منزله رهبر گروه اکثریت و همچنین سناتور ارشد مجلس سنا به موقعیت لازم برسد.
باید گفت که آخرین بار در نیمه اول سال 2001 که دیک چنی به عنوان معاون رئیس جمهور انجام وظیفه می کرد به دلیل شکستگی پای خود نتوانست در جلسات حضور یابد و تقسیم آرا به مدت شش ماه 50-50 بود. پس از شش ماه وقتی سناتور جمهوری خواه، جیم جفوردس از ایالت ورمونت، از حزب متبوعش جدا شده و به حزب دموکرات پیوست، برتری 51-49 به نفع دموکراتها شکل گرفت. در بررسی تاریخ سیاسی آمریکا شاهد هستیم که در سال 1954 و در بیشتر کنگره های مربوط به سالهای 1881-1882 تعداد سناتورها در مجلس سنای ایالات متحده 50-50 بوده است.
حزبی که در سنا دارای اکثریت است می تواند برای هر یک از 20 کمیته دائمی سنا رئیس تعیین کند. بدین ترتیب اکثریت کرسی های هر کمیته را در اختیار دارد و بیشتر کارمندان و منابع کمیته را کنترل می کند. حال اصل ماجرا اینجاست که در چنین شرایطی که تعداد سناتورهای حزب دموکرات بیشتر هستند، چه کاری می توانند بکنند؟ چه مزایایی برای دولت جو بایدن خواهد داشت؟
اگرچه برای تصویب قوانین اساسی در سنا بطور کلی اکثریت 60 سناتور مورد نیاز است، اما کمیته قوانین و امور دولتی قادر است اقدامات رایج را بدون رای گیری رسمی انجام دهد. اکثریت آرای موجود برای پیشبرد اهداف دولت و تصویب قوانین مربوط به امور مالی و بودجه سالانه و همچنین اقدامات مربوط به مالیات از طریق فرآیندهای لازم کفایت می کند. در میان موارد دستور کار بایدن، مسلماً موارد ذکر شده می تواند شامل افزایش برخی از نرخ های مالیات، کاهش صلاحیت مربوط به بیمه سلامتی و گسترش پروژه موسوم به اوباماکر باشد. اکثریت موجود در سنای آمریکا می تواند به دموکرات ها – به شرطی که کاملاً متحد بمانند – برای ایجاد محرک های اضافی در مخالفت جمهوری خواهان ایفای نقش کرده و قوانین مربوط به بخشهایی از اولویت های آب و هوایی و قوانین مهاجرت که بایدن آنها را وعده داده را مسیرسازی کنند و راه حرکت دولت جو بایدن را هموار نمایند. قانون بازنگری کنگره همچنین به دموکرات ها امکان می دهد تا با لغو مقرراتی که اخیراً توسط دولت ترامپ با اکثریت سناتورهای جمهوری خواه وضع شده است، زمینه برای حل مشکلات و تنشهای بین المللی را نیز فراهم بیاورند که لغو تحریمهای اقتصادی علیه ایران و یا بسترسازی ممکن برای آغاز مذاکرات سازنده با کشورمان را میتوان نام برد.
دموکراتها همچنین می توانند نامزدهای اجرایی و قضایی رئیس جمهور را تنها با حمایت دموکراتها به دلیل تغییر قوانینی که برای قطع بحث و گرفتن رای تأیید به اکثریت نیاز دارد، منتقل کنند. اما در این میان دموکرات ها با محدودیتهایی هم مواجه خواهند بود.
همانطور که مشخص است، مدت دوره نمایندگی در مجلس سنا 6 سال می باشد که در هر دو سال یکبار انتخابات مجدد رخ میدهد و با توجه به اینکه تعداد نمایندگان در مجلس سنا مجموعاً 100 نفر می باشد، به دو گروه 33 و یک گروه 34 نفره نیاز است. جمهوری خواهان بزرگترین سلاحی را که به عنوان اقلیت سنا در دست دارند و میتوانند از آن استفاده کنند، قدرت فیلیبوستر (Filibuster)است. این در واقع موردی است که برای پیشبرد ابتکارات غیر بودجه ای در موضوعاتی نظیر تعیین حداقل دستمزد فدرال، مرخصی زایمان یا خانوادگی، تعیین حقوق کارگران و بررسی سوابق مربوط به قوانین خرید و نگهداری سلاح و امثال اینها نیاز است 60 نماینده برای تصویب رأی بدهند. با توجه به اینکه در شرایط کنونی تعداد نمایندگان حزب دموکرات در سنا به 51 نفر رسیده است، در طول مدت آینده نیازمند 9 رأی حمایتی جمهوری خواهان در موارد ذکر شده هستند که اگر جمهوری خواهان به عنوان جناح چپ تلاش کنند که در تصویب قوانین خللی ایجاد کنند، یقیناً از این حربه برای مقاصد خود استفاده خواهند کرد. از سوی دیگر معلوم نیست که در دو سال آینده نوع ساختار گروههای سه گانه چگونه خواهد بود.
آنچه در شرایط کنونی قابل نتیجه گیری است اینکه، چاک شومر به عنوان رهبر گروه اکثریت سنا و سناتور ارشد شاید برای حفظ هر یک از اعضای حزبش در مراحل انتخابات میان دوره ای به دموکرات های محافظه کاری که احتمال میرود دست به تغییر حزب بزنند، اختیارات و قدرت اضافی برای عدم گریزشان بدهد و یا ممکن است ابتکاراتی را که بیش از حد لیبرال به نظر میرسند به عنوان امتیاز به سایر هم حزبیهایش بسپارد. یعنی چاک شومر فعلاً به عنوان کاپیتان تیم فوتبال شباهت دارد که باید مدیریت لازم را در انسجام دوره شش ساله آینده بکار بگیرد. یآی
نتیجه اینکه سنای آمریکا یکی از مجالس مهمی است که میتواند در برابر اقدامات ریاست جمهوری هم کارساز باشد و هم کارشکن. از این رو همانطور که احتمال میرود برخی از سناتورهای محافظه کار حزب دموکرات گریزی داشته باشند، این احتمال هم وجود دارد که سناتورهای متعلق به حزب جمهوری خواه با دموکرات ها همپالکی شوند. از جمله جمهوری خواهانی که در اوایل پیروزی بایدن به او تبریک گفته و از ترامپ و حمایت برخی افراطیون حزب جمهوری خواه انتقاد کردند و تمایل به همکاری با دولت جدید را نشان دادند، میت رامنی از ایالت یوتا، سوزان کالینز از ایالت ماین و لیزا مورکوفسکی از آلاسکا را میتوان نام برد. نکته مهم و نهایی آنکه، شرایط آنگونه که ترامپ و دار و دسته اش سعی می کردند در این اواخر شرایطی را بوجود بیاورند که دست بایدن را در لغو بسیاری از تصمیمات کوتاه کند، اکنون با شرایط موجود مسیر برای تصمیمات عاقلانه بایدن هموار شده است. امید است که نتایج مثبت آن را در روزهای آینده نسبت به رفع تنش میان ایران و ایالات متحده شاهد باشیم. باید سپاسگزار سیاست ورزان کشورمان بود که در یک هفته گذشته سیگنالهای بسیار درخور توجهی را ارسال کرده اند. یقیناً بازخورد آنها هم بی ثمر نخواهد بود. به امید خدا!
