بدرود پرزیدنت!
“عصرآزادی” در پایان دولت تدبیر و امید از تداوم مشکلات گریبانگیر کشور گزارش می دهد؛
📌عصرآزادی/ شهرام صادق زاده
رئیس‌جمهور بودن در ایران قصه پرغصه ای است که در کمتر کشوری می توان این داستان را خواند زیرا فردی که قبای ریاست جمهوری را بر تن می کند فرشته ای می‌شود که مردم را از چنگال دولت پیشین نجات داده است اما بعد از ۷ یا ۸ سال همه بر سر نخواستن او دعوا می کنند!
اکنون دیگر دوره دولت دوازدهم به اتمام رسید اما همچنان بحران‌هایی مانند گرانی ارز، افزایش تورم، سیر صعودی قیمت کالا، مشکلات معیشتی کارگران، بیکاری، آثار اقتصادی و اجتماعی ویروس کرونا و ناتوانی دولت در حمایت از مردم و فعالان اقتصادی و نابسامانی بازار بورس در این دولت به قوت خود باقی مانده است که معلوم نیست تا به کی همراه مردم خواهد بود!
▪️به جای اینکه مردم دست به سوی دولت دراز کنند دولت این کار را انجام می دهد!
روز ۲۴ خرداد سال ۹۲ دولت پرزیدنت حسن روحانی با عنوان تدبیر و امید بر سر کار آمد، در حالی که ۸ سال دشوار از دولت محمود احمدی نژاد گذشته بود و بسیاری امیدوار بودند که دولت جدید، شرایط اقتصاد نابسامان و سیاست منفعل بین‌الملل را سامان بخشد.
برخی معتقد بودند ایران از دو قدمی جنگ با آمریکا برگشته و برخی دیگر می‌گفتند دولت روحانی درست زمانی روی کار آمده که ایران تا ونزوئلایی شدن فاصله‌ای نداشته است، لدا دولت تدبیر و امید کارش را با چند شعار آغاز کرد؛ اول اقتصاد آزاد و بها دادن به بخش خصوصی، دوم بهبود فضای کسب‌وکار و سوم آغاز مذاکراتی که سبب شود هم چرخ سانتریفیوژها بچرخد و هم چرخ زندگی مردم!
او وعده داد: دولت تدبیر و امید به دنبال این است که آنچنان مردم را از درآمد سرشار کند که اصلا به یارانه ۴۵ هزار تومانی نیازی نداشته باشند و به جای اینکه مردم دست به سوی دولت دراز کنند دولت دست به سوی مردم دراز کند!
از زمان اینگونه اظهارات شیک و خوش آیند سالها گذشت و همان دولت به پله آخر رسید اما آیا مگر همان شعارها در پایان دوران ۸ ساله ریاست جمهوری پرزیدنت روحانی محقق شد یا خیر؟!
برخی ها معتقدند که دولت تدبیر و امید طی روزهای آخر در افتتاح طرح‌های عمرانی و تصویب مصوبات بسیار فعال بود و حتی در بعضی موارد دست به افتتاح طرح های نیمه‌کاره و ناتمام زد که هدف از این دست اقدامات، ایجاد کارنامه مثبت برای خود در روزهای پایانی، جلب نظر موافقان دولت فعلی و هزینه‌زایی برای دولت آینده است.
▪️هرچه بود شعارها تحقق نیافت و در ۱۰۰ روز اول دولت مشکلات کشور حل نشد!
واقعیت این است که بخش زیادی از وضعیت موجود به بازگشت تحریم‌ها در دولت دوازدهم مرتبط می‌شود و بخش دیگری هم که چندان اندک به نظر نمی‌آید به سیاست‌ها و تصمیم گیری‌های مسئولان بازمی‌گردد.
قطعاً شعارهای جذاب دولت در آغاز کار و وعده حل مشکلات در ۱۰۰ روز، موضوعی نیست که از اذهان فراموش شده باشد اما هرچه گذشت نه تنها شعارها تحقق نیافت و در مدت ۱۰۰ روز مشکلات حل نشد بلکه اقتصاد کشور و معیشت مردم با گرانی‌های بیشتر و دشواری‌های شدیدتر رو به رو گردید.
گرانی ارز، سکه، خودرو و مسکن بخشی از این شرایط نامساعد بود، به نحوی که بنا به گفته برخی مسئولان، در حال حاضر مردم به لحاظ مسائل معیشتی در تنگنا قرار دارند؛ معضل مهم دیگر مسکن است که گفته می‌شود قیمت آن در دو سال اخیر به ۷ برابر و حتی بیشتر رسیده است!
افزایش قیمت بنزین و بحران آفرینی این موضوع مورد دیگری از مشکلات اقتصادی دولت تدبیر و امید بوده است، اما سیر نزولی بازار بورس از مرداد ماه تاکنون مورد قابل تأملی است که صدای سرمابه گذاران را درآورد؛ بازاری که دولت و در رأس آن رئیس‌جمهور، مردم را به سرمایه گذاری در بورس دعوت کرد و بسیاری از مردم هم با اعتماد به بیانات جناب پرزیدنت و سایر مسئولان، با وجود این که علم آن را نداشتند وارد بازار سرمایه شده و اکنون در پایان دولت، سرمایه اولیه آنها نصف و حتی کمتر شده است!
مهم‌تر از همه رشد افسار گسیخته نقدینگی و عدم مدیریت صحیح آن به وجود آمد که باعث سرازیر شدن پول در بازارهای دلالی شد و از عمده‌ترین عوامل بحران‌های اقتصادی سال‌های اخیر به شمار می‌رود.
ویروس منحوس قرن موجب تعطیلی بسیاری از اصناف شد، بسیاری از بنگاه‌ها و مشاغل به مرز ورشکستگی رسیده و تعدادی هم تعطیل شدند و از طرف دیگر وصول چک و مالیات، این اصناف را بیشتر تحت فشار قرار داد و موجب نارضایتی افزون تر فعالان اقتصادی و کسبه بازار شهرهای بزرگ از دولت شد.
▪️تحریم های ناجوانمردانه محدودیت تجاری و ارزی را برای کشور به وجود آورد!
یک کارشناس اقتصادی در این باره گفت: نمی‌توان به دلایلی همچون تورم بالا یا بحران ارزی چنین تصور کنیم که تنها مقصر این شرایط، دولت بوده است چه بسا اگر دولت‌های دیگری هم بودند شرایط دشوارتر می‌شد حتی ممکن بود مسائل حادتری هم پیش آید زیرا مهم‌ترین دلیل برای وقوع این اتفاقات ناخوشایند اقتصادی، تحریم هایی است که محدودیت تجاری و ارزی را به وجود آورد.
کمیل طیبی ادامه داد: اگر توجه کنید دولت در دوره اول خود با انعقاد برجام به دنبال تنش زدایی بود که پیامدهای بسیار خوبی را هم به دنبال داشت و اگر در آن برهه تحریم‌ها لغو نمی‌شد به مراتب با وضعیت دشوارتری رو به رو می‌بودیم.
این استاد دانشگاه افزود: اما در دوره دوم با بازگشت تحریم‌ها روبرو شدیم که بر فعالیت‌ها و اهداف اقتصادی دولت دوازدهم سایه افکند و از آثار کنونی آن هم کاملاً مشخص است؛ موضوع دیگر که در این یک سال گذشته باعث سخت‌تر شدن شرایط شد افزوده شدن ویروس کرونا بود که موجب شدت رکود اقتصادی و افزایش تورم شد.
وی اضافه کرد: البته با وجود استقلال عمل بانک مرکزی و سیاست‌های پولی این بانک، برنامه‌هایی برای کنترل تورم مطرح شد اما مشکلات به میزانی بود که این اهداف را تحت‌الشعاع خود قرار داد؛ ناگفته نماند که با وجود تأثیر تحریم‌ها بر سیاست‌های اقتصادی کشور، دولت نیز در مواردی کوتاهی‌هایی داشته است که شرایط به این مرحله رسیده است.
طیبی یادآور شد: دولت در کنترل نقدینگی موفق نبوده و این مسئله موجب تورم گردید گرچه همواره در صدد تنش زدایی هم بوده ولی عدم مدیریت صحیح در کنترل نقدینگی موانع زیادی را برای رشد اقتصادی به وجود آورد.
وی ادامه داد: مورد دیگر کسری‌های بودجه‌ای است که اتفاق می‌افتاد، در واقع یک دولت زمانی می‌تواند موفق عمل کند که دچار کسری بودجه نشود به عبارتی بهتر، دولت باید متعهد به تأمین منابع بودجه پیشنهادی خود باشد و این تأمین منابع در کشور ما با توجه به کاهش درآمدهای نفتی اغلب از کانال درآمدی شرکت‌ها و دریافت مالیات از آنها بوده که متأسفانه گریز از پرداخت مالیات و ناتوانی دولت در مالیات ستانی به علاوه کاهش درآمدهای مردمی برای پرداخت مالیات از جمله عوامل کسری بودجه بوده است در صورتی که اگر همکاری سازمان‌ها و دستگاه‌ها وجود داشت وضعیت بسیار بهتر می‌بود.
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: بحث افزایش چند برابری نرخ‌ها از مشکلات به وجود آمده در دولت بود که فعالیت‌های اقتصادی را مخدوش نشان داد و در پی خود افزایش فقر را در بر داشت؛ مورد دیگر هم ناموفق بودن دولت در کنترل بازار سرمایه است که مشکلات فراوانی در پی داشت و هنوز هم ادامه دارد و آخر سر اینکه ناتوانی دولت در کنترل و اداره کردن کرونا، معضل دیگر در کارنامه اقتصادی دولت به شمار می‌آید.
▪️مشکلات فعلی کشور ناشی از سوء مدیریت هشت ساله دولت تدبیر است!
رئیس کمیسیون اصل نود مجلس گفت: دولت سیزدهم کار سختی برای رفع مشکلات پیش رو دارد و دولت فعلی که مهلت آن رو به پایان است در زمینه های زیاد کارنامه قابل قبولی از خود به جای نگذاشت!
حجت الاسلام حسن شجاعی ادامه داد: دولت روحانی اولین کاری که می‌خواست انجام دهد رفع تحریم‌ها از طریق توافق با اروپایی ها بود که این اقدام را از ابتدای دولت و در سال ۹۲ آغاز کردند اما تا پایان کار دولت هم نتوانستند آن را به سرانجام برسانند.
وی افزود: در واقع دولتمردان در اولین کار خود هم موفق نبودند و مابقی کارهای کشور را هم شخص رئیس جمهور و دیگر اعضای دولت کاملاً رها کرده و فقط توجه‌شان به مذاکرات و برجام بود که در این زمینه هم به جایی نرسیدند!
رئیس کمیسیون اصل نود مجلس اضافه کرد: هر بخشی از کشور را که نگاه می‌کنید متوجه می‌شوید که وضع به هم ریخته‌ای دارد و یکی از مصادیق آن قطع شدن مکرر برق و بی نظمی در آن است که این مشکلات ناشی از سوءمدیریت هشت ساله دولت تدبیر می باشد.
شجاعی اظهار کرد: دولت نه تنها نتوانست بحث مذاکرات را به سرانجام برساند بلکه از سایر کارهای کشور هم غافل شد و بر این اساس آنان نمی‌توانند ادعا کنند که شرایط عادی برای کشور فراهم کردند زیرا در همه جا نوعی ناکارآمدی و به هم ریختگی امور وجود دارد.
وی با بیان اینکه کار دولت آینده برای حل مشکلات کشور بسیار دشوار است متذکر شد: یادمان نمی‌رود آقای روحانی ۸ سال پیش و زمانی که می‌خواست رئیس جمهور شود می‌گفت خزانه خالی است و دولت وی کشور را با وضعیت سختی تحویل گرفته است و مدام مشکلات را گردن دولت قبلی می‌انداخت و اکنون کار برای دولت آینده دشوار شده است!
▪️در جابجایی‌ها روسای جمهور و وعده و وعیدها سوال های بی پاسخ چه می شود؟
تصور کنید رئیس جمهور در جشن پیروزی در میان هواداران خود قول می دهد تا پایان بر عهد خود بماند و مردم هم منتظر تحقق این وعده ها، روزها را شب می کنند و برای اینکه به عقب بازنگردند یک بار دیگر هم به او رای می دهند.
این منجی چند سال ابتدایی را به مرور فجایع پیشینیان می پردازد و از مردم برای تحقق وعده های خود صبر می خواهد تا ابتدا ویرانه ای که تحویل گرفته را خاک برداری کند و سپس عمارتی از نو بنا کند.
با طولانی شدن خاک برداری و محقق نشدن وعده ها، رئیس جمهور به موانع سر راه خود اشاره می کند اما مردم که پیش از این او را ناجی می دانستند کم کم امیدشان کمرنگ شده و وقتی درگیر مشکلات روزافزون خود می شوند، از رئیس جمهور قبلی یاد کرده و می گویند صد رحمت به او… رئیس جمهور فعلی هم می شود عامل سیه روزی ها!
این چنین می‌شود که معمولاً مردم در دو سال پایانی دولت‌ها، چشم انتظار این هستند که روزها سریع تر گذشته و انتخاباتی دیگر فرا رسد تا طرحی نو دراندازند، شاید رئیس جمهور و کابینه اش هم منتظر تمام شدن دوره مسئولیت خود باشند تا کمتر بدوبیراه بشنوند!
البته ناگفته نماند که همین رئیس جمهور داستان ما چند سال بعد از پایان دوره مسئولیت خود که اذهان عمومی از عملکرد او فاصله گرفت به منتقد وضع موجود تبدیل شده و نسخه شفابخش برای مشکلات ارائه می‌کند و مُدام به سخنرانی و اظهارنظر در مورد مسائل مختلف می نماید!
اما در بین این جابجایی‌ها و وعده و وعیدها، چندین سوال وجود دارد؛ چرا هر سال نرخ تورم و بیکاری بیشتر می شود و رشد اقتصادی، تولید داخلی، درآمد سرانه و ارزش پول ملی کمتر و سفره مردم کوچکتر می‌شود؟ چرا تورم تک رقمی و رشد اقتصادی صفر درصدی دستاورد بزرگی محسوب می‌شود؟ چرا مشکلاتی از قبیل آلودگی هوا، تخریب محیط زیست، کاهش سطح آب زیرزمینی و ریزگردها حل نمی شود؟ چرا مهاجرت، حاشیه نشینی، کولبری، سوخت بَری، آب آشامیدنی مناطق حاشیه ای کشور و سایر آسیب های اجتماعی ادامه دارد؟ چرا نمی‌توانیم سهم قابل قبولی از تجارت بین المللی دشته باشیم؟ چرا تولیدات ایرانی قابلیت رقابت در بازارهای جهانی را ندارند؟ چرا دعواهای سیاسی تمامی ندارد؟ و چراهای دیگر که البته نمی توان پاسخی برای آنها یافت!
