عصر آزادی آنلاین/ دكتر قدير گلكاريان
سرانجام بعد از سفر آقای جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران و روی میز نهادن راهکاری رضایتمند برای هر دو طرف، مذاکرات هسته ای بار دیگر بعد از مدتهای نسبتاً طولانی هفته پیش از سر گرفته شد. هر چند در ایام تاسوعا و عاشورا دیدارها متوقف شده است ولی بر اساس اخبار منتشر شده در سایتهای خبرگزاریهای رسمی، گویا طرفین به نقطه مشترکی از دیدگاههای مورد مذاکره رسیده و متن توافق هم حاضر شده است تا طرفین ضمن مشاوره و اخذ دستورات قطعی از پایتختهایشان چند روزی فاصله انداخته اند.
همانطور که گفته شد مذاکره کنندگان کشورمان، ایالات متحده و اتحادیه اروپا پس از چند ماه توقف، مذاکرات غیرمستقیم بر سر توافق هسته ای تهران را از سر گرفتند. مذاکره کنندگان ارشد در مذاکرات مجدد برای احیای توافق هسته ای 2015 ایران با کشورهای اروپایی و ایالات متحده نشان دادند که نسبت به امکان دستیابی به توافقی برای اعمال محدودیت بر غنی سازی اورانیوم تهران خوشبین هستند و همینطور اظهاراتی که از سوی مقامات رسمی و غیر رسمی در کشور بیان شده، حکایت از برداشته شدن گامهای مثبت در رسیدن به نتیجه نهایی است.
با این مقدمه به نظر میرسد که این بار گویا حرکت رو به جلو تا حدودی سرعت گرفته است. از این رو سئوال اینجاست که با وضعیت فعلی میتوان به توافق هسته ای خوشبین بود یا نه؟ اصلاً طرفین جدیتی برای رسیدن به توافق خواهند داشت و چه پارامترهایی دلیل موثر در رسیدن به توافق است؟
میخائیل اولیانوف، سفیر روسیه، روز یکشنبه این هفته، چهار روز پس از مذاکرات، به خبرنگاران در خارج از کاخ کوبورگ وین گفت: “ما پنج دقیقه یا پنج ثانیه از خط پایان فاصله داریم. او افزود که تنها سه یا چهار مسئله باقی مانده است که حل شود.
اولیانوف این مطلب را نیز بیان داشت که رسیدن به توافق و قبول شرایط مورد قبول طرفین برای روسیه نیز بسیار اهمیت دارد و نکات مورد بحث هم برای طرف ایرانی و هم آمریکایی از حساسیت ویژه ای برخوردار است. البته از بیان این نکته نیز ابایی نداشته و افزود که نمیتواند تضمین بدهد که یقین و مطلق به توافق خواهند رسید ولی اینکه مذاکرات در مسیر درستی حرکت میکند، یک واقعیت انکار ناپذیر است. انریکه مورا، مذاکره‌کننده ارشد اتحادیه اروپا نیز بیان داشته است که نسبت به پیشرفت مذاکرات کاملاً خوشبین است. حتی وی در مصاحبه ای با نمایندگان رسانه های داخلی کشورمان ابراز داشته است که: “برای رسیدن به توافق نهایی در حال پیشرفت هستیم و من انتظار دارم به زودی مذاکرات را به پایان برسانیم.”
این در حالی است که آمریکا بار دیگر در اثنای آغاز مجدد مذاکرات در وین، مثل همیشه دست به ماجراجویی جدید و عرض اندام ویژه و عادی خودش زد و برای اینکه پیامی به ایران بدهد که از فشارهای تحریمی دست بر نخواهد داشت، در ساعاتی که مذاکرات شروع نشده بود، تحریمهای جدیدی علیه بخش خصوصی و شرکتهای خارجی که با ایران مراوده دارند، اعمال کرد. البته ایران هم در این میان مثل همیشه با صدور دستوری برای وارد کردن گاز به صدها سانتریفیوژ پیشرفته واکنش نشان داد و برنامه هسته‌ای خود را تسریع بخشید.
اگر موضوع را به درستی و از زاویه منطقی بررسی کنیم، ایران در سال 2015 طی توافق هسته ای با آمریکا، فرانسه، آلمان، انگلیس، روسیه و چین دست از تولید اورانیوم غنی شده برداشت و تمامی شرایط مورد توافق را رعایت کرد و در ازای آن تحریمهای اعمال شده بر اساس تصمیم دولت ایالات متحده، اروپا و حتی سازمان ملل علیه ایران برداشته شد. اما هنوز گامهای اول و امیدوار کننده ای برداشته نشده بود که هم طرفداران آب گل آلود در داخل و هم عاشقان به استیصال کشیده شدن ایران در خارج دست به ماجراجویی ها و شیطنتهایی زدند که تماماً آبهای جاری شده از این دو مسیر به آسیاب رژیم صهیونیستی ریخته شد و دونالد ترامپ مورد حمایت پایگاه صهیونی بعد از ورود به کاخ سفید، به صورت یک جانبه توافق هسته ای را نادیده گرفت و فشارهای متعددی علیه اقتصاد، تجارت، امور بانکی و مالی ایران وارد آورد و از این ناحیه ساختار اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کشور در داخل نیز بی شبهه صدمات زیادی متحمل گردید و از نتیجه این فشارها تنها ملت ایران بر گرده خود سنگینی آنها را تحمل می کند. اما ایران بر اساس اقدام متقابل و رویه دیپلماتیک، ضمن رعایت اخلاق سیاسی و آمادگی جدی برای حل مسأله بارها از میانجیگرها استقبال کرد. ولی به نهایت دست به افزایش میزان غنای اورانیوم زده و سانتریفیوژهای زیادی را بکار انداخت. زیرا ایران امیدوار به این نبود که به نهایت درک درستی در واشنگتن پیدا شود.
اما شرایط جهانی به وضعیتی در آمده است که آغاز جنگ میان روسیه و اوکراین، پدیده نگران کننده دیگری در آنسوی شرق آسیا میان چین با ایالات متحده، تقویت توان نظامی و تسلیحاتی و هسته ای کره شمالی، بر هم خوردن روابط برنامه ریزی شده میان متحدان آمریکا در منطقه و حتی تغییر موقعیتهای لازم راهبردی در میان کشورهای منطقه ای اعم از ترکیه، مصر، عربستان و امارات و مهمتر از همه ایجاد جبهه های جدید سیاسی- امنیتی با اهداف راهبردی در خاورمیانه و باز خیلی حساستر از همه، بحران آذوقه و حاملهای انرژی در آستانه پاییز باعث شده است که باید ایالات متحده اطمینان لازم را از سوی ایران پیدا کند تا بتواند اززوایای دیگری به سایر مسایل دیپلماتیک خود برسد. در این سوی قضیه نیز، وضعیت اجتماعی- اقتصادی نه چندان مناسب- مطلوب را کنار گذاشته ایم- کشورمان و با گذشت یک سال از روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی که نتایج لازم و مورد ادعا حاصل نشده، طرف ایرانی را برای رسیدن به اهداف غایی خود در بهبود شرایط کشور از هر حیث برای رسیدن به توافق ملزم میسازد. نتیجه اینکه میتوان به پایان دور مذاکرات فعلی خوش بین بود که امیدواریم نشاط لازم حاصل از آن در پهندشت جغرافیایی ایران حاصل شود و بذر امید و شادمانی در قلب تمامی ایرانیان بزرگوار کاشته شود.
