خودروها در حسرت تایر نو

عصرآزادی/ شهرام صادق زاده

پس از دومینوی گرانی محصولات مورد نیاز جهت تامین اقلام اساسی شهروندان، این بار تورم به بازار لاستیک خودرویی سرایت کرده که رابطه مستقیمی با امنیت جان مردم در اتومبیل دارد، کماایتکه افزایش عجیب قیمت تایر خودروهای مورد استفاده شهروندان همچون پراید، پژو و وانت ها به دلیل عدم اعلام قیمت‌های جدید، صاحبان این اتومبیل ها را مضطرب و نگران کرده است.
روزهای گذشته اخباری مبنی بر بروز مشکل در روند تولید و توزیع لاستیک در بازار منتشر شد و اگرچه رئیس انجمن صنعت تایر ایران کاهش تولید در این صنعت را تأیید کرده است اما گویا به‌ خاطر انتظارات تورمی و مشکلاتی که در حوزه قیمت‌ گذاری ایجاد شده، برخی انبارها جهت تشکیل بازار سیاه ایجاد شده و تایر را دپو کرده‌ اند تا از این محل سود عظیمی عایدشان شود غافل از اینکه با این کار به افزایش تقاضا در این بخش دامن زده‌ و بازار تایر خودرو را دچار بلبشو می کنند، حقیقتاً طمع ورزی چه کارها که نمی کند…

◾️تولید اول

بازار لاستیک در چند ماه گذشته فراز و نشیب‌ های زیادی داشته و حتی به تشکیل صف‌های طولانی رانندگان و صاحبان خودروهای شخصی و عمومی شهرهای بزرگ کشور برای دریافت لاستیک با نرخ مصوب منجر شده است.
بررسی‌ ها نشان می‌ دهد علت اصلی این قضیه، کاهش تولید لاستیک در ۵‌ ماه امسال نسبت به‌ مدت مشابه سال قبل بوده است به طوری که سال قبل جمعاً ۹ میلیون ‌و ۱۰۰ هزار حلقه لاستیک در ۵‌ ماه سال برای خودروهای سواری تولید شد که این میزان امسال به کمتر از ۸ میلیون حلقه رسیده است در حالی که تعداد خودروها هر سال افزایش می یابد.
فعالان حوزه لاستیک و تایر خودرویی کشور می گویند در ابتدای سال ۱۴۰۲ قرار بود ارز مورد نیاز صنایع لاستیک‌سازی‌ برای تامین مواد اولیه و همین طور واردات از محل ارز نیمایی به قیمت ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان تخصیص داده شود که محقق نشد!
در حقیقت، صنعت لاستیک‌سازی‌ سالانه به ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون دلار ارز برای تولید و واردات نیاز دارد که این ارز طبق توافق‌ های ابتدای سال باید از محل ارز نیمایی تامین می‌شد اما دو مشکل اساسی، یکی در تخصیص ارز و دیگری انتقال حواله‌ های ارزی به کاهش تامین منابع ارزی این صنعت و درنهایت کاهش تولید در صنعت لاستیک‌ سازی‌ منجر گردیده است که باید با گشایش های بانک مرکزی در مورد تامین ارز این صنایع، مشکلات بخش لاستیک سازی حداقل برای امسال مرتفع شود.
در نتیجه کاهش عرضه و وجود انتظارات تورمی، قیمت بسیار بیشتر از افزایش قیمت درخواستی تولیدکنندگان بالا رفته است که به‌ عنوان‌ مثال، قیمت یک جفت تایر خودروی پراید ۱/۱ میلیون تومان بوده که در صورت موافقت با درخواست افزایش قیمت ۲۵ درصدی قیمت آن به ۱.۴ میلیون تومان می‌ رسید اما هم اکنون در نتیجه عدم توجه به درخواست افزایش قیمت تولیدکنندگان، قیمت این کالا بین ۳.۵ الی ۴ میلیون تومان رسیده که فشار زیادی به مصرف‌کنندگان وارد نموده و باعث نارضایتی مردم شده است.

تولید دوم

رئیس انجمن صنعت تایر ایران با اشاره به اینکه تولید تایر در دو ماه گذشته کاهش پیدا کرده و ظرفیت تولید برخی از تایرسازان کم شده است گفت: از عید امسال برخی از خطوط تولید خوابیده و هرچند تولیدکنندگان اکنون سعی می‌ کنند که به نیاز بازار پاسخ دهند اما پیش‌ بینی می‌ کنیم در صورت حل نشدن مشکلات، کاهش تولید ادامه‌ دار باشد.
جمال میرزایی افزود: از بهمن سال گذشته ارز به‌ صورت قطره‌ چکانی تزریق شده و مشکلات ارزی به‌ شدت افزایش یافته است و با اینکه خرید ارز هم انجام می‌ گیرد اما سوئیفت‌ SWIFTها یا همان جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی به موقع نمی‌ آید و بعضاً تحت کنترل ما هم نیست و این وضعیت باعث شده برخی تولیدکنندگان برای تامین مواد اولیه با مشکل مواجه شده و کاهش تولید شکل بگیرد.
وی اضافه کرد: نیاز به تایرهای پرمصرف خودروهای سواری حدود ۲۳ میلیون حلقه در سال است که تولیدکنندگان داخلی نزدیک به ۲۰ میلیون حلقه مخصوصاً در رینگ‌های پرمصرف مانند ۱۳، ۱۴ و ۱۵ ظرفیت تولید دارند و می توان گفت تولید تایر در کشور بیش از نیاز داخل است.
میرزایی، التهابات بازار را موجب تقاضا بیشتر از مصرف و تا حدودی غیرمنطقی دانست و تاکید کرد: در یک‌ سری تایرهای SUVها یا همان خودروهای شاسی بلند مستعد برای مسیرهای ناهموار، واردات انجام می‌ شود و بخشی هم توسط تولیدکنندگان داخل تولید می‌شود ولی در حوزه وسایل حمل‌ و نقل باری و اتوبوسی حدود ۷۰ درصد واردات برای تامین نیاز کشور انجام شده و ۳۰ درصد هم توسط تولیدکنندگان داخلی تامین می گردد.
رئیس انجمن صنعت تایر ایران با تأکید بر اینکه مشکل بزرگ امروز در صنعت تایر بحث تامین و تخصیص ارز است خاطرنشان کرد: حدود ۱۲۰ هزار تُن در سال واردات تایر داریم لذا اگر صنعت تایرسازی کشور تقویت شود این قابلیت وجود دارد که در این بخش کاملاً خودکفا شده و نیازهای کشور در داخل تامین گردد ضمن اینکه می‌توان نیم نگاهی هم به صادرات داشته و به جای ارزبری، ارزآوری کسب نمود.

تولید آخر

از قرار معلوم، به دلیل آنکه ارز کارخانه‌ های تولید لاستیک تامین نشده است نمی‌توانند نیاز بازار را تامین کنند بنابراین تقریباً با ۱۰ درصد ظرفیت، تولید لاستیک را در شبکه غیرشفاف فعلی از طریق نمایندگی‌ های خود با قیمت آزاد عرضه می‌کنند.
با این وضعیت، متقاضیان خرید لاستیک دولتی هم عنوان می کنند که با وجود تلاش چند ماهه برای خرید اینترنتی تایر خودرو اما، این اقدام به نتیجه نرسیده و هر بار به یک بهانه از جمله تایید نشدن تصویر کارت ملی با پیغام “امکان خرید وجود ندارد” مواجه می‌ شوند که جای تعجب دارد!
یک کارشناس صنعت تایر با اشاره به گرانی قیمت تایر در بازار معتقد است فرآیند پیشین قیمت‌ گذاری از دیدگاه صنوف تولیدی مورد انتقاد بود و آنها همواره به تأخیر سازمان حمایت در تصویب قیمت‌ ها اعتراض داشتند؛ البته در شیوه جدید قیمت‌گذاری منوط شدن قیمت مصوب به تأیید رئیس‌ جمهور و کمیسیون اقتصادی دولت، طولانی‌ شدن این فرآیند قابل‌ پیش‌ بینی است.
وحید خراسانی افزود: بازار تایر سواری ها به همین علت دچار کمبود، افزایش قیمت نامتعارف و ایجاد بازار سیاه شده است در حالی که تولیدکنندگان تایر آخرین بار دی‌ ماه ۱۳۹۹ موفق به دریافت مجوز افزایش قیمت شدند و در سال ۱۴۰۰ با وجود تورم کالاهای مواد اولیه و افزایش حقوق و دستمزد علیرغم درخواست‌ های مکرر به آنها، مجوزی برای افزایش قیمت داده نشد.
وی با بیان اینکه تداوم این وضعیت موجب بحرانی شدن اوضاع کارخانه‌ های تولید تایر شده است اضافه کرد: دستگاه‌های نظارتی باید به مسئله برخورد با عرضه خارج از شبکه قانون و قاچاق وارد شده و از طرف دیگر اصلاح فرآیند قیمت‌ گذاری به نحوی باید صورت پذیرد که نظارت بر قیمت‌ گذاری به‌ صورت پسینی باشد؛ یعنی صنوف مربوطه قیمت مدنظر خود را اعلام کرده و مدارک و مستندات را به سازمان حمایت و ستاد تنظیم بازار ارائه کنند تا موضوع آشفتگی در عرضه و تقاضای بازار تایر کشور سر و سامان یابد.
بدین ترتیب، در برهه کنونی با توجه‌ به این که تولید‌کنندگان مجبور به تولید در ناحیه ضرر هستند به‌ منظور کم‌ کردن ضرر، تولید خود را کاهش می‌ دهند و از سوی دیگر توزیع‌کنندگان تایر نیز با علت وجود انتظارات تورمی، تایر را عرضه نمی‌ کنند تا قیمت‌ ها اصلاح شود!