بحران سالمندی بیمارستانهای آذربایجان شرقی

عصرآزادی آنلاین/ شهرام صادق زاده

آذربایجان شرقی به عنوان قطب درمان و آموزش پزشکی منطقه غرب و شمال غرب کشور و اهمیت خدمات دهی به جمعیت فرا استانی، با خطر کاهش استحکام ابنیه بیمارستانی مواجه است که در صورت بی‌ توجهی به آن، بخش سلامت این منطقه در آینده می تواند با وقوع اندک حادثه غیرمترقبه دچار مشکلات عدیده ای شده و از دایره کنترل مدیریت بحران زده بحران نیز خارج شود.
نقش بیمارستان ها در مواقع بحران بر کسی پوشیده نیست اما گویا با وضع موجود و آنطور که مسئولان حوزه درمان آذربایجان شرقی می گویند در هنگام وقوع زلزله، نخستین لرزه‌ها به جان بیمارستان‌های این استان خواهد افتاد که بسیار جالب توجه است.
زلزله عصر ۲۱ مرداد ماه ۱۳۹۱ بسیار دلهره آور بود؛ بیمارستان هریس را تخریب کرد، به بدنه برخی از بیمارستان های تبریز تَرَک وارد کرد، بیمارستان ورزقان نیز با وجودی که افتتاح نشده و غیرقابل استفاده بود، در بخش‌هایی دچار آسیب دیدگی شد و نگرانی به بار آورد و نشان داد که برخی از مراکز درمانی ما استحکام کافی در برابر زلزله را ندارند و نمونه غیرقابل تصور آن، تخریب بیمارستان شهرستان هریس آنهم پس از انتظار ۱۸ ساله مردم بود؛ و چه جالب که پناهگاه اصلی بیماران در مواقع بحران، خود دچار حادثه شده و شائبه بی دقتی در استفاده از مصالح ساختمانی نامرغوب در بیمارستان های دولتی را تشدید می کند…

◾️بخش اورژانس

بیمارستانها به عنوان مهمترین مراکز درمانی نقش محوری در درمان بیماران مختلف دارند زیرا خدمات مختلف تخصصی و فوق تخصصی در بیمارستانها به بیماران ارائه می‌ شود و یک بیمار که برای درمان به چنینی مراکزی مراجعه می‌کند بیمارستان را به عنوان پناهگاه خود در مسیر به دست آوردن سلامت خدشه دار شده خود می‌داند.
برای همین منظور، ایمن بودن مراکز درمانی از جمله مهم ترین شاخص‌های فعالیت آنهاست به طوری که بیمارستانها در زمان بروز حوادث مختلف طبیعی و غیر طبیعی می‌ توانند از نقاط امنی باشند تا مجروحان و مصدومان حوادث را سر و سامان دهند.
با توجه به احداث چند بیمارستان از جمله در تبریز، بناب و غیره، موضوع نا ایمن بودن برخی بیمارستانها نگرانی‌هایی در ذهن مردم ایجاد کرده است؛ به طوری که بنا به گفته متولیان حوزه ایمنی ساختمانها، بخشی از بیمارستانهای این استان به ویژه در تبریز از ایمنی و استانداردهای لازم برخوردار نیستند زیرا با بیش از چند دهه فعالیت باز هم به فعالیت ادامه داده و ضرورت بهسازی و نوسازی اینگونه مراکز درمانی دهه های ۴۰ و ۵۰ بیش از پیش احساس می‌ شود.
کارشناسان معتقدند سازه بنا، تنها ۲۰ درصد از بازسازی یک ساختمان فرسوده بیمارستانی را به خود اختصاص می‌ دهد، در حالی است که فرسودگی برخی از بیمارستان‌های آذربایجان شرقی فقط شامل سازه نمی‌ شود بلکه تاسیسات برقی، مکانیکی و معماری فضاهای بیمارستانی آنها نیز فرسوده و نیازمند نوسازی هستند.
در حقیقت، باید تمام دیوارها، پارتیشن‌ها، آسانسورها، تاسیسات برقی و مکانیکی مانند موتورخانه و غیره نیز با استانداردهای جدید تغییر کنند و برای همین منظور، تعدادی از مدیران بیمارستانهای این استان می گویند از نظر فنی و محاسباتی اگر یک ساختمان جدید جایگزین یک بیمارستان قدیمی در تبریز شود، معقول‌ تر از مقاوم‌ سازی آنهاست.

◾️بخش بستری

معاون توسعه مدیریت و منابع دانشگاه علوم پزشکی تبریز اخیراً اعلام کرد: ۸۰ درصد بیمارستان‌ها و مراکز درمانی استان آذربایجان شرقی بین ۶۰ تا ۷۰ سال قدمت دارند که نوسازی آنها نیازمند فوریت است.
علی جنتی فرسودگی بیمارستان‌ها را یکی از چالش‌های مهم و اصلی حوزه درمان و بهداشت این استان به خصوص در کلان شهر تبریز دانست و گفت: مناطق مختلف آذربایجان شرقی به لحاظ برخورداری از مراکز درمانی و بیمارستانی جدید و نوساز در مضیقه است و باید در این رابطه اقدامات بسیار فوری و عاجل انجام شود.
وی تعداد تخت‌ های فعال بیمارستان‌های آذربایجان شرقی را حدود ۸ هزار تخت اعلام کرد و افزود: اینکه ۸۰ درصد یا به عبارتی حدود ۶ هزار تخت در مراکز درمانی این استان بالای ۶۰ سال عمر داشته باشند، برای نظام سلامت کشور یک موضوع نگران کننده و البته هشدار دهنده است.
جنتی، توجه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را به وضعیت بیمارستان‌های آذربایجان شرقی و به خصوص تبریز خواستار شد و تاکید کرد: شرایط موجود تخت‌های بیمارستانی هشداری جدی و مهم در مواقع اضطرار و بروز بحران‌هایی همچون زلزله است که می‌تواند پاشنه آشیل مدیریت بحران استان باشد.
وی یکی از مهمترین پیامد‌های ناشی از فرسودگی بیمارستان‌ ها را مربوط به زمانهای حساس و غیرقابل بازگشت حوادث طبیعی و غیرطبیعی عنوان کرد و یادآور شد: بدون تردید در صورت وقوع زلزله مهیب در تبریز، مراکز درمانی و بیمارستانی در معرض شدیدترین آسیب قرار خواهند گرفت.
جنتی با اشاره به نقش مهم مراکز درمانی و بیمارستانی آذربایجان شرقی در منطقه شمال غرب کشور خاطرنشان کرد: هم اکنون در بخش‌های مختلف حوزه سلامت، این استان علاوه بر جمعیت خود، برای استان‌های منطقه مانند اردبیل، آذربایجان غربی، زنجان، کردستان و حتی برای مناطقی از شمال عراق و جمهوری خودمختار نخجوان نیز ارائه خدمات می‌ کند.

◾️مراقبتهای ویژه

در آذربایجان شرقی عمر بالای ۲۵ سال مراکز درمانی در شهر تبریز به عنوان یکی از چالش های اصلی این استان محسوب می شود به طوری که عمر برخی از بیمارستان ها حتی به بیش از ۷۰ سال نیز می رسد و بیمارستانهای سالهای بسیار دور همجنان زیر پای بیماران و مراجعه کنندگان هستند.
به گفته کارشناسان، اکثر بیمارستان های این استان قدمت بالایی داشته و صرفاً با تعمیرات سطحی در سالهای گذشته به خدمات رسانی مشغول هستند و در صورت وقوع زلزله، شاهد فاجعه ای بزرگتر از مشکلات طبیعی زلزله خواهیم بود به طوری که مسئولان حوزه سلامت و دانشگاه علوم پزشکی تبریز نیز فرسودگی مراکز درمانی را تایید می کند و می گویند جابجایی برخی از بیمارستان ها به ویژه بیمارستانهای سینا و شهید مدنی تبریز ضروری است.
از قرار معلوم، پس از انقلاب ۱۳ بیمارستان در سطح شهرهای آذربایجان شرقی ساخته شده و در شهر تبریز نیز تنها بیمارستان امام خمینی و کودکان مردانی آذری نوساز هستند و برای همین منظور پیشنهاد شده است تا بیمارستان‌های سینا و شهید مدنی تبریز با بیمارستان‌ جدید یکهزار تختخوابی جابجا شوند.
با این اوصاف موضوع مهم گزارش پیش روی شما، ایمن بودن ساختمانهای بیمارستانهاست به ویژه اینکه مراکز درمانی باید مورد توجه متولیان حوزه سلامت و سازمان برنامه و بودجه در تامین بودجه لازم قرار گیرد؛ چرا که بیماری که برای درمان به مراکز درمانی مراجعه می کند نباید غم ناایمن بودن و خطرناک بودن بنای درمانی بستری شده را نیز به درد و ناراحتی جسمی و روحی خود به صورت مضاعف لمس کند؛ لذا بدین ترتیب، باید یک عزم و تلاش همه جانبه بین دستگاهی در مسیر استحکام بخشی و نوسازی مراکز درمانی استانهای معین به ویژه مراکز درمانی قدیمی شهرهای بزرگ شکل گیرد تا خدای ناکرده شاهد بروز حوادث تلخی در مواقع بحرانی نباشیم که در آن صورت از دست مدیریت بحران هم کاری برنخواهد آمد!