فرش دستباف تبریز در محاصره موانع صادراتی

زیبایی و چشم نوازی هنر فرش بافی بر هیچکس پوشیده نیست و از دیرباز فرش‌­های بافت تبریز به دلیل کیفیت و مرغوبیت بالا به دیگر متاطق جهان همچون چین و اروپا صادر می­‌ شدند اما اکنون روزگار عوض شده و همانهایی که فرش تبریز را برند فرش ایران می شناختند به تولید فرش های تقلبی با طرح و رنگ جعلی و عوام فریب می پردازند و جالب تر اینکه در خود بازار فرش تبریز هم یافت می شوند.

به گواه تاریخ، قطب هنر – صنعت فرش دستباف از قدیم الایام تبریز بوده است به طوری که سازمان شورای جهانی صنایع دستی در یکی از رویداداای خود به دلیل روز جهانی صنایع دستی و به پاس زحمات بی‌ دریغ هنرمندان این حوزه، تبریز را به عنوان “شهر جهانی بافت فرش” برگزید که اگر این شهر نگون بخت با این همه هنر و هنرمندش در جایی دیگر مستقر بود به طور حتم جایگاه جهانی و هنری آن به شکل دیگری رقم می خورد.

یک تولیدکننده تبریزی الاصل و بزرگ شده در خانواده ای فرشی که به ارائه تک آثار هنری برجسته و فرش‌های مفهومی می پردازد با اشاره به اینکه فرش های برجسته تولید تبریز برگرفته شده از اصالت و نقش و نگارهای اصیل آذربایجان هستند به “عصرآزادی” گفت: فرش واژه‌ ای به قدمت تاریخ ایران دارد و آنقدر در ساختار زندگی ما عجین شده که تبریز یکی از شهرهایی است که واقعاً در تولید و ارائه فرش‌های دستباف به مهد فرش جهان معروف است.

“یاشار ملفوظی” افزود: شهر تبریز نقش و نگارهای مخصوص به خود را داراست و تولید مداوم آنها را برای حفظ تاریخ این منطقه باید ادامه داد تا ماندگار مانده و برای آیندگان به یادگار بماند.

وی اضافه کرد: نقش برجسته‌هایی که به تولید آنها می‌ پردازیم برگرفته از موتیف‌ها و نقش و نگارهای اصیل کشورمان است که با حجم دادن و ایجاد طرح‌های سه بعدی، به حالت زیبا و چشم نواز تبدیل می‌ شوند و به صورت طرح‌های نقش برجسته به بازار ارائه می‌شوند که به سه دسته نقش برجسته‌های زیراندازی، حجمی و ریزه کاری طبقه‌ بندی می‌ شوند.

ملفوظی تاکید کرد: خوشبختانه اینگونه فرش‌های دستباف در بین مشتریان خارجی جایگاه ویژه‌ ای را به خود اختصاص داده است به طوری که در نمایشگاه های بین‌ المللی خواهان ارسال فرش‌های برجسته هستند و از آنجایی که رویکرد جدیدی در تولید فرش‌های اصیل ایرانی ارائه کرده‌ ایم لذا نمونه آثار تولیدی به کشورهای ژاپن، آمریکا، اروپایی و حاشیه خلیج فارس ارسال می‌ شود تا فرش دستباف تبریز در آن مناطق نیز موجب افتخار و غرور آذربایجانی ها باشد.

این کارشناس حوزه فرش های دستباف برجسته در تبریز با ذکر این نکته که واقعاً دلمان به دنیای فرشی که با زحمت چندین ساله اجداد و نیاکانمان حفظ شده‌اند می‌ سوزد که با دست خودمان از بین می‌ بریم زیرا در ارتباطات بین‌ المللی و با حضور در کشورهای خارجی می‌توان مشاهده کرد که چقدر مسافران و گردشگران خواهان فرش دستباف تبریز هستند اما صد افسوس که خودمان قادر به درک و هضم این قضیه پرافتخار نشده‌ ایم.

ملفوظی، عمده مشکل تولیدکنندگان فرش دستباف تبریز را عموماً در ترانسفر مالی دانست و تاکید کرد: متاسفانه قادر به وارد کردن ارز به داخل کشور نیستیم و از این حیث، معامله تاجران و تولیدکنندگان از بین می‌ رود به طوری که با روند موجود، تجارت بین المللی ما با کشورهای خارجی بسیار دشوار شده و باید راه برون رفتی برای آن یافت.

وی در پایان اظهارات خود با انتقاد از گسترش فرش‌های ربات باف خاطرنشان کرد: اینگونه تولیدات ضربه مهلکی بر پیکره تاریخ، فرهنگ، هنر و صنعت فرش دستباف تبریز زده است که با مصالح غیرطبیعی تولید شده و بر بدنه فرش‌های اصیل ما رخنه کرده است، هیچ مرجع و ارگانی هم پیگیر این موضوع نبوده و بر عهده نمی‌ گیرد و جالب است که اینگونه مصالح به راحتی با قیمت‌ های نازل در بازارهای داخل کشور به فروش می‌رسند که اگر این روال تداوم یابد بدانید که قطعاً ضربه بسیار جبران ناپذیری بر تاریخ فرش دستباف تبریز وارد خواهد کرد.

یک تولیدکننده فرش دستباف تبریز که بیش از ۳۰ سال در این هنر – صنعت فعالیت داشته و در کارگاه تولیدی خود به همت قالی بافان ماهر به تولید فرش می پردازد معتقد است: گِرِه تورک، با دوام‌ ترین گِره شناخته شده در میان نوع بافت فرش‌های جهان است که بیشترین تنوع در رنگ، سایز و رَج را به خود اختصاص داده است و به هیچ وجه با سایر محصولات فرش دستباف سایر استان‌های کشور قابل مقایسه نیست و چند سر و گردن بالاتر است زیرا ما معمولا فرش‌های ۵۰ یا ۶۰ رج به بالا و حتی ۱۰۰ رج را تولید می‌ کنیم که بسیار ارزشمند است.

“اسماعیل عباسپور” با اظهار تاسف از عدم ثبت جهانی فرش دستباف تبریز به “عصرآزادی” گفت: فرش های کشور ما بدون دارا بودن مالکیت معنوی تولید می‌ شوند و در هر کجای جهان می‌ توانند به راحتی نقشه‌ها و طرح‌ های فرش اصیل و دستباف تبریز را کُپی برداری کنند.

وی افزود: در حقیقت، به جای اینکه محصولات فرش دستباف تبریز را به کشورهای مختلف از جمله چین و غیره صادر نماییم به دلیل مشکلات گمرکی و تعرفه‌های نامتعارف قادر به انجام این کار نیستیم و تحریم‌ ها نیز بر وضعیت اسفبار فعلی دامن زده و موانع صادراتی را در سال تولید ملی پدید آورده است.

عباسپور اضافه کرد: متاسفانه ابریشم را جزو کالاهای لوکس محسوب کرده‌ اند که با این وضعیت نیز نمی‌ توان به تولید فرش‌های ابریشمی پرداخت به طوری که هر مثقال ابریشم که تا چندی پیش یکهزار تومان بود اکنون ۳۰ هزار تومان شده است ولی قیمت نهایی فرش ابریشم ۱۰ برابر هم افزایش نیافته است و با این وضعیت، کار در زمینه تولید فرش دستباف تقریباً مقرون به صرفه نیست.

این تولیدکننده فرش دستباف تبریز با اشاره به اینکه دولت باید اقدامی انجام دهد تا کانال‌های صادرات فرش به کشورهای مختلف گشایش یابد تاکید کرد: در این صورت می توان قدرت فرش اصیل و باکیفیت دستباف تبریز را به اقصی نقاط جهان صادر نمود وگرنه با تمرکز بر روی بازار داخلی نمی‌توان به جایی رسید زیرا با وضعیت اقتصادی مردم و افزایش قیمت تمام شده نهایی محصولات، مشتری آنچنانی برای خرید محصولات فرش دستباف وجود ندارد.

یاد حرف های قالی باف عزیز و زحمتکشی می افتم که می گفت ما در این کارگاه های تولیدی با حداقل دستمزد، بدون بیمه و با بازار سُست داخل و خارج کشور فعالیت می کنیم تا شاید گامی هرچند کوچک در راه اعتلای تاریخ، فرهنگ و هنر آذربایجان برداریم اما صد افسوس که هیچوقت دیده نمی شویم و به آینده نیز امیدوار نیستیم… و به راستی آیا واقعاً رواست که روزگار هنرمندان دیار من که عنوان صنعتگران فرش دستباف را یدک می کشند اینگونه تلخ باشد!؟