عصرآزادی/ شهرام صادق زاده: صنایع دستی پیوندی دیرینه با فرهنگ، هنر و تمدن ایرانی و اسلامی دارد کمااینکه بخش عمده ای از صنعت گردشگری کشور و منطقه آذربایجان نیز به صنایع دستی و به ویژه فرش اختصاص دارد زیرا روح لطیف یک ایرانی فقط با خلق صنایع دستی صیقل پیدا کرده است، از این روست که هنر اصیل، صنایع دستی و در راس آنها، فرش و قالی آذربایجان شهرت جهانی پیدا کرده است.
با این حال و به رغم جایگاه ویژه فرش دستباف تبریز در جهان اما، حال و روز شاغلین این حوزه و به ویژه قالیبافان و تولیدکنندگان فرش، چندان تعریفی ندارد، هرچند که مشکلات عدیده این حوزه بسیار پرتکرار و بارها از طریق رسانه ها بازگو شده، ولی کمتر به آنها پرداخت شده است.
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف تبریز به مناسبت ۹ ژوئن روز جهانی صنایع دستی و روز ملی فرش در گفتگو با “عصرآزادی” با تبریک این روز به تمام فعالان این هنر – صنعت به ویژه تولیدکنندگان و قالیبافان آذربایجانی به بخشی از مشکلات تلاشگران این حوزه در سطح استان و کشور پرداخته است که ماحصل آن از نظرتان می گذرد…
عدم شمول قانون سخت و زیان آور برای قالی بافان
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف تبریز عدم بهره مندی شاغلان این حوزه و به ویژه قالی بافان و تولیدکنندگان فرش از مزایای قانون سخت و زیان آوری را یکی از مشکلات مهم عنوان کرد و گفت: این در حالی است که با توجه به ساعات کار روزانه، محیط کار قالیبافی که اغلب از کمترین امکانات رفاهی و سلامتی برخوردارند حتماً باید تحت پوشش قانون سخت و زیان آور قرار گیرند لذا به نظر می رسد هرگاه این موضوع را برای همه صنایع دستی کشور و به ویژه قالیبافان و تولیدکنندگان فرش به عنوان شاخص ترین صنایع دستی کشور لحاظ کنیم قطعاً تولید، عرضه و صادرات این محصول افزایش خواهد داشت.
همیشه بیمه قالیبافان یک موضوع قابل پیگیری است
“اسماعیل چمنی” افزود: واقعیت این است که حدود ۸ میلیون نفر از جمعیت کشور، از طریق قالیبافی ارتزاق و امرار معیشت می کنند اما با این ظرفیت بالا، واقعاً جای تاسف دارد که بگوییم که تنها در حدود ۵ درصد از این جمعیت بیمه هستند.
وی ادامه داد: در ادوار قبلی مجلس، قانون بیمه فراگیر قالیبافان مصوب شده بود، تا جایی که برای حدود ۲ میلیون نفر ظرفیت بهره مندی از بیمه قالیبافی در نظر گرفته شد، در سال ۹۱ تعداد بیمه شدگان در حدود ۷۰۰ هزار نفر بود و انتظار می رفت طی سالهای آتی این رقم به همان ظرفیت ۲ میلیون و حتی ۸ میلیون برسد اما متاسفانه این آمار سیر نزولی به خود گرفت و با بهانه های واهی، شرکت های بیمه از بیمه قالیبافان و تولیدکنندگان فرش خودداری کردند تا جایی که هم اکنون این رقم در سطح کشور به زیر ۳۰۰ هزار نفر بیمه شده رسیده است.
چمنی اضافه کرد: در همان زمان تعداد بیمه شده شهرستان تبریز از محل اشتغال به قالیبافی ۹۵ هزار نفر بود که اکنون به کمتر از ۴۰ هزار نفر رسیده است، بنابراین اگر دولت و سازمان های ذیربط هدف و برنامه ای برای توسعه صنایع دستی و به ویژه قالیبافی دارند باید در گام نخست، اراده خود را برای بیمه جامع تولیدکنندگان فرش، قالیبافان و خانواده های آنان نشان دهند.
افزایش بی رویه قیمت مواد اولیه و عدم تناسب آن با قیمت فروش محصولات
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف تبریز با اشاره به اینکه قالی آذربایجانی به خاطر نقش، طرح، رنگ و شیوه بافت آن منحصر به فرد است تاکید کرد: از این رو، قالیبافان و تولیدکنندگان فرش وسواس و حساسیت ویژه ای برای انتخاب مصالح و مواد اولیه تولید محصول به خرج می دهند اما در سالهای اخیر قیمت اینگونه مواد سیر صعودی داشته و تا چندین برابر افزایش بها داشته اند در حالی که این افزایش قیمت، هیچ نسبتی با افزایش قیمت محصول نهایی ندارد، به گونه ای که به جرات می توان گفت هم اکنون فرش های تولیدی به یک سوم قیمت واقعی خود به فروش می رسند.
چمنی خاطرنشان کرد: در چنین حالت طبیعی است که شاهد تغییر شغل بسیاری از قالیبافان هنرمند و تولیدکنندگان باتجربه آذربایجانی باشیم، برای اینکه دخل و خرج ها باهم نمی خوانند و متاسفانه، اراده و انگیزه ای هم در این شرایط وجود ندارد.
عدم اختصاص تسهیلات بانکی کافی به قالیبافان و تولیدکنندگان
وی اظهار کرد: با وجودی که مسئولان مربوطه همواره سنگ قالیبافان و تولیدکنندگان فرش دستباف تبریز را به سینه می زنند و وعده حمایت می دهند اما بانک ها و صندوق های مالی و اعتباری، از اعطای تسهیلات بانکی کم بهره به شاغلان و سرمایه گذاران این حوزه خودداری می کنند.
چمنی افزود: وقتی که می دانیم بضاعت مالی قالیبافان و تولیدکنتدگان فرش اندک است بدون اختصاص وام های بانکی کم بهره به این هنرمندان، انتظار دارید این عزیزان، هزینه های سنگین آماده سازی و تجهیز کارگاه های قالیبافی خود را چگونه تامین کنند؟
تحریم های بین المللی سالهاست که فرش را زمین گیر کرده است
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف تبریز اضافه کرد: در کنار این همه مشکلات، اعمال تحریم های ظالمانه بانکی، تیر خلاص را بر پیکر قالیبافی وارد کرده است زیرا وقتی تاجر و بازرگان ما نتواند به راحتی محصول صنایع دستی و قالی آذربایجان را صادر کند انگیزه ای برای تولید و صادرات باقی نمی ماند.
چمنی با ذکر این نکته که کاهش ارزش پول ملی، عدم ثبات نرخ ارز و چند نرخی بودن ارز هم مزید بر علت شده تا به خاطر سیاست های غلط بانکی و ارزی، انگیزه صادرات نیز به تحلیل برود تشریح کرد: متاسفانه مدتهاست در سایه عدم حمایت های دولتی، بازارهای جهانی، فرش مرغوب تبریز و ایرانی را به تولیدات بی کیفیت و بی ریشه کشورهایی نظیر هند، نپال، چین و پاکستان باخته است زیرا وقتی دستمزدها، کفاف گذران یک زندگی ساده را هم ندهد چگونه می توان جوان ایرانی را به قالیبافی و تولید فرش دستباف ترغیب کرد؟ با کدام پشتوانه و با کدام حمایت باید به فرهنگ سازی این هنر – صنعت پرداخت؟
این فعال حوزه فرش دستباف تبریز در پایان اظهارات خود اذعان کرد: همه باید قبول کنیم که توجه به حوزه صنایع دستی و قالیبافی به عنوان شاهکار هنر اصیل ایرانی صرفاً یک تجارت و بده بِستان نیست بلکه یک سرمایه گذاری ماندگار و یک وظیفه و رسالت همگانی است زیرا جهان، ایران را با هنرش و به ویژه با هنر صنایع دستی و به ویژه فرش تبریز می شناسد و همه باید به این هنر اصیل احترام بگذاریم.
