عصرآزادی آنلاین/ دکتر قدیر گلکاریان، مدرس روابط بین الملل Near East University
در هر مرحله از انتخابات اعم از پارلمانی و یا ریاست جمهوری و حتی در حداقل تأثیر گذاری آراء در تعیین شایستگان شوراها، به قدر یقین آرای به صندوق انداخته شده دارای ماهیت جناحی و یا حزبی است. یعنی رقابتی میان افراد بر صدر نشین رخ می دهد که مردم سعی دارند آنها را به قدرت برسانند. زمانی این رقابت سالم تر می شود که افراد حائز شرایط برای انتخابات با حضور حداکثری وجود عینی داشته باشند. وگرنه تأثیرات جناحی و یا حزبی و افراد وابسته به آنها می تواند آینده و طالع مثبت سیاست را با کسی که بر صندلی قدرت می نشیند تغییر دهد. از این رو، رأی دهندگان حداقلی به دو بخش تقسیم می شوند: 1) طرفداران جناحی و یا حزبی متمایل به نامزدها 2) افرادی که عادت به شرکت در انتخابات داشته و بدون توجه به ماهیت رقابت در پای صندوق ها حاضر می شوند.
در این میان گروه دیگری وجود دارد که در برخی از ممالک به دلایل متفاوت و بعضاً برحق، از شرکت در انتخابات منصرف شده و یا به عبارتی روشن تر، قهر می کنند که به این گروه از افراد “رأی دهندگان خاکستری” گفته می شود. این گروه در نوع خود هر چند به ظاهر بی تفاوت جلوه می کنند ولی حضور و یا عدم حضورشان آینده هر کشوری را تغییر می دهد. این طیف از رأی دهندگان که به اصطلاح خاکستری شناخته می شوند در انتخابات نقش مهمی ایفاء می کنند. با اینکه این طیف از رأی دهندگان، نه پیش داوری درباره جناح سیاسی دارند و نه به تبلیغات نامزدها اهمیتی می دهند و به طوری کلی با تصور بی قاعده و دلایل بدون توجیه علاقه ای به شرکت در انتخابات ندارند و بعضاً تصور می کنند که عدم حضورشان به نوعی تحریم انتخابات است که به ضرر نظام سیاسی تمام خواهد شد. حال آنکه تحریم انتخابات زمانی میسر و نتیجه بخش است که عمده شرکت کنندگان در کشور برای به چالش کشیدن نظام سیاسی از حضور در انتخابات با کثرت عمومی نمود پیدا کرده باشند.
در شرایط فعلی درک عمومی قاطبه مردم این است که کشور در سر بزنگاه تعیین سرنوشت سیاسی خود در داخل و صحنه رقابت های خارجی است و شرایط برزخ گونه ای در نظام سیاسی کشور حاکم است. از سوی دیگر، اکثریت مردم جامعه هیچ تمایلی به سوق دادن کشور در مسیر پر سنگلاخ ماجراهای سیاسی نیستند و برخی از افراد بی تفاوت به انتخابات، در صورت بحث و توضیح، مایل هستند که تغییرات اصلاحی در نظام سیاسی – بدون تغییر ارکان- رخ بدهد. از این رو قشر خاکستری در کشورمان دارای دو دسته هستند. یا معاند هستند و یا بی تفاوت! بسیار سخت است که افراد معاند تغییر رویه بدهند ولی آنهایی که بی تفاوت هستند و تحت تأثیر روحی ناامیدی می باشند، می توان آنها را با برهان و دلیل به شرایط فعال در آورد. در چنین صورتی است که نقش آرای خاکستری بیش از پیش برجسته تر می شود.
آرای خاکستری می توانند در تعیین سرنوست انتخابات مؤثر باشند و این از یک سو مشارکت را افزایش می دهد و از سوی دیگر پیروزی نامزدی که دارای توانایی لازم را دارد، تضمین نماید. بدیهی است که برای پیروزی در انتخابات، نامزدی موفق خواهد بود که توانایی جذب آرای خاکستری را داشته باشد. صد البته جذب آرای خاکستری نیاز به اقناع منطقی دارد. به نظر می رسد افراد قهر کرده از شرکت در انتخابات عموماً از نتایج پیشین انتخابات دلسرد و ناامید شده اند. یعنی باورشان بر این است که افراد تأیید صلاحیت شده باب میل آنها نیست. (البته این در همه مقاطع صادق نیست.) یا اینکه تصور می کنند که محدودیت های جدی در اجرای وعده های نامزد/ نامزدها وجود دارد و افراد رقابت کننده آنچه بیان می کنند، در مرحله عمل به راستی قدرت اجرا ندارند.
در این رابطه باید گفت که هیچ کشوری در جهان با برخورداری از نظام سیاسی از هر نوعی فاقد ارکان اعتقادی و یا سیاسی نیست. تمام کشورها بر اساس تئوری تعریف شده در خصوص سیستم سیاسی اعم از رئالیزم، لیبرال، سیوسیالیسم و غیره دارای نگاه سیاسی متعددی از دموکرات گرفته تا سوسیال دموکرات، جمهوری لائیک و جمهوری اسلامی می باشد که ارکان نظام سیاسی را بر اساس آن تعریف کرده اند. این را باید مؤکداً بیان کرد که هیچ نظام سیاسی در جهان قادر به تغییر و یا اصلاح ارکان نظام نمی باشد؛ مگر اینکه قانون اساسی به کلی تغییر یافته باشد.
بنابراین، نباید به عنوان شهروند ایرانی انتظار داشته باشیم که شرایط کنونی نظام جمهوری اسلامی چنان تغییر یابد و باب میل افرادی باشد که مدعی هستند می خواهند ارکان نظام را دچار خدشه سازند. لیکن قوانین و مصوبات موجود که در طول زمان بر حسب شرایط ایجابی و اقتضایی شکل گرفته و اجرایی شده اند، می توانند تغییر یابند. از این رو، نامزدهای موجود برای جذب آرای خاکستری می توانند در این مسیر نسبت به تحریک و تشویق مردم حرکت کنند. یقین می دانیم که ملت ایران و حتی اکثر افراد بی تفاوت به انتخابات با نظام جمهوری اسلامی دشمنی و خصومت ندارند و هیچ مایل به بروز چالش های جدی نیستند که تمامیت ارضی و امنیت کشور را دچار مخاطره کند. خاستگاه این گروه از افراد، بروز تغییرات و اصلاحات است که رفاه، معیشت، افزایش اعتبار پول ملی، تثبیت جایگاه ایران در صحنه بین المللی، رفع تبعیضات و بی عدالتی، رفع محدودیت های غیر منطقی در زندگی خصوصی، آزادی های برحق مدنی و مانند اینها را تضمین و تأمین نماید. در چنین حالتی یقیناً ارای خاکستری آستین بالا زده و سرنوشت انتخابات را با حضورشان منجر به نتیجه مطلوب کشور خواهند کرد. بر این اساس، برای جذب آرای خاکستری، می توان به این موارد توجه کرد:
- برنامه های واقع گرایانه و قابل اجرا: ارائه برنامه هایی که بتواند نیازها و مشکلات واقعی مردم را پاسخگو باشد و شفافیت ملموسی هم حتی در شرایط کنونی نشان داده باشد.
- توجه به نامزد/ نامزدهایی که از پاکی و جذبه و قابل اعتماد بودن برخوردارند: نامزدهای ریاست جمهوری باید دارای سوابق روشن، شفاف، توانایی ارتباط مؤثر با مردم، پاکدست، با تقوا، عملگرا، آشنا به حدود اختیارات و شرح وظایف خود در مقام ریاست جمهوری باشد.
- وجود وعده های قابل قبول و نتیجه بخش: نامزدهای انتخاباتی باید مانیفست و راه کارهای لازم را در رابطه با سیاست داخلی و خارجی و رفع آنها داشته باشند. برنامه های لازم را با دلیل و برهان به اثبات برسانند.
- توجه به هم گروه ها و افرادی که بعد از انتخابات در هسته وجود خواهند داشت: افراد رأی دهنده بیش از هر چیزی به این توجه دارند که افراد هم پالکی و هم گروهی نامزد انتخاباتی چه کسانی است. زیرا آنها به عنوان شخصیت های با نفوذ و تأثیر گذار خواهند توانست در هیئت دولت آینده حضور داشته باشند. اعتماد به آنها در نوع خود مسیر گزینش را برای آرای خاکستری فراهم می آورد.
- ارتباط مستقیم با مردم و استفاده از فضای مجازی: برگزاری جلسات و نشست های متعدد با مردم و استفاده بهینه از رسانه ها برای انتقال پیام ها می تواند به جذب آرای خاکستری کمک کند.
- شفافیت و پاسخگویی در عملکرد و اقدامات گذشته: نامزدها باید عملکردهای گذشته خودشان را به عنوان سند متقن برای آرای خاکستری قابل اقناع نشان دهند. آرای خاکستری زمانی ایمان و باور خواهند داشت که نامزد/ نامزدها بتوانند سوابق برجسته و به نفع کشور را نشان دهند.
به هر حال، این هفته مردم در پای صندوق های رأی برای مرحله دوم انتخابات ریاست جمهوری حاضر خواهند شد. آرای خاکستری نیز باید درک کرده و بدانند که حضورشان به نوعی مسجل به منزله رفراندوم است که تعیین سرنوشت آینده کشور تنها منوط به حضور آنها و رساندن پیامشان برای انتخاب فردی است که خاستگاهشان را تضمین نماید. به نظر می رسد این گروه در مرحله نخست پیام خودشان را داده اند و این بار زمان آن فرا رسیده است که هدف و خاستگاهشان را با تغییر رویه در نگرش با حضور حداکثری نسبت به گزینش فردی بر بیایند که بتواند نیازها و خواسته های آنها را برآورده سازد.
