یادداشت/ ناترازی برق در آذربایجات شرقی؛ تولید برق کمتر از ۴ درصد میانگین کشوری و مصرف انرژی در آن ۶ درصد متوسط کشوری
عصرآزادی آنلاین/ محمد فرج پور باسمنجی
ناترازی برق در منطقه آذربایجان دلایل مدیریتی و فنی خود را دارد.
■ عمق فاجعه در آمار عملکرد ۱۶ برق منطقه ای کشور
■ برق آذربایجان از نظر مهندسی رتبه آخر کشور
■ برق آذربایجان از نظر فرسودگی، حوادث و ایمنی رتبه ۱۴ کشور
■ افول برق منطقه ای آذربایجان از رتبه اول برق منطقه ای کشور درسال ۵۷ به رتبه آخر ایران در سال ۱۴۰۱
در چند روز گذشته قطعی مکرر برق در نواحی مختلف شهرها و روستاهای محدوده حوزه شرکت برق منطقه ای آذربایجان بار دیگر نشان داد که ناترازی برق در این منطقه دلایل مدیریتی و فنی خود را دارد. از یک سو در دهه های اخیر برخی از مدیران غیرفنی و تحمیلی به این شرکت بزرگ اما ناتوان و ناکارآمد منصوب شده و از سویی دیگر تقریبا نیروگاه عمده تولید انرژی در آذربایجان ساخته نشده و نسبت به رفع و جایگزینی تجهیزات و تاسیسات جدید نیز اقدام لازم و کافی صورت نگرفته است و این واقعیت در نشست چندی پیش فعالان اجتماعی از سوی یکی از مدیران فنی شرکت برق آذربایجان به صورت مستند به یکی از نمایندگان فعلی تبریز در مجلس گزارش و افشاگری شده است.
جهت اطلاع خوانندگان فرزانه این یادداشت باید گفت: مصرف برق به دلیل گستردگی بخش‌های صنعتی، خدماتی و کشاورزی و خانگی در استان آذربایجان شرقی حدود ۶ درصد است در حالیکه به دلیل نبود سرمایه گذاری و جدیت در تعمیر و راه اندازی بخش‌های فنی، تولیدی و نیروگاهی تولید انرژی در استان مهم آذربایجان شرقی کمتر از ۴ درصد برق کشور است. در روزهای اخیر قطعی مکرر برق در بخش‌های وسیع بدون اطلاع رسانی لازم علاوه بر خسارت به تاسیسات و لوازم خانگی مردم موجب اختلال در کار و زندگی مردم هم شده است.
عجب روزگاری شده است هر روز بر شکاف بیشتر توسعه نیافتگی سرزمین آبا و اجدادی مان افزوده می‌شود و شاخص های توسعه نیافتگی سرزمین ما بیشتر می شود.
هر روز اخبار نابسامانی ها و به قول ترکان “پاس” ها! به بیرون درز می کند. رسانه ها و مراکز ارزیابی شاخص های توسعه یافتگی زیرساخت‌های کشور شاهد انتشار گزارش های مستدل و مستند از فرسودگی تأسیسات و تجهیزات در بخش های مختلف زیرساختی استان های شمالغرب کشور هستند. این اسناد لزوم کار و تلاش مدیریت عالی استان های آذربایجان و مجمع نمایندگان آنها در مجلس را دوچندان می کند و باید در کنار هم بنشینند و بيانديشند و هم دل کار کنند.
اکثر شهرهای ما تصفیه فاضلاب ندارند. اجرای طرح فاضلاب اکثر شهرها مسکوت مانده است. فرسودگی خطوط لوله در شهرها و از همه مهم تر تبریز موجب هدر رفت صدها هزار لیتر آب آشامیدنی در شبانه روز است. بناهای تاریخی نیاز به مرمت و بازسازی دارند. اکثر صنایع دولتی در این منطقه کهنه و نیاز به نوسازی و بکار گیری فناوری های جدید روز را طلب می کنند. برخی از صنایع بزرگ غرب صنعتی تبریز مثل کارخانجات ماشین سازی که برای صنعتی شدن کشور و طراحی و ساخت سوزن تا هواپیما طراحی شده بودند از دست بانیان فکور خود چون زنده یاد مهندس تقی توکلی دانش آموخته ممتاز مهندسی دانشگاه شیکاگو و طراح صنعت ایران بدست مشدی قربان های رانت جو و کم سواد، کارآیی خود را از دست داده اند.
قبل از تجهیزات سخت افزاری، نیروی انسانی کم بلد و بعد نرم افزاری در بحث مدیریت، این صنایع را به این روز انداخته اند.
برخی مدارس استان نیاز به مرمت دارند. اخیرا افتادن مدرسه کانکسی در مراغه و زخمی شدن، دانش آموزان به رسانه های بین‌المللی کشیده شده و مایه آبروریزی مان شده است. برخی از مسئولینی که مدعی توسعه و تجهیز مدارس استان هستند باید پاسخگوی این معضل باشند.
راه های مواصلاتی به ویژه بزرگراه پیامبر اعظم(ص) نیاز به رسیدگی فوری و بهسازی و نصب روشنایی در امتداد آن را دارند و بانک ملی ایران متولی مشارکت کننده اصلی در ساخت و بهره برداری آن در فکر افزایش اخذ عوارض و نهایتا کسب سود و نه تامین نگهداری آن است. خط آهن سریع تهران _ تبریز در خاوران به حال خود رها شده و عملا اثربخشی خود را به دلیل عدم اتصال به ایستگاه خطوط خط آهن مرکزی آذربایجان از دست داده است.
از وزارت نیرو خبر می رسد وضعیت برق و انرژی در منطقه آذربایجان بسیار نگران کننده است. در کشور ۱۶ شرکت برق منطقه ای فعالند که در سال ۵۷ برق منطقه ای آذربایجان نگین برق های منطقه ای ایران لقب گرفته بود و رتبه اول کشوری را داشت. برق، منطقه ای آذربایجان با نیروی انسانی متخصص و جذب دانش آموختگان مهندسی برق دانشگاه تبریز رتبه اول کشور را در مهندسی، نوسازی، تجهیز و بکارگیری تاسیسات داشت، الان رتبه بندی ۱۶ برق منطقه ای کشور نشان می دهد رتبه برق آذربایجان از اولی به آخری افول کرده است.
شرکت های برق منطقه ای را معمولا از دو نظر ارزیابی، می کنند.
ارزیابی اول از نظر قدرت مهندسی است، که متاسفانه در رده بندی سال ۱۴۰۱ رتبه مهندسی برق آذربایجان ۱۶ بود. دوم در رتبه بندی از نظر ایمنی و حوادث نیز رتبه شرکت برق منطقه ای آذربایجان ۱۴ شده است. ما کجاییم؟ چه کسانی ما را به این روز انداخته اند؟ عقلای قوم ما کجایند؟!….
افول آذربایجان را در رده های توسعه تا کی باید نزولی ببینیم. دکتر رحمتی استاندار شهید و فقیدمان در اواخر سال گذشته در نشست برنامه تحولی انرژی از نبود همت ملی و محلی برای احداث نیروگاه جدید در آذربایجان شرقی، گله کرده و گفته بود که برای تخصیص زمین برای نیروگاه جدید کم کاری شده و باید بخش خصوصی برای جبران کمبود انرژی دست به کار شود و نیروگاه‌های خصوصی تولید برق در منطقه راه اندازی شوند…
در این کم پولی و وانفسای مشکلات عدیده اقتصادی و اجتماعی نیاز به مدیران کارکشته و آزموده داریم که با تعاملات ملی و محلی و با استفاده از اصل انجام عاشقانه کارهای ماندگار با مدنظر قرار دادن مبحث《مدیریت بی پولی》 کار و تلاش مضاعفی کنند، تولید رونق گیرد، صادرات محصولات و خدمات، سر از خارج در آورند و به بازارهای جهانی راه یابند، تحریم ها با تدبیر برداشته شود و ارز بیشتر وارد منطقه گردد و قص علی هذا…
مع الوصف برای جبران عقب افتادن ها یا عقب ماندگی ها و یا عقب ماندن ها، باید همه دست اندرکاران در حوزه های مختلف کاری و در امور اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و زیست محیطی متحد و هماهنگ پیش بروند و قدرت چانه زنی، خود را با نظم و انضباط و هماهنگی در سطح ملی، بالا ببرند. موردی که اخیرا در یکی از نشست های اختصاصی خانه توسعه آذربایجان برای اولین بار از سوی یکی از استانداران معاصر مطرح شد عمق فاجعه و کم کاری و خودشیرینی و ماندن در مدیریت های استانی را از سوی مدیران کوتوله و نوک بینی بین نشان داد و موجب ناراحتی و شگفتی همه حضار گردید.
موضوع از این قرار بود که قبل از کرونا گروه کاری مجمع مشورتی آذربایجان در تهران با تلاش شادروان حاج آقا آل هاشم، مهندس صادق بناب، مهندس میرطاهر موسوی و جمعی از وزرای سابق و دوست داران رشد و ترقی منطقه آذربایجان در تهران تشکیل شده است که متاسفانه به دلیل کرونا جلسات اش برگزار نشد و انشالله با مساعی بزرگان و پیشکسوتان و سایر استانداران جدیدی که در دولت تازه کار به کار گماشته خواهند شد مجددا فعال گردد.
گروهی در این مجمع به دنبال سخنان مهندس رضا رحمانی که گفته بود هر کس در آذربایجان به دنبال ایجاد یک کارخانه صنعتی است در مراجعه برای اخذ انشعاب مورد نیاز مسئولان برق می گویند که متاسفانه کمبود برق داریم. واگذاری انشعاب با آمپر بالا امکان پذیر نیست. لذا عده ای از اعضا این گروه به اتفاق مهندس حمید چیت چیان به دیدار مهندس اردکانیان وزیر وقت نیرو می روند و مشکلات کمبود برق را مطرح می کنند وزیر وقت نیرو چه جواب معناداری به حضار می‌دهد. وزیر وقت می گوید: ”حاج حمید آقا چیت چیان شما که تبریزی هستید و مدت های مدید در سمت های مختلف پارلمانی و ملی و وزارت نیرو بودند، از فرسودگی و کمبود برق آذربایجان مطلع نبودید چرا وقتی وزیر نیرو بودی برای برق سرزمین مادریتان کاری نکرده اید و الان سراغ کسی دیگر را می گیرید…. که مهندس، چیت چیان در کمال شرمندگی می گوید: مدیران برق وقت آذربایجان فرسودگی تجهیزات و کمبود برق را به من وزیر نیرو نگفتند و این کمبود های واقعی را برخی از بی عرضه ها از من کتمان می کردند. واویلاست ….
متاسفانه ما نتوانستیم از نیروهای ملی خود در اخذ اعتبارات و رفع کمبودها و یا ایجاد تاسیسات و تجهیزات جدید لازم بهره گیریم. مثال زنده آن نیز سکانداری دو مرندی در یکه تازی سال های مدید در وزارت خانه های صنایع و کشاورزی بود که نه تنها در مرند و سواحل ارس، که آن موقع در محدوه شهرستان مرند قرار داشت، کاری درست حسابی نکردند در سایر مناطق آذربایجان نیز کارهای احداث و گسترش صنایع، به ویژه از محل اعتبارات دولتی چندان کار چشمگیری صورت نگرفته است که بررسی همه جانبه این امر مستلزم تحقیقات میدانی و آماری است. ولی به جرات می توان گفت: هم اکنون هزاران پروژه نیمه تمام در نقاط مختلف آذربایجان به حال خود رها شده است که برای اتمام آنها نیازمند هزاران میلیارد تومان اعتبار ملی است.
کاهش سهم جمعیتی، مهاجر فرستی، شکل گیری پدیده حاشیه نشینی در شهرهای بزرگ منطقه از جمله تبریز، ارومیه، زنجان، اردبیل، مراغه، مرند، خوی، پارس آباد، میانه، اهر، رتبه دو رقمی منطقه در شاخص های توسعه انسانی و نرخ بیسوادی، پایین بودن متوسط درآمد ساکنان شهری و روستایی، همین طور میزان تولید سرانه، تنزل سهم اقتصاد منطقه از میانگین کشوری، کاهش نرخ مشارکت عمومی در طرح های عمومی، نبود پیوند ارگانیک میان مراکز اصلی و کانون های توسعه، ضعف سازماندهی و هماهنگی بخشی بین دستگاه های دولتی و خصوصی، عدم توازن بخشی و منطقه ای، عدم توجه به الزامات زیست محیطی، تشدید فعالیت معادن و صنایع آلاینده با وجود خام فروشی و یا انتقال فرآوردهای معدنی بدون بهره مندی بیشتر منطقه، همه و همه لزوم توجه ملی و محلی با حاکم شدن مدیران قوی و علمی و تقویت بدنه کارشناسی در دستگاه های دولتی را به همه ما گوشزد می نماید.
با این حال توسعه در آذربایجان ما به کندی پیش می رود و به قول هفته نامه وقت «حيدر بابا» غوغا در کویر و در مناطق مرکزی و سکون در شمال غرب کشور مشهود است. باید تدابیر هوشمندانه اتخاذ گردد تا در طول عمر دولت جدید که نفر اول آن نماینده شایسته سابق تبریز در مجلس شورای اسلامی بوده و اکنون از نمایندگی مردم شهر کهن تبریز با تدبیر ملت ایران به نفر اول مدیریت اجرایی کشور رسیده با همدلی و هماهنگی و برنامه و نقشه راه و با مدنظر قراردادن اسناد تدبیر و آمایش سرزمین و با مدیرانی کارکشته و ماهر با همدلی همه نیروهای سیاسی، مذهبی، اقتصادی، فرهنگی و مدد نخبگان به پیش برده و در توسعه زیربنایی و متوازن و در حد و قواره آذربایجان از جان و دل مایه گذاشته شود تا برای نسل حال و آینده جوابی قانع کننده در توسعه زیرساخت های منطقه و فراهم آوردن رفاه نسبی برای آنها داشته باشیم و آنها در دیدن پیشرفت مناطق کویری و مرکزی کشور و مقایسه آن با منطقه زیستی خود، دچار یاس و ناامیدی و سرافکندگی نباشند.
