انفعال آذربایجان شرقی در صادرات؟!

عصرآزادی آنلاین/ شهرام صادق زاده

صادرات به عنوان موتور محرکه اقتصاد و رمز بقای هر کشور در بازارهای جهانی نقش مهمی را در عرصه اقتصاد ایفا می کند زیرا تقویت ظرفیت های تولید و ایجاد ظرفیت های جدید، هموار کردن راه توسعه صادرات نقش دولت را به عنوان تضمین کننده سرمایه گذاری های موجود و کاهش انحصار پررنگ تر می کند.
از سال ۱۳۷۶ روز ۲۹ مهر ماه به عنوان روز ملی صادرات تعيين گرديده تا ضمن ترویج فرهنگ صادرات در میان مردم، تقدیر از فعالان اقتصادی نیز، فرصتی برای تبادل افکار، شناخت تنگناها و بررسی راهکارهایی برای رسیدن به هدف والای جهش صادرات را فراهم نماید که متاسفانه این امر تاکنون – حداقل برای آذربایجان شرقی – به عنوان یک استان صنعتی و تولیدمحور – کارساز و موثر واقع نشده است زیرا مسئولانی بوده اند که با سلیقه گرایی نفرت انگیز برای فعالان بخش خصوصی و صادرکنندگان آذربایجانی مشکل تراشیده و طبق قانون با آنها برخورد نشده است.
تجار، بازرگانان و فعالان بخش خصوصی آذربایجان شرقی در حوزه صادرات معتقدند عواملی مانند عوارض صادراتی، وضع قوانین بدون نظرخواهی از فعالان بخش خصوصی و کمبود نقدینگی از عمده موانع پیش روی توسعه صادرات در منطقه آذربایجان به شمار می روند که هر سال در روز ملی صادرات به آنها اشاره می شود اما آنچه که فراموش می شود پیگیری موانع مطرح شده است…

◾️پایانه اول

رتبه ششم آذربایجان شرقی در صادرات غیرنفتی در بین استان های کشور جای تعجب و تاسف دارد که این استان با این همه سابقه تولید و تجارت و وجود سه گمرک جزو سه مقصد برتر صادراتی نیست؛ از قرار معلوم این جایگاه نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲ رتبه هم ارتقا یافته است که باید به حال آن گریست که مسئولان رده بالای استان، همواره از رونق و شکوفایی صادرات سخن می گفتند.
در حقیقت، با این همه ادعا و شعار، در ۶ ماهه نخست امسال صادرات بخش کالایی معدن و صنایع معدنی و فرش و صنایع دستی آذربایجان شرقی به ترتیب با ۳۸.۶ و ۳۹.۸ درصد رشد ارزشی مواجه بوده اند و گویا این استان با همه تولیدات گسترده خود، همچنان با مشکل صادراتی روبروست و یا اینکه در ثبت قانونی محموله های صادراتی از استان مشکل وجود دارد که بازهم از بی تدبیری و سختگیری برخی مدیران تنگ نظر و عقده ای در اعتلای نام آذربایجان در مقوله صادرات حکایت دارد.
بد نیست نگاهی بر آمارهای رسمی داشته باشیم؛ سرپرست اداره‌کل صنعت، معدن و تجارت آذربایجان شرقی با اشاره به ارسال کالاهای صادراتی استان در نیمه اول سال به ۸۸ کشور جهان گفت: بیشترین افزایش در ارزش صادرات مقاصد این استان در ۶ ماه سالجاری نسبت به مدت مشابه سال قبل مربوط به کشورهای ترکیه، ارمنستان، گرجستان و آذربایجان است.
عبدالحمید سرتیپی با اشاره به رتبه اول گمرکات استان به کشور ارمنستان افزود: به دلیل هم مرز بودن این استان با کشور ارمنستان ۵۲ درصد صادرات کل کشور به ارمنستان به میزان ۱۱۹ میلیون دلار از گمرکات استان انجام شده است.
وی اضافه کرد: در ۶ ماهه اول سال شاهد افزایش ۲۲ میلیون دلاری ارزش صادرات با رشد ۱،۲۲ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل هستیم که این روند ناشی از افزایش صادرات در محصولات طویل و تخت فولادی، سیمان، صنایع غذایی و پتروشیمی و پایه نفتی است.

◾️پایانه دوم

رئیس اتاق بازرگانی تبریز با تاکید بر اینکه بازار روسیه، یک بازار نامحدود و وسیع است گفت: یکی از راههای گسترش حضور آذربایجان‌ شرقی در این بازار، رفع اشکالات موجود در محصولات داخلی است به طوری که باید از فعالیت‌های انفرادی پرهیز کرد و حضور تیمی در بازارهای بین‌ المللی را تقویت نمود.
“یونس ژائله” افزود: اعمال تحریم‌های بین‌ المللی علیه کشور روسیه فرصت مناسبی برای گسترش مبادلات تجاری بازرگانان آذربایجان شرقی با روسهاست به شرطی که دو اصل مهم بهبود کیفیت محصولات و کاهش قیمت تولیدات را نادیده نگرفت.
وی، یکی از مهمترین چالش‌های موجود در راه مبادله فعالان اقتصادی آذربایجان شرقی با کشورهای هدف منطقه را عدم آشنایی تجار با قوانین آن کشورها دانست و اضافه کرد: بر این اساس اتاق بازرگانی تبریز با برگزاری دوره‌های آموزشی در رابطه با افزایش مهارت در تجارت با برخی از کشورهای هدف، صادرکنندگان و واردکنندگان این استان را توانمندتر می کند.
رئیس اتاق بازرگانی تبریز ادامه داد: علاوه بر این، اتاق تبریز با استقرار نماینده حقوقی در میز کشورهای منطقه، با ارائه حمایت‌ های حقوقی و ارائه نظرات کارشناسی شده و مشورتی، زمینه‌ ساز افزایش میزان تجارت با مقاصد صادراتی خواهد شد.
ژائله، مسائل پیش‌ روی تجارت فعالان اقتصادی آذربایجان شرقی با خارج از کشور را شامل لجستیک، عدم آشنایی با بازارهای مشترک المنافع موسوم به CIS، عدم ارتباطات بین‌ المللی مطلوب، عدم حضور شرکت‌های استانی در تصمیمات اتاق های مشترک، ضرورت ارتباط تجاری راهبردی به جای ارتباط تاکتیکی، مشکلات مربوط به رفع تعهدات ارزی، ضرورت ایجاد پایانه‌ های صادراتی در داخل استان و ایجاد دبیرخانه اتحادیه اقتصادی اوراسیا در تبریز برشمرد.

◾️پایانه آخر

یک کارشناس اقتصادی در آذربایجان شرقی با بیان این که میزان صادرات استان بیان‌ کننده میزان تولید آن نیست گفت: در موضوع صادرات باید به این نقطه توجه شود که میزان صادرات آذربایجان شرقی، فقط خروجی مرزهای این استانِ استراتژیک است.
“محمد کلامی” افزود: آمار صادرات از گمرکات هم میزان کالاهای آذربایجان شرقی و هم کالاهای سایر استان‌هاست که برای مثال صادرات بسیاری از محصولات کشاورزی آذربایجان شرقی در گمرک استان ثبت نمی‌ شود لذا هر گمرکی که سختگیری زیادی به خرج می دهد، صادرکنندگان استان، کالاهای خود را از گمرک دیگری ارسال خواهند کرد.
وی با اشاره به عملکرد میزهای تجاری در کمک به افزایش صادرات استان اضافه کرد: نگاه کنونی به میزهای تجاری، نگاه حداقلی است، برای همین و با توجه‌ به اینکه روابط مردم با مردم مستحکم‌تر از روابط دولت است بنابراین هر میز یک هیئت‌ مدیره تشکیل دهد تا برنامه‌ها تدوین شده و تسهیلگری های موردنیاز انجام گیرد.
کلامی اظهار کرد: میزها باید برنامه‌ محور باشند و به کشورهای موردنظر خود، هیئت‌های تجاری را اعزام کنند تا زمینه‌های حضور تجار آذربایجان شرقی در آن کشورها شناسایی گردد چرا که در سفر به هر کشور می توان در حوزه مراودات تجاری و صادراتی به نتایج مطلوبی دست یافت، در مقوله مراودات اقتصادی، هیئت‌های تجاری می‌توانند اقدامات بسیار موثری انجام دهند که تاکنون از آنها غفلت شده است.
بدین ترتیب، استان آذربایجان شرقی دارای سه اداره کل گمرک در تبریز، سهلان و جلفا و سه واحد گمرکی در مراغه، خداآفرین و نوردوز به همراه سه دفتر گمرکی در شهرک صنعتی شهید سلیمی تبریز و شهرستان بناب است اما آن طور که باید و شاید در عرصه صادرات، چشمگیر نبوده و خروجی آمار در حد و قواره جایگاه آذربایجان ثبت نشده است.