عرب‌سرخی: از شدت فشار نیروهای مخالف کم می‌شود / کنعانی مقدم: تندروها همان خوارج صدر اسلام هستند/ برای نقل‌قول‌های پزشکیان از رهبری اعتباری قائل نیستم

به گزارش عصرآزادی آنلاین، در آستانه مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا در عمان هم‌میهن گفت‌وگویی با فیض‌الله عرب‌سرخی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و حسین کنعانی‌مقدم، فعال سیاسی اصولگرا در زمینه مذاکرات ایران و آمریکا داشته است که در ادامه می آید:

تحلیل‌تان درباره مذاکره پیش رو و تیم مذاکره‌کننده چیست؟آیا موافق مذاکره مستقیم با آمریکا هستید؟ چرا؟

فیض‌الله عرب‌سرخی: با توجه به مخالفت‌هایی که از سوی نیروهای افراطی داخلی، براندازها و نیروهای صهیونیستی، با اصل مذاکره وجود دارد، باید نگران برگزاری جلسات اولیه مذاکرات بود. به نظرم کارهای تخریبی در سطح گسترده صورت خواهد گرفت تا این مذاکرات شکل نگیرد اما به هر حال خوشبختانه حاکمیت اصل مذاکره را پذیرفته و تا آنجایی که من هم شنیده‌ام، مستقیم و غیرمستقیم شدن مذاکره را به فضای عمومی و نحوه مواجهه طرف مقابل سپرده‌اند.

بنابراین، خود اینکه این مذاکره آغاز می‌شود، اتفاق مهمی است که باید از آن پاسداری کرد و با قدرت تمام و با مناسب‌ترین کادرها در آن مشارکت کرد و از فرصت مذاکره برای کاستن از شکاف‌ها و کم کردن دامنه تحریم‌ها استفاده کرد. خیلی سخت است که قبل از آغاز مذاکرات، پیش‌بینی کنیم چه نتایجی را در برخواهد داشت اما اجمالاً، تاکیدهای طرف مقابل بر جدی بودن در مذاکره و اینکه خبر اعلام آغاز مذاکرات را در دیدار چهره برجسته مخالف مذاکره، یعنی نتانیاهو اعلام کرده است، باید خوش‌بین بود. همچنین با توجه به گرایش اقتصادی ترامپ، فکر کنیم که می‌تواند زمینه‌ساز مناسبی برای حل و فصل حداقل بخشی از مشکلات اقتصادی فی‌مابین باشد، که اتفاقاً ایران از آن استقبال می‌کند.

حسین کنعانی‌مقدم: کلماتی که در رسانه‌های ما به کار گرفته می‌شود؛ جایگاه سیاسی و قانونی خودش را ندارد. یک زمانی ملاقات انجام می‌شود و یک موقع مذاکره می‌شود. یک زمانی بحث مستقیم و یک زمانی هم غیرمستقیم است. اینکه آیا این مذاکره تبعات حقوقی و حقوق بین‌الملل دارد یا خیر؛ قاعده این است که اول باید موضوع مذاکره و اسناد بالادستی آن مشخص شود.

الان ما با آمریکا بر سر برجام مذاکره می‌کنیم و اسناد بالادستی آن سازمان ملل است؟ این مشخص نیست. دوم اینکه این مذاکره آیا برای حل مسئله است یا نه برای این است که ما با طرف مقابل خودمان صحبت کنیم که اختلافاتی که وجود دارد، مشخص شود. سوم اینکه در هر مذاکره‌ای باید زمان شروع و پایان مشخص شود. نمی‌شود مذاکره سال‌ها طول بکشد. چهارم اینکه بعد از اینکه موضوع مذاکره مشخص شد، اولویت‌بندی شود. پنجم اینکه تضامین توافقاتی که انجام می‌شود باید مشخص شود. چه تضمینی وجود دارد که توافق بشود و طرف مقابل دوباره زیر آن نزند.

مثل آن دفعه که آمریکا برجام را پاره کرد. نکته ششم این است که ناظر مذاکرات کیست و اگر دعوا و اختلاف‌نظری ایجاد شد، آیا کسی هست بتواند میانجیگری کند؟ هفتم اینکه مذاکره‌کنندگان تا چه محدوده‌ای اختیارات دارند؟ هر توافقی که انجام شود، باید مراحل قانونی‌اش طی شود. این نیست که دو نفر بنشینند و با هم حتی تام‌الاختیار هم باشند، توافق کنند و توافق انجام شود. قوانین کشورها ایجاب می‌کند که تعهدات تصویب شود. مسئله بعدی‌ای که مطرح است، این است که الان آمریکایی‌ها بیشتر دنبال این هستند که بگویند ما ملاقات کردیم و تابوی مذاکره مستقیم شکسته شد.

آمریکا در این کار هم منافع اقتصادی دارد. با توجه به بحران اقتصادی که آمریکا دچارش شده، نیاز دارد که در بحث انرژی، دست برتری را نسبت به چین و روسیه پیدا کند. به نظر می‌آید این دیدار که قرار است انجام شود، مذاکره نیست بلکه یک ملاقات است که در آن بحث خواهند کرد که چارچوب‌ها مشخص شود. بعد از اینکه چارچوب‌ها مشخص شود و دو کشور به توافق رسیدند، آن موقع تازه مذاکره شروع می‌شود و قاعدتاً مستقیم هم خواهد بود. من مخالف این شیوه مذاکره هستم که ما اختیارات‌مان را در اختیار کشور ثالثی قرار دهیم که آن هم احتمالاً برای منافع خودش تلاش خواهد کرد نه اینکه فکر منافع ملی ما باشد.

مسعود پزشکیان چهارشنبه هم از موافقت رهبری با سرمایه‌گذاری آمریکایی‌ها در ایران و هم موافقت ایشان با مذاکره  و تاکید بر اینکه به دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم؛ سخن گفت. تحلیل‌تان از این سخنان پیش از مذاکره چیست؟

فیض‌الله عرب‌سرخی: با توجه به اینکه نکته محوری طرف آمریکایی، بحث سلاح هسته‌ای ایران است، تاکیدی که دکتر پزشکیان داشتند و اینکه مذاکره پذیرفته شد و اینکه افرادی که در این زمینه، نکات متفاوتی را مطرح می‌کنند که این نگاه را نقض می‌کند، افرادی در سطح تصمیم‌گیری نیستند، به نظرم کمک می‌کند تا این پیام رئیس‌جمهور بیشتر تثبیت شود و هیئت مذاکره‌کننده هم می‌تواند با تاکید بیشتری از آن دفاع کند.

به هر حال درباره سلاح هسته‌ای ما از رهبری چیزی جز فتوای تحریم سلاح هسته‌ای نداریم. افرادی در حاشیه آمده‌اند و مثلاً اشاراتی داشته‌اند که اگر آمریکا چنان کند، ما در راهبرد هسته‌ای‌مان تغییر تاکتیک می‌دهیم، افرادی نیستند که حرف‌هایشان در این گفت‌وگوها جایگاه جدی پیدا کند. به نظر من همان فتوا و اظهارات رسمی مقامات مذاکره‌کننده، می‌تواند به اندازه کافی از استحکام لازم برخوردار باشد و پیام را در قطعی‌ترین شکل خودش به طرف مقابل منتقل کند.

حسین کنعانی‌مقدم: مقام معظم رهبری بارها فرموده‌اند که من اگر بخواهم حرفی بزنم، خودم می‌زنم. اینطور موارد را به نظر می‌آید خود رهبری اعلام می‌کنند. به علت اینکه آقای پزشکیان چند بار نقل‌قول‌هایی انجام داده و چندان معتبر نبوده، من برای نقل‌قول‌های ایشان چندان اعتباری قائل نیستم. همان موقع هم در بحث برجام، مقام معظم رهبری فرمودند خودروهای آمریکایی حق ندارند وارد ایران شوند. در ارتباط با مسائل مختلف، خود ایشان اظهارنظر می‌کنند. تا خود رهبری صراحتاً نگویند، من هیچ حسابی روی این نقل‌قول‌ها باز نمی‌کنم.

پیش‌بینی‌تان درباره مذاکره شنبه چیست؟ و در صورت ادامه یافتن، مواجهه تندروهای مخالف مذاکره در داخل و خارج کشور را چگونه می‌دانید؟

فیض‌الله عرب‌سرخی: به هر حال این تعدیل موضع و موافقت با اصل مذاکره و همینطور، موافقت با حضور شرکت‌های آمریکایی در ایران، برای سرمایه‌گذاری به نظرم اتفاق مهمی است که می‌تواند زمینه‌ساز و بسترساز گفت‌وگوهای جدی‌تر باشد. به نظر من، این تمایل در طرف آمریکایی مذاکره وجود دارد، یعنی هم ترامپ چهره اقتصادی است و هم استیو ویتکاف، نماینده ویژه در منطقه که طرف مذاکره است، چهره‌ای شناخته‌شده در اقتصاد آمریکاست.

بنابراین خود این نکات، به نوعی میزان و شدت امید را در نتیجه‌بخش بودن مذاکرات تقویت می‌کند و به میزانی که این مذاکرات جدی شده و توافقات شروع شود، به نظر من، از شدت فشار نیروهای مخالف کاسته خواهد شد. به هر حال، آنها هم حرف‌شان، لااقل چیزی که به زبان می‌آورند این است که ما امیدی به این مذاکرات نداریم، بنابراین اگر در این مذاکرات نتیجه حاصل شود، به کاهش برخورد نیروهای مخالف مذاکره، حداقل در داخل هم منتهی خواهد شد.

حسین کنعانی‌مقدم: به نظر می‌رسد فقط چارچوب‌های مذاکرات احتمال دارد در این ملاقات مطرح شود تا دو طرف بفهمند که راجع به چیزی و برای چه چیزی می‌خواهند مذاکره کنند. این چارچوب‌ها که مشخص شود، بعدها گام‌های بعدی برداشته خواهد شد. این ملاقات بیشتر جنبه این را خواهد داشت که پنجره مذاکره برای بحث‌های بعدی باز شود. من بعید می‌دانم با این سیستمی که آمریکایی‌ها دارند و از موضع تهدید و تحریم و تحکم برخورد می‌کنند، بتوان به یک توافق پایدار رسید وگرنه همان داستان برجام تکرار خواهد شد.

اما درباره مواجه شدن با روند مذاکرات، در داخل قاعدتاً در چنین مسائلی که مسائل نظام است، همه باید همدل و همراه و یکصدا باشند تا دشمن بفهمد که در داخل وحدت و انسجام وجود دارد. اختلافات را باید کنار گذاشت و یکصدا و با یک هدف باید از مذاکره‌کنندگان حمایت کرد. همینطور که قبلاً هم رهبری از مذاکره‌کنندگان حمایت کرده بود و این حمایت می‌تواند پشتوانه خوبی باشد. نباید بگذاریم دشمن به خاطر اختلافات داخلی طمع کند. به نظر می‌آید شرایط حساسی داریم، تعیین‌کننده است و باید رقابت‌های سیاسی و داخلی را کنار گذاشت و یکدل و هم‌زبان بود.

اما درباره غربی‌ها هم قطعاً با توجه به دکترین دفاعی و امنیتی ما، آمریکایی‌ها کوچکترین خطایی کنند، ما اولین کاری که خواهیم کرد بیشترین موشک‌هایمان را مستقیماً به سمت اسرائیل شلیک خواهیم کرد چون اسرائیل نیروی نیابتی آمریکا در منطقه است و بعد پایگاه‌های آمریکا در منطقه هدف قرار خواهند گرفت. بعد ممکن است پایگاه‌های مشترک آمریکا و انگلیس در جزایر دیه‌گو گارسیا مورد هدف موشک‌های بالستیک ما قرار بگیرد.

این داستانی که ترامپ می‌گوید که «یا جنگ یا صلح»، یک منطق یزیدی است که یزید به امام حسین می‌گفت یا بیعت کن یا آماده جنگ باش. ما فرهنگ‌مان عاشورایی است و هیهات مناالذله شعار مکتبی ماست و قطعاً اگر آمریکا دست از پا خطا کند، جرقه‌ای در یک انبار باروتی خواهد بود که ممکن است جنگ جهانی سوم را ایجاد کند.

با توجه به تجربیات مذاکرات برجام و سنگ‌اندازی‌ها و هزینه‌تراشی جریان تندرو تصورتان از نحوه مواجهه نظام با آنها چیست؟ (چه در صورت به نتیجه رسیدن و چه به نتیجه نرسیدن مذاکرات)

فیض‌الله عرب‌سرخی: جریانات تندرو تمام فشارشان را وارد می‌کنند، تا احیاناً، حرف‌هایی که مربوط به گذشته است را به نام دیدگاه‌های امروز نظام جمهوری اسلامی عرضه کنند و جمهوری اسلامی را از ورود به مذاکره دور کنند. در این زمینه، تاکنون که ناموفق بوده‌اند. اینکه رسماً اعلام شده که گفت‌وگوها شنبه آغاز خواهد شد، گفته شده که مسئله اصلی در این مذاکرات، برای ما مستقیم یا غیرمستقیم بودن مذاکرات نیست، معنایش این است که اگر شرایط مناسب باشد، وارد مذاکره مستقیم هم خواهند شد.

اینکه در بحث سلاح هسته‌ای، رئیس‌جمهور موکداً نظر رهبری را مطرح می‌کند و آن را به‌عنوان نگاه جمهوری اسلامی و تیم مذاکره‌کننده عنوان می‌کند؛ همه اینها، نکات قابل توجهی است که می‌تواند به مذاکرات شکل جدی‌تر و قابل قبول‌تری بدهد. من معتقدم که اگر در مذاکره روز شنبه، فضای مذاکره، فضای مثبتی برای دو طرف باشد، حتماً این دیدگاه‌های حاشیه‌ای بیش از این به حاشیه خواهد رفت و فضای سیاسی، شفاف‌تر و مثبت‌تر، موضوع مذاکره را تعقیب خواهد کرد.

توجه کنیم که مسئله مذاکره، امروز مورد حمایت حاکمیت، جریان معتدل اصول‌گرا و همینطور نیروهای اصلاح‌طلب هست یعنی تقریباً جدی‌ترین نیروهای سیاسی حاضر در عرصه است و این مجموعه نیروها، با نیروهای افراطی که لااقل در اجرای پروژه مذاکره، نقش برجسته‌ای ندارند؛ قابل مقایسه نیستند. نیروهای افراطی، با آغاز خوب مذاکره بیش از این از صحنه کنار خواهند رفت.

حسین کنعانی‌مقدم: افرادی که در داخل با تندروی به‌دنبال این هستند که مقابل حرکتی که نظام تصمیم گرفته، قرار بگیرند؛ حکم همان خوارج در صدر اسلام را دارند و همان رفتاری که حضرت علی با خوارج کرد، ممکن است اتفاق بیفتد. ما با کسانی که از نظام جمهوری اسلامی عبور می‌کنند، تعارف نداریم. موضوع مهم این است که ما درگیر یک جنگ روانی و ترکیبی توسط آمریکا هستیم. آمریکایی‌ها اصلاً دنبال این نیستند که جمهوری اسلامی بیاید و شرایط آمریکا را بپذیرد. اولین هدف آمریکا، حفظ امنیت رژیم صهیونیستی است.

در ملاقات نتانیاهو با ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا به نتانیاهو گفته بود تا زمانی که من با ایران مذاکره می‌کنم، تو برو و کار غزه را تمام کن، مردم را از آنجا بیرون کن و بکش و آنجا را تحویل من بده. این نشان می‌دهد که ترامپ اهداف خودش را دنبال می‌کند. خیلی ساده‌لوحانه است که در داخل فکر شود که ترامپ و سیاست‌های استکباری با ایران کنار بیاید. این جنگی در ابعاد اقتصادی، اطلاعاتی، امنیتی، نظامی، فرهنگی و اجتماعی است که ما هم باید خودمان را هم آماده دفاع و هم تهاجم کنیم.