فرش دستباف، نیازمند معرفی شفاف

عصرآزادی آنلاین/ شهرام صادق زاده

وقتی حل مشکلات و چالش‌های پیش روی هنر – صنعت فرش دستباف منطقه آذربایجان به جایی نرسید تشکل‌های صنفی و صنعتی این حوزه با استمداد از رئیس مرکز ملی فرش ایران، او را به آذربایجان شرقی دعوت کردند تا شاید با معرفی فرش دستباف این منطقه، فرجی در کار قالی‌بافان، تولیدکنندگان، فروشندگان و صادرکنندگان حاصل شود.
در سفر “زهرا کمانی” به آذربایجان شرقی که در ۳ روز منتهی به آخر هفته گذشته صورت گرفت او، در جریان توانمندی‌ها و مشکلات قرار گرفت تا به پیگیری مطالبات فعالان این هنر – صنعت در استان بپردازد.
بازدید از بازار قالی درشت‌بافت تبریز موسوم به رهلی‌بازار، بازار مظفریه و کارگاه‌های تولیدی، قالیبافی، قالیشویی و رنگرزی، کارگاه‌های تابلوفرش سردرود، کارگاه‌های قالی هریس و جلسه‌ ویژه‌ای جهت حمایت‌های مرکز ملی فرش ایران از قالی هریس را در پیش گرفت.
به بهانه این سفر و قرار گرفتن تبریز در کانون توجهات بافت فرش کشور، یک نکته جالب توجه نیز برای فعالان حوزه فرش دستباف منطقه آذربایجان مطرح گردید؛ ضرورت ورود فرش دستباف و نفیس تبریز به بازارهای جهانی بصورت دیجیتال که همانا باید در پلتفرم‌های بزرگی همچون آمازون و علی‌بابا تقویت گردد زیرا باید تجار و فعالان اتاق‌های بازرگانی استان‌های فرش‌پرور، بستر لازم برای معرفی و فروش آنلاین فرش دستباف در سطح جهانی را فراهم آورند…

◾️اشتغال‌زایی و ارزآوری ویژگی بارز صنعت فرش دستباف آذربایجان است

فرش دستباف منطقه آذربایجان یکی از مهم‌ترین کالای صادراتی غیرنفتی ایران است که سهم بسزایی در رشد اقتصادی و ارز آوری برای کشور دارد و در کنار سایر محصولات و صنایع‌دستی می تواند اقتصاد ایران را از تک‌محصولی بودن و وابستگی صرف به فروش نفت، نجات دهد.
از سوی دیگر، اشتغال‌زایی و ارزآوری از ویژگی های بارز صنعت فرش دستباف تبریز و آذربایجان است که می تواند برای کارجویان، زنان و فارغ التحصیلان فرصت شغلی ایجاد کند اما نبود حمایت‌های مالی، کمبود نقدینگی، بی‌ثباتی بازار ارز و افزایش قیمت مواد اولیه از قبیل پشم، رنگ و نخ معیشت بافندگان آذربایجانی را دچار مشکل کرده و موجب خروج تدریجی آنها از چرخه اقتصاد شده است.
به اعتقاد کارشناسان، موضوع بیمه و امنیت شغلی قالیبافان مناطق مورد هدف از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و در تامین معاش و انگیزه تولید آنها موثر است اما متاسفانه به دلیل کمبود بودجه امکان برقرای بیمه همه قالی‌بافان و اجرای این حکم قانونی وجود نداشته و موجب دلسرد شدن آنها می‌گردد.
به گفته کارشناسان اقتصادی، چرخه صنعت فرش دستباف مناطق مختلف ایران از ابتدایی‌ ترین مراحل تولید خود تا رسیدن به دست مصرف‌کننده حدود ۲۰ تا ۳۰ فرصت شغلی را به وجود می آورد و صرف‌نظر از توسعه اقتصاد روستانشینان، بافندگان شهری نیز گاهاً از این طریق امرار معاش می‌کنند.
تولید فرش دستباف مناطق مختلف کشور از جمله آذربایجان شرقی کاملاً بومی بوده و متکی به هیچ منبع خارجی نیست از این رو با توجه به آنکه صادرات فرش ارزش افزوده بسیار بالایی برای کشور و تولیدکنندگان به ارمغان می آورد لذا شایسته است دولت برنامه‌ریزی اصولی و سرمایه‌گذاری مناسبی در این حوزه داشته باشد و با اعطای تسهیلات مالی و بانکی بدون بهره و فراهم کردن پوشش بیمه ای از قالی‌بافان و این تجارت پرسود و اشتغال‌زا حمایت کند.

◾️دولت باید زمینه‌های خصوصی‌سازی واقعی را برای فعالان اقتصادی فراهم کند

رئیس اتاق بازرگانی تبریز به عنوان قوی‌ترین پارلمان بخش خصوصی شمال‌غرب ایران در اظهاراتی جالب توجه گفت: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات صنعت فرش، مافیای مواد اولیه از جمله ابریشم و پشم است که قیمت‌ها را به شکل غیرمنطقی افزایش داده‌اند لذا اگر دولت و بانک‌ها شرایط واردات مستقیم مواد اولیه با قیمت مناسب از کشورهای دیگر را فراهم کنند، هزینه‌ تولید کاهش یافته و امکان رقابت در بازارهای جهانی بیشتر خواهد شد.
یونس ژائله با تأکید بر ضرورت بهره‌گیری از ظرفیت سفارتخانه‌ها و رایزنی‌های بازرگانی ایران در کشورهای هدف افزود: باید نمایشگاه‌های دائمی فرش در بازارهایی همچون دوبی، دوحه و مسقط راه‌اندازی شود و با تغییر ذائقه مشتریان جهانی، طراحی فرش باید متناسب با دکوراسیون‌ های مدرن روز دنیا بازنگری شود لذا اگر آموزش‌های لازم در این زمینه به تولیدکنندگان ارائه شود، می‌توان محصولات جدید و متناسب با نیاز بازارهای جدید نیز عرضه کرد.
وی با اشاره به نقش دولت در اصلاح ساختار اقتصادی کشور اضافه کرد: دولت باید کوچک شود و تا زمانی که دولت بزرگ و پرهزینه باشد، منابع مالی کشور صرف هزینه‌های جاری می‌شود و فرصت‌های توسعه‌ تولید از بین می‌رود لذا بخش خصوصی باید میدان‌دار باشد و دولت نیز زمینه‌های خصوصی‌سازی واقعی را فراهم کند.
رئیس اتاق بازرگانی تبریز در پایان اظهارات خود به چالش های پیش روی صنعت فرش دستباف اشاره کرد و متذکر شد: در حقیقت، دو مشکل کلیدی در این بخش وجود دارد؛ نخست هزینه‌ بالای مواد اولیه و دوم نبود راهکار مؤثر برای بازاریابی و بازارسازی در سطح بین‌المللی، لذا امروز مواد اولیه با قیمت‌های بسیار بالا به دست تولیدکنندگان می‌رسد و همین موضوع باعث افزایش بهای تمام‌شده و کاهش قدرت رقابتی فرش ایران در بازارهای جهانی شده است که برنامه‌ریزی های لازم در اتاق در دست بررسی است.

◾️بازار بزرگ تبریز بهترین بازار برای فروش فرش‌های دستباف و نفیس ایران است

رئیس مرکز ملی فرش ایران، تشکیل شورای عالی فرش دستباف در ابتدای دولت چهاردهم را از اقدامات اساسی این حوزه عنوان کرد و گفت: این شورا با هدف هماهنگی میان بخش خصوصی و دولتی تشکیل شده و اتاق‌های بازرگانی در تهران، تبریز و دیگر استان‌ها نقش مؤثری در توسعه‌ صادرات فرش ایفا خواهند کرد زیرا امروزه یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، موضوع پیمان‌سپاری ارزی است که با پیگیری‌های مستمر و مصوبات جدید، در مسیر اصلاح قرار گرفته است.
زهرا کمانی افزود: فرش دستباف ایران روزگاری پرچم‌دار بازار جهانی و با صادرات چند میلیارد دلاری در جایگاه نخست دنیا بود اما اکنون به کمتر از ۷۰ میلیون دلار رسیده‌ایم لذا هدف بر بازگرداندن تدریجی این جایگاه از طریق حمایت ساختاری و رفع موانع صادراتی است.
وی، بیمه‌ قالی‌بافان را از مهم‌ترین دغدغه‌های فعالان این حوزه دانست و اضافه کرد: این مطالبه‌ تاریخی باید با همکاری مجلس و دستگاه‌های ذی‌ربط در بودجه‌ سال آینده تثبیت شود لذا ۴ میلیون و ۸۰۰ هزار بیمه‌پرداز بالقوه در این حوزه وجود دارد که تاکنون از حمایت کافی برخوردار نبوده‌اند.
رئیس مرکز ملی فرش ایران با تأکید با اشاره به اینکه وضعیت نامناسب امروز فرش حاصل تصمیمات و سیاستگذاری‌های نادرست دولت‌های گذشته است خاطرنشان کرد: اما با این همه و با همکاری نمایندگان مجلس درصدد حل مشکل قانونی و پیمان سپاری ارزی صادرکنندگان فرش هستیم لذا بازار بزرگ تبریز، بهترین بازار برای فرش فروشی در ایران است و تجار می‌توانند از این بازار به عنوان یکی از اماکن گردشگری، جذب درآمد داشته باشند.
بدین ترتیب، شغل قالی‌بافی یکی از رسته‌های مشاغل خانگی و زودبازده، ارزش افزوده بالایی داشته و در اشتغال‌زایی و ارزآوری موثر است تا علاقمندان، فارغ التحصیلان دانشگاهی و جوانان جویای کار بتوانند با کمترین سرمایه در خانه و بافت فرش‌های دستباف، برای خود درآمدزایی کنند به شرطی فصل تازه‌ای در حمایت دولت چهاردهم از آنها گشوده شود!