نابینایان در انتظار حمایت!

عصرآزادی آنلاین/ شهرام صادق زاده

روز ۱۵ اکتبر مصادف با ۲۳ مهر ماه به عنوان روز جهانی نابینایان موسوم به “عصای سفید” نامگذاری شده است؛ روزی که شاید برای برخی از ناآگاهان معنای خاصی نداشته باشد اما در واقع، صفحات تاریخ پُر از نابینایان و کم‌بینایانی است که جوامع انسانی از ثمره وجود آنان بهره‌ها برده و هلن کلر، بتهوون، خزائلی، فرزاد طیباتی و رودکی از جمله آنهاست.
نابینایان و کم بینایان، قشری از افراد دارای معلولیت و عضوی از جمعیت آذربایجان شرقی هستند که همچون سایر افراد، حق زندگی بدون دغدغه را دارند اما با وجود گذشت چندین سال از تصویب قانون جامع حمایت از حقوق معلولان، شاهد تداوم دغدغه‌های این قشر در شهرهای این استان پیشرو در صنعت و فرهنگ هستیم که جای تعجب دارد.
برای درک شرایط معابر برای معلولان به ویژه نابینایان در شهری مانند تبریز کافی است چند دقیقه چشمانمان را ببندیم و از یک خیابان یا معبر در محدوده بازار، میدان ساعت، آبرسان، شهناز، نصف راه، راه آهن و غیره عبور کرده و یا قصد استفاده از اتوبوس های BRT یا مترو را داشته باشیم؛ آن‌گاه متوجه خواهیم شد که با وجود موانع متعدد‌، تردد، دشوار است.
گره کور مناسب سازی شهری تبریز هم به این آسانی‌ها باز نمی‌شود؛ از معابر گرفته تا ساختمان های اداری و سیستم حمل و نقل هنوز برای استفاده جامعه افراد دارای معلولیت، آماده نیست و در حقیقت، خودِ شهر تبریز معلول است و نامسئولان آن فقط در حد رفع تکلیف به ارائه خدمات می‌پردازند و محیط شهری برای همه شهروندان مشکل‌آفرین است…

◾️تناقض آماری از تعداد دقیق نابینایان ساکن استانها نقص بزرگی است

نخستین تلاش‌ ها در زمینه آموزش نابینایان در ایران به سال ۱۲۹۹ شمسی مربوط می‌ شود و نام پرافتخار تبریز در آن نقش می بندد به طوری که در این سال، کار تعلیم و تربیت دانش آموزان نابینا با جذب ۵ دانش آموز نابینا در مدرسه‌ ای در تبریز آغاز شده و توسط شخصی به نام پاستور ارنست کریستوفل توسعه می یابد و تا ۲۰ سال بعد، آموزشگاه نابینایان تبریز که تنها مرکز آموزش نابینایان در ایران آن زمان محسوب می‌ شد مشغول ارائه خدمات آموزش و تربیت حرفه‌ ای به نابینایان بود و تعداد دانش آموزان نابینای تحت پوشش آن مرکز به ۴۵ نفر می‌ رسید.
بر اساس آمارها بیش از یک میلیون و ۴۰۰ هزار نابینا و کم بینا در سطح کشور وجود دارد که البته نمی توان بر رقم آن اتکا نمود زیرا یکی از دلایل نبود آمار واقعی به این خاطر است که هنوز هم با وجود فعالیت‌ ها و اقداماتی که دولت و موسسات برای تغییر دیدگاه به این افراد در جامعه انجام داده‌اند اما، نابینایان همچنان به وسیله خانواده‌ هایشان پنهان می‌شوند و حتی در سرشماری‌ ها نیز جا می‌ مانند.
نکته قابل تامل این است که تناقض آماری از تعداد دقیق نابینایان در استانهای مختلف ایران نقص بزرگی است که حکایت از آن دارد لذا خانواده‌ ها باید نسبت به معلولیت فرزندانشان آگاه‌ تر شده و دیدگاه خود را تغییر دهند که در آن صورت، خدمت بزرگی به جامعه انجام می دهند.
یکی از  گلایه های بجایی که  نابینایان مناطق مختلف آذربایجان شرقی دارند قضیه نادیده گرفتن یا نادیده گرفته شدن حُرمت انسانی آنهاست در حالی  که یک فرد نابینا، فقط نابیناست و  نیاز  به  درک ما دارد نه‌اینکه با  دلسوزی یا ترحم و حتی عبارات منفعلانه و تمسخرانه بر فشار روانی او بیفزاییم لذا تا زمانی که  نتوانیم از  مرز جسم عبور کنیم نمی‌توانیم ارتباط درستی با  این معلولان جامعه برقرار نماییم.

◾️گِره کور مناسب سازی معابر شهری استان به این آسانی‌ها باز نمی‌شود!؟

سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد موسوم به یونسکو و شورای جهانی نابینایان در جلسه ای مشترک در سال ۱۹۵۰ میلادی قانون عصای سفید را بررسی و تصویب کردند تا روز ١۵ اکتبر برابر با ٢٣ مهر ماه به عنوان روز جهانی عصای سفید و در ﺟﻬﺖ تکریم نابینایان گرامی داشته شود اما مشکلات این قشر مهربان و باهوش برای تامین حداقل ترین موارد زندگی روزمره کماکان پابرجاست.
در گفتگو با قشر نابینای ساکن در مناطق مختلف آذربایجان شرقی به این نتیجه می رسیم که خواسته اصلی نابینایان در استانهای ایران متفاوت تر از نابینایان دیگر کشورها نیست اما مسئله اصلی این است که در کشورهای پیشرفته اروپایی و حتی همسایه غربی ما، هم اکنون نابینایان به دنبال فناوری های نوین برای تسهیل زندگی خود هستند اما نابینایان بدشانس ایرانی هنوز هم که هنوز است دغدغه مناسب سازی شهری را دارند تا مبادا هنگام عبور از پیاده رو ناگهان با داربست، موتورسیکلت، بساط دستفروشان، تیر برق و حتی خودروی پارک شده برخورد نکنند!
به گفته کارشناسان جامعه شناسی، گِره کور مناسب سازی معابر شهری در شهرهای آذربایجان شرقی به این آسانی‌ها باز نمی شود؛ از معابر گرفته تا ساختمان های اداری و سیستم حمل و نقل و غیره هنوز برای استفاده جامعه افراد دارای معلولیت اعم از نابینایان، ناشنوایان و غیره آماده نبوده و در حقیقت، خود شهرها معلول هستند.
عدم مناسب سازی محیط شهری برای افراد معلول به خصوص نابینایان یکی از مشکلات چندین ساله کلانشهر تبریز و سایر شهرهای آذربایجان شرقی است که با وجود مطرح کردن همیشگی این موضوع، متأسفانه تاکنون اقدام قابل توجهی از سوی مسئولین ذی‌ربط انجام نگرفته و در حد تشکیل جلسات و اظهارنظرهای گوناگون باقی مانده است!

◾️نابینایان آذربایجانی منتظر رسیدگی مسئولان به مشکلات خود هستند

وقتی در سطح شهر تبریز قدم می زنیم موجی از موانع زائد محیطی سر راهمان سبز می شوند که باید با حرکات مارپیچی به رفع و دفع آنها پرداخت؛ از لوله ها و ناهمواری در مسیر پیاده رو و پله برقی های خاموش پل‌های عابر پیاده گرفته تا توقف برخی خودروها بر روی خط کشی معابر، اتوبوس های غیراستاندارد برای استفاده معلولان و برخورد با موتورسیکلت هایی که پر رو شده اند و هیچ اقدامی در تضییع حقوق عابران پیاده جلودارشان نیست و آنجاست که باید درک کرد که نابینایان با چه مصائب و موانعی در سطح شهر روبرو هستند و مناسب سازی نیاز است.
طبق آمارهای اعلام شده، شهرستان تبریز بیش از ۳ هزار نفر نابینا و کم‌بینا دارای پرونده‌ پزشکی دارد و در سطح آذربایجان شرقی هم حدود ۱۲ هزار نفر دارای پرونده‌ پزشکی مرتبط با مشکل بینایی هستند اما استخدام یکی از مهمترین معضلات نابینایان آذربایجان شرقی است که با مشکل استخدامی در سیستم آموزش و پرورش و بانک ها مواجه هستند، به گفته فعالان این حوزه، با توجه به اینکه اکثر افراد نابینای استان دارای تحصیلات مقطع عالی هستند با این حال به فراموشی سپرده می شوند و گویا در استخدام این افراد تبعیض بزرگی قائل می شود که باید مورد آسیب شناسی دلسوزان این عرصه قرار گیرد.
بدین ترتیب، در حال حاضر افراد معلول و به ویژه نابینایان با وجود استعدادهای درخشانی که دارند با مشکلات متعددی اعم از عدم مناسب سازی شهری، عدم تأمین مخارج خانواده و در نهایت عدم حمایت‌های مالی مسئولان دست و پنجه نرم می‌کنند و چشم انتظار رسیدگی مسئولان استان به مشکلات خود هستند تا بدون وعده های سرخرمن روز عصای سفید برای یکبار هم که شده، قول مردانه بدهند و عمل کنند!