عصرآزادی آنلاین /دکتر پرویز کریمی ثانی
دانشیار دانشگاه، مدیر و موسس مرکز روانشناسی امروز من در تبریز
سن ۱۲-۱۳ سال یک دوره حساس از رشد است کودک در این مرحله از رشد با تحولات عمیق جسمانی، هیجانی، رفتاری و اجتماعی مواجه است و بتدریج به بلوغ می رسد، گذار از هر مرحله و ورود به مرحله دیگر نیازمند فراهم نمودن یک بستر مناسب خانوادگی و محیطی است، گذار از مرحله نسبتا آرام کودکی به مرحله ی طوفانی نوجوانی نیازمند فراهم شدن بسترهای مختلف خانوادگی، اجتماعی و فرهنگی دارد، در کشور ما بخش عمده ای از کودکان بخصوص کودکان باهوش و سرآمد متاسفانه با شوک بزرگ و استرس آوری به نام کنکور تیزهوشان مواجه می شوند. کودکی که تا دیروز بازی می کرد و الان هم باید به اندازه کافی بازی کند، جهت موفق شدن در تیزهوشان، باید بطور کامل سبک زندگی خود را تغییر دهد ومثل یک بزرگسال تا آخر وقت درس بخواند. انجام فعالیت های مختلف نظیر مطالعه کتاب های درسی، مطالعه کتاب های سخت تیزهوشان، رفتن به کلاس های بسیار گران قیمت تیزهوشان، شرکت در آزمون های شبیه ساز و ده ها آزمون دیگر، فشار برخی معلمان و چهره های معروف کنکوری، درگیری های خانوادگی، عدم تخلیه انرژی و خستگی های بیش از حد، چه بلای روانشناختی بر سر دانش آموزان می آورد؟ تحقیقات مختلف نشان می دهد دانش آموزانی که در معرض استرس فراوان قرار دارند ممکن است دچار مشکلات اضطرابی، افسردگی، مشکلات قلبی عروقی، پرخوری عصبی، تیک عصبی، سفید شدن موی سر، مشکلات درد قفسه سینه و مشکلات گوارشی شوند و همچنین دانش آموزانی که بیش از حد درگیر کنکور تیزهوشان ششم هستند در آینده ممکن است دچار مشکلات هویت یابی، سردرگمی هویت، انزوای اجتماعی و مشکلات بدخلقی رفتاری و هیجانی شوند،.
همه خانواده ها دوست دارند فرزندشان در آینده موفق شود و پیشرفت کنند، خیلی از خانواده ها معتقدند که تنها راه پیشرفت کودک باهوش آنها ورود به تیزهوشان است، اینکه این مطلب چقدر درست است نیاز به تامل دارد!!! متاسفانه قبولین رشته های پزشکی و رتبه های برتر، مستقیم و غیرمستقیم بر این مطلب صحه می گذارد. با این حال سوال این است که آیا این روال صحیح است یا نه؟
مسلما درگیر کردن بیش از حد کودکان در این فرایند استرس آور تیزهوشان و بازار کلاس های تیزهوشان به هیچ عنوان صحیح نیست. با این حال چون یک مسیر مشخص و بهتری برای دانش آموزان بخصوص دانش آموزان با هوش و سرآمد تعریف نشده و در عمل وجود ندارد همه آنها خواسته و ناخواسته در مسیر کنکور تیزهوشان قرار می گیرند و لطمات روانشاختی آن دامنگیر کودک، خانواده و جامعه می شود.
تبلیغات بعضی از موسسه ها و مراکز مرتبط با کنکور تیرهوشان و پر رنگ کردن دانش آموزان خاص به عنوان رتبه های برتر در آزمون های شبیه ساز مختلف باعث تشدید دو برابر فضای استرس آور و رقابتی این پدیده می شود.
راهکار چیه؟ در چند زمینه باید چاره اندیشی شود: ۱- خود این آزمون و برگزاری آن در این سن حساس نیاز به بازبینی اساسی دارد. ۲- سوالات و منابع این آزمون نیاز به بازبینی اساسی دارد، تعداد زیادی از کودکان خانواده های فقیر به دلیل عدم شرکت در کلاس های خاص امکان قبول شدن برای آنها مقدور نیست.۳- مراکز و موسسات خصوصی مرتبط با این آزمون نیاز به نظارت اساسی و بازبینی بر نحوه فعالیت ها دارند. ۴- سیستم آموزش و پرورش برای کودکان باهوش و سرآمد بجای کنکور تیزهوشان حتما باید به فکر یک جایگزین اساسی تر، زندگی محورتر و مهارت محور باشد.۵- والدین عزیز باید از حساسیت زیاد خودداری کنند، کودک ششم ابتدایی را به عنوان بزرگسال نبینند، آنها را مدام از این کلاس به آن کلاس نبرند، کودک را مدام در معرض تبلیغات موسسات قرار ندهند، حتما به فکر فعالیت های تخلیه انرژی برای کودک باشید، در زمان دستور دادن به کودک آرامش خود را حفظ کنید. تعامل با یک روانشناس هم می تواند از شدت استرس کاسته و به کودک راه های مدیریت استرس آموزش داده شود.