اهمیت سفر وزیر امور خارجه دولت چهاردهم به آذربایجان شرقی و توسعه دیپلماسی استانی از نگاه "عصرآزادی"
تبریز – قفقاز، محور دیپلماسی شمالغرب ایران
عصرآزادی آنلاین/ شهرام صادق زاده
پس از بیتوجهی دولتهای گذشته به راهکارهای کارشناسان اقتصادی و سیاسی مبنی بر استفاده از ظرفیت استانهای مرزی در دیپلماسی اقتصادی و در راستای توسعه دیپلماسی استانی، بالاخره وزارت امور خارجه دولت چهاردهم در خصوص این موضوع مهم به نتیجه رسید که سیاست خارجی را ادامه سیاست داخلی قلمداد کرده و به دنبال سیاست همسایگی برای ساختن کشور باشد لذا باید دیپلماسی استانی وزارت امور خارجه در دوره جدید را یک راهبرد خلاقانه، هوشمندانه و مبتنی بر واقعیت های حال حاضر کشور دانست و به فال نیک گرفت.
در ادامه سلسله نشستهای “دیپلماسی استانی” وزارت امور خارجه و پس از شهرهای شیراز و مشهد، سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه کشور، اینبار به منطقه شمالغرب ایران سفر کرد تا مبانی دیپلماسی استانی آذربایجان شرقی را در تبریز پیاده نماید؛ منطقهای که از سالهای بسیار دور مرکز تبادلات بازرگانی و سیاسی بوده است و اینک در دوران حساس معادلات قفقاز جنوبی، جایگاه ویژهای در روابط همسایگی کشور ایفا میکند.
سید عباس عراقچی که از روز چهارشنبه ۷ آبان ۱۴۰۴ به جهت شرکت در یک همایش ملی – تاریخی و همچنین حضور در جشنواره خیرین مدرسهساز در آذربایجان شرقی به سر میبرد پس از گذشت سه روز، به سفر خود به این استان صنعتی و مرزی پایان داد.
در حقیقت، ظرفیتهایی که در آذربایجان شرقی وجود دارد ضرورت بهرهگیری بیشتر از توان بخش خصوصی این استان را نشان میدهد لذا وزارت امور خارجه در این مسیر نقش تسهیلگر داشته و به جای تصدیگری، باید وظیفه گشودن مسیر هموار برای فعالان اقتصادی را به انجام رساند…
◾️دیپلماسی استانی مورد استقبال فعالان بخش خصوصی قرار گرفت
هدف از دیپلماسی استانی، بهرهگیری از ظرفیت استانهای مرزی برای افزایش تجارت، سرمایهگذاری و همکاریهای اقتصادی با کشورهای همسایه است تا یاریگر وزارت امور خارجه در نشستهای دیپلماتیک با کشورهای همجوار باشد.
وزیر امور خارجه کشور در جمع خبرنگاران، اظهارات جالبی بر زبان آورد و گفت: در طول یک سال گذشته در هر ملاقاتی که رئیس جمهور کشورمان با رئیس جمهور آذربایجان داشته یا دیدارهای من با وزیر امور خارجه آذربایجان داشتم و هر رفت و آمد و دیداری بین مسوولان دو کشور انجام شده، موضوع بسته بودن راه مسافری این مرز مطرح گردیده است.
“سیدعباس عراقچی” با بیان اینکه آنها مدعی هستند که همه مرزهای کشورشان بسته است و فقط شامل ایران نمیشود افزود: کشور آذربایجان قول بررسی و تجدیدنظر داده و ما همچنان منتظر هستیم زیراوبازگشایی این مرز، یکی از موضوعات اصلی در روابط ما با کشور آذربایجان است.
وی با انتقاد از استفاده نشدن کامل از ظرفیتهای اقتصادی استانهای مرزی اضافه کرد: تحریمها اثر دارند اما بخش بزرگی از کمکاریها ناشی از غفلت از توان داخلی است لذا نباید همه مشکلات فعلی را به گردن تحریمها انداخت!
عراقچی با اشاره به اینکه آذربایجان شرقی میتواند دروازه تعامل اقتصادی ایران با قفقاز، ترکیه، عراق، اروپا و حتی آفریقا باشد تاکید کرد: برگزاری رویدادهای بینالمللی موجب رونق تجارت، رفتوآمد و حل بسیاری از مشکلات میشود و در این راستا، همایش بعدی دیپلماسی استانی کشور در منطقه شمالغرب برگزار خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه رهبر انقلاب و رئیس جمهور نیز بر دیپلماسی استانی تأکید دارند و این موضوع مورد استقبال بخش خصوصی قرار گرفته است متذکر شد: وزارت امور خارجه موظف است از بخش خصوصی حمایت میکند و در شرایط تحریمها و تهدیدها، تلاش میکنیم تا ظرفیتهای داخلی، به ویژه در استانهای همجوار فعال شوند.
◾️تبریز میتواند نقش تاریخی خود را در تجارت با حوزه قفقاز را ایفا کند
رئیس اتاق بازرگانی تبریز در دیدار با وزیر امور خارجه به پیشینه تاریخی این شهر در حوزه تجارت منطقهای اشاره کرد و گفت: تبریز از دیرباز یکی از مراکز اصلی تجارت ایران با قفقاز، آذربایجان و ترکیه بوده و همواره نقش تعیین کنندهای در رونق اقتصادی شمالغرب کشور داشته است.
“یونس ژائله” با بیان اینکه اتاق بازرگانی تبریز، نخستین اطاق تجارت ایران است افزود: از گذشته تاکنون، تجار تبریز از قدیمیترین و فعالترین بازرگانان ایران بودهاند و بخش قابل توجهی از مبادلات تجاری کشور با آذربایجان، ترکیه و روسیه از طریق این شهر انجام گرفته است.
وی به جایگاه و نقش والای تبریز در توسعه اقتصادی کشور تاکید کرد و یادآور شد: امروز نیز تبریز میتواند همان نقش تاریخی خود را در تجارت با قفقاز ایفا کند اما برای تحقق این هدف باید موانع موجود در مسیر توسعه روابط اقتصادی با کشورهای همسایه برطرف شود.
ژائله، برگزاری نشستهای مشترک میان تجار تبریز و بازرگانان حوزه قفقاز، باکو، ایروان و تفلیس و نمایشگاههای مشترک را زمینهساز گسترش تعاملات اقتصادی عنوان کرد و افزود: در شرایطی که فشارهای خارجی بر اقتصاد ایران افزایش یافته، بهترین راهکار، توسعه همکاریهای تجاری با کشورهای همسایه و بازارهایی است که به کالاهای ایرانی نیاز دارند زیرا متأسفانه در سالهای اخیر، به دلیل کمتوجهی برخی نهادها از جمله در حوزه سیاست خارجی و اقتصادی، بخشی از این ظرفیتها مغفول مانده است.
رئیس اتاق بازرگانی تبریز با ذکر این نکته که ظرفیتهای گستردهای برای صادرات و سرمایهگذاری در کشورهای حوزه قفقاز وجود دارد خاطرنشان کرد: در این راستا به همکاری و تعامل وزارت امور خارجه با بخش خصوصی نیاز داریم تا با تدوین برنامهای جامع و عملیاتی برای توسعه صادرات، به ویژه در حوزه قفقاز، مسیر رشد اقتصادی کشور را هموار گردد.
◾️در دنیای امروز دیپلماسی تنها در پایتخت کشورها رقم نمیخورد
مفهوم “دیپلماسی استانی” در ادبیات رسمی وزارت امور خارجه کشور، پاسخی به نیاز ایران برای تنوعبخشی به مسیرهای تعامل خارجی و بهرهگیری از ظرفیتهای بومی برای تحقق دیپلماسی اقتصادی و فرهنگی تعریف شده است. در سالهای اخیر، تحولات منطقهای، فشار تحریمها و ضرورت فعالسازی مرزها به عنوان فرصتهای اقتصادی، دولت را به سمت ایدهای سوق داده که در آن، استانداران، اتاقهای بازرگانی، نخبگان استانی و دانشگاهها به مکملهای میدانی وزارت امور خارجه بدل میشوند و از امسال هم وارد فاز اجرایی شد.
این سیاست بر اساس بیانیههای رسمی، سه هدف اصلی را دنبال میکند؛ نخستین هدف، ناظر بر تمرکززدایی از سیاست خارجی و افزایش نقش استانها در تعاملات اقتصادی و فرهنگی با کشورهای همسایه است، در هدف دوم، بر توسعه همکاریهای منطقهای با محوریت اشتراکات قومی، زبانی و تاریخی استانهای مرزی و کشورهای مجاور تاکید شده و هدف آخر هم، شامل ایجاد پیوند میان دیپلماسی و توسعه منطقهای است به گونهای که صادرات، گردشگری، سرمایه گذاری و تبادلات فرهنگی در سطح استانها تسهیل شود.
در حقیقت، در این چارچوب هر استان به مثابه یک گِره دیپلماتیک در شبکه روابط خارجی تعریف میشود؛ به عنوان نمونه، مشهد با موقعیت مرزی و مذهبیاش میتواند محور تعامل با افغانستان و آسیای مرکزی باشد، شیراز با عراق و کشورهای عربی، تبریز با قفقاز جنوبی و ترکیه و غیره عملیاتی خواهد شد.
بدین ترتیب و به باور کارشناسان سیاسی، در جهان شبکهای و غیرمتمرکز امروز، دیپلماسی تنها در پایتختها رقم نمیخورد بلکه در شهرها، بازارها و نهادهای استانی شکل میگیرد لذا آنها میگویند این طرح میتواند چرخ سیاست خارجی را از مدار رسمی و بوروکراتیک خارج کرده و به بدنه اقتصادی و اجتماعی کشور پیوند بزند.
