اهمیت توجه به مشکلات رادیولوژیست‌ها در خدمت به بیماران کشور به بهانه روز جهانی رادیولوژی از نگاه "عصرآزادی"
اشعه درمانی زیر خط بهره‌وری!
عصرآزادی آنلاین/ شهرام صادق زاده
حذف ارز ترجیحی در حوزه سلامت کشور به قدردی دردآور است که هزینه تأمین و نگهداری تجهیزات تصویربرداری را چندین برابر کرده و توان نوسازی مراکز را با چالش جدی روبه‌رو ساخته است و از سوی دیگر، عدم تعرفه‌گذاری تخصص‌محور سبب شده تا درآمدهای کلان بخش‌های رادیولوژی که یکی از منابع اصلی درآمد بیمارستان‌هاست به جیب بخش‌ها یا نیروهای غیرمرتبط برود.
چالش اصلی حال حاضر کشور، دسترسی محدود به تجهیزات به‌روز رادیولوژی به دلیل افزایش قیمت ارز و تحریم‌هاست زیرا برخلاف اظهارات برخی مسئولان مبنی بر ناکارآمدی تحریم‌ها اما، تأثیر این محدودیت‌ها به طور قابل توجهی بر افزایش قیمت، دشواری به‌روزرسانی و نگهداری تجهیزات پزشکی و همچنین واردات دستگاه‌های مدرن تأثیر گذاشته است.
مناسبت ۸ نوامبر به عنوان روز جهانی رادیولوژی، فرصت مغتنمی است تا درباره وضعیت و مشکلات این رسته پزشکی آسیب‌شناسی گردد و در حالی که برخی از شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی با اتکا به دانش و تخصص نخبگان جوان، موفق به تولید دستگاه‌های رادیولوژی باکیفیت و ارزان‌تر از نمونه‌های خارجی شده‌اند اما، نابرابری ارزی، مانع از رونق تولید اینگونه شرکت‌ها و سایر تولیدکنندگان داخلی شده و نباید با سلامتی مردم بازی کرد…
◾️رادیولوژیست‌ها در حاشیه تصمیم‌گیری
سال‌هاست که پرتوشناسان نظام سلامت ایران با وجود نقش بی‌بدیل‌شان در تشخیص و درمان بیماران، در حاشیه تصمیم‌گیری‌ها مانده‌اند؛ گروه از متخصصان که هر روز با دستگاه‌های پرتوان رادیولوژی، پرتوهای یونیزان و بیماران در تماس مستقیم هستند و هم‌زمان خطرات جسمی ناشی از کار با اشعه و فشار روانی ناشی از مواجهه با بیماران در شرایط بحرانی را به جان می‌خرند اما همچنان کسی به کارشان اهمیتی نمی‌دهد زیرا نه تنها جایگاه شغلی و حقوقی‌شان ارتقا نیافته بلکه بسیاری از مزایای قانونی که برای کادر درمان در نظر گرفته شده، از آنها نیز دریغ شده‌اند.
در دل این نارضایتی عمیق، چهار مطالبه اصلی – اجرای کامل طرح ارتقای بهره‌وری برای پرتوکاران، تعرفه‌گذاری عادلانه خدمات تصویربرداری، اختصاص شماره نظام حرفه‌ای و ایجاد اداره‌کل امور پرتوها در ساختار وزارت بهداشت – سال‌هاست بر میز مسئولان خاک می‌خورد.
هر کدام از این خواسته‌ها ریشه در تجربه‌های تلخ و مکرری دارد که کارشناسان پرتوشناسی در محیط کار خود با آن روبه‌رو شده‌اند؛ تجربه‌هایی که از نبود عدالت مزدی تا تهدید امنیت شغلی و حتی به خطر افتادن جان بیماران را در بر می‌گیرد.
ماجرای محرومیت از طرح ارتقای بهره‌وری، نمونه‌ای روشن از این بی‌عدالتی است که با هدف افزایش کارآمدی و اثربخشی نیروی انسانی در بخش‌های بهداشتی و درمانی، ساعات کاری کارکنان بالینی را با توجه به سختی کار، سابقه خدمت و نوبت‌کاری تنظیم می‌کند؛ و همچنین مزایایی از جمله پرداخت‌های مبتنی بر عملکرد، محاسبه اضافه‌کار شب و تعطیلات با ضریب ۱،۵ و امکان احتساب مشاغل سخت و زیان‌آور را برای مشمولان در نظر می‌گیرد، اما وزارت بهداشت با استناد به قانون حفاظت در برابر اشعه و اعطای کسر ساعت کاری، پرتوکاران را از مزایای کامل این طرح کنار گذاشته است.
◾️افزایش هزینه‌ها در زمان تعرفه‌های ثابت
رئیس انجمن رادیولوژی کشور درباره تأثیر حذف ارز ترجیحی بر حوزه تصویربرداری پزشکی گفت: حذف ارز ترجیحی اثر مستقیمی بر هزینه‌های مراکز رادیولوژی داشته است چرا که بخش عمده‌ای از تجهیزات، از دستگاه‌های رادیولوژی ساده گرفته تا MRI و CT-Scan، وارداتی هستند و وابستگی شدیدی به ارز دارند.
مرتضی صانعی افزود: قیمت اینگونه تجهیزات و حتی قطعات مصرفی و مواد اولیه مانند فیلم، گاز هلیوم و مواد کنتراست با حذف ارز ترجیحی چندین برابر افزایش یافته است در حالی که تعرفه خدمات رادیولوژی سال‌هاست متناسب با تورم واقعی و افزایش نرخ ارز رشد نکرده و شرایط برای مراکز تصویربرداری پیچیده و دشوارتر شده است.
وی با اشاره به افزایش هزینه‌ها و دشواری نگهداری دستگاه‌ها اضافه کرد: مراکز تصویربرداری، به‌ویژه مراکز بخش خصوصی و حتی برخی مراکز دانشگاهی با هزینه‌های سنگین تعمیر و نگهداری روبه‌رو هستند به طوری که هزینه میلیاردی تعویض تیوب یا سرویس یک دستگاه CT برای بسیاری از مراکز چالش ایجاد می‌کند.
صانعی، درباره تأثیر این شرایط بر دسترسی بیماران به خدمات رادیولوژی متذکر شد: افزایش هزینه‌ها در شرایطی که تعرفه‌ها ثابت مانده، موجب می‌شود بسیاری از مراکز درمانی، ظرفیت خود را محدود کنند که در برخی مناطق کم‌برخوردار و محروم نیز حتی، نگرانی تعطیلی مراکز وجود دارد!
وی درباره نقش دولت در بهبود این وضعیت خاطرنشان کرد: دولت می‌تواند برای حوزه تجهیزات پزشکی، به‌ویژه رادیولوژی، ساز و کار حمایتی ویژه‌ای در نظر بگیرد که همانا اختصاص ارز با نرخ ترجیحی و یا تسهیلات ویژه می‌تواند به پایداری خدمات در این حوزه کمک کند زیرا رادیولوژی وابسته‌ترین تخصص پزشکی به نرخ ارز است و در کنار تأمین تجهیزات به‌روز، اصلاح واقعی تعرفه‌ها نیز ضروری است تا مراکز بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند.
◾️چشم بینای پزشکی کشور در عالم برزخ
در یک سیستم برنامه‌ریزی شده و صحیح، استفاده از تکنولوژی و فناوری باید همراه با تامین نیروی انسانی متخصص استفاده از آن تکنولوژی‌ها باشد اما گویا علیرغم تهیه و خرید دستگاه‌های پیشرفته جهان در برخی از مراکز درمانی دولتی و حتی مراکز دانشگاهی، نیروی انسانی کارآمدی و متناسب جهت استفاده از این دستگاه‌ها جذب نشده است.
یک متخصص رادیولوژی می‌گوید: واردات بی‌رویه و نامتناسب دستگاه‌های سی.تی اسکن و اِم.آر.آی و دستگاه های مشابه که خریداری و نصب شده‌اند اما برای تامین نیروی انسانی رادیولوژیست هیچ اقدامی انجام نشده است در حالی که نباید پروسه رادیولوژی بدون تشخیص متخصص رادیولوژی انجام شود.
عبدالرسول صداقت افزود: اگر مسئولان وزارت بهداشت و بدنه دولت قصد دارند تکنولوژی‌های پیشرفته رادیولوژی را که بسیار هم ارزشمند هستند توسعه و افزایش دهند ابتدا باید فکری به حال تعرفه‌های ارائه خدمات بکنند زیرا مطمئن باشید زیان این تعرفه پایین بیشتر از متخصصان، مردم و بیماران نیازمند را متضرر می‌کند چرا که هیچ درمانگاه و بیمارستانی که قرار است خودگردان هم باشند، نمی‌توانند با تعرفه‌های خدمات فعلی برای دستگاه‌های خود قطعات خریداری کنند و برای همین، رادیولوژیست‌ها هم تمایلی به خدمت در اینگونه مراکز نخواهند داشت و وقتی دستگاه‌ها یکی یکی از کار بیفتند سرمایه عظیم ملی نیز به همین سادگی از بین خواهد رفت!
بدین ترتیب می‌توان گفت رادیولوژی، ستون تشخیص و چشم بینای پزشکی کشور است و در صورت آسیب به این بخش، کل نظام سلامت آسیب می‌بیند بنابراین مسئولان و متولیان باید با اتخاذ تصمیمات حمایتی در زمینه تخصیص ارز و تسهیلات، به تقویت این حوزه و بهبود خدمات به بیماران کمک کنند تا تشخیص بیماران نیازمند هیچ‌وقت بر روی زمین نماند!
