ضرورت اقدام فوری برای فرسایش خاموش خاک ایران

عصرآزادی آنلاین/ سرویس اقتصادی: ایران در حالی به ۵ دسامبر به عنوان روز جهانی خاک نزدیک می‌شود که شاخص‌های ملی و بین‌المللی، تصویری نگران‌کننده از وضعیت خاک کشور ارائه می‌دهند؛ وضعیتی که به گفته متخصصان، مستقیماً امنیت غذایی، سلامت جامعه و آینده کشاورزی را تهدید می‌کند.
یک کارشناس محیط زیست و منابع طبیعی در آذربایجان شرقی از مسئولان اجرایی، دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و کشاورزان کشور خواست تا با هم‌افزایی علمی و عملی، مسیر حفاظت از خاک ایران را تغییر داده و روز جهانی خاک را نقطه آغاز یک حرکت ملی قلمداد نمایند.
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان‌ شرقی با اشاره به وضعیت نگران‌کننده خاک ایران، این روز جهانی را هشدار جدی برای برنامه‌ریزان، نهادهای اجرایی و بهره‌برداران دانست و به خبرنگاران گفت: رویکردهای علمی، مدیریتی و بین‌بخشی باید هرچه سریع‌تر در حفاظت این منبع حیاتی در اولویت قرار گیرد.
“احمد بایبوردی” با استناد به آخرین داده‌های ملی و بین‌المللی افزود: بیش از ۷۰ درصد خاک‌های کشاورزی سطح کشور کمتر از نیم درصد ماده آلی دارند و این یعنی با خاک‌هایی کم‌جان، کم‌دوام و ناتوان از تأمین رطوبت و حاصلخیزی پایدار مواجه هستیم.
وی اضافه کرد: فرسایش شدید نیز یکی از چالش‌های اصلی است به طوری که حدود ۹۴ درصد اراضی زراعی ایران درجاتی از تخریب و فرسایش را تجربه می‌کنند.
بایبوردی، شوری و سدیمی‌شدن خاک را تهدیدی در حال گسترش دانست و یادآور شد: بیش از ۳۴ میلیون هکتار از اراضی کشور در معرض شوری قرار گرفته‌اند و اگر اقدامات اصلاحی انجام نشود، بخش بزرگی از دشت‌های آبی کشور عملکرد اقتصادی خود را از دست می‌دهند.
وی تاکید کرد: آلودگی خاک در اطراف شهرهای بزرگ، ناشی از پساب‌ها، دفن غیراصولی پسماند و مصرف بی‌رویه کود و سم، سلامت غذایی مردم را با تهدید جدی مواجه کرده و کاهش رطوبت خاک نیز که طبق مطالعات اقلیمی بسیاری غیرقابل برگشت شده، بر تولیدات دیم و مدیریت کانون‌های گردوغبار اثر مستقیم دارد.
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان درباره افق ۲۰۲۶ هشدار داد: اگر روند کنونی ادامه یابد، ایران با کاهش عمق خاک‌های حاصلخیز، گسترش شوری، افزایش کانون‌های گردوغبار، رشد هزینه تولید و کاهش تاب‌آوری امنیت غذایی روبه‌رو خواهد شد که این وضعیت تنها با مداخله علمی و برنامه‌ریزی ملی قابل کنترل است!
بایبوردی افزود: اجرای کامل قانون حفاظت خاک و جلوگیری سخت‌گیرانه از تغییر کاربری اراضی مرغوب، بازسازی ماده آلی خاک از طریق کشت حفاظتی، حداقل شخم و بازگشت بقایای گیاهی، مدیریت شوری در دشت‌های بحرانی با کمک زهکشی، مدیریت هوشمندانه منابع آب و بهره‌گیری از ارقام مقاوم، ایجاد شبکه ملی پایش خاک، به‌روزرسانی نقشه‌ها و دسترس‌پذیر کردن داده‌ها برای پژوهشگران و نهادهای تخصصی از اولویت اساسی برای تغییر مسیر تخریب خاک هستند.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی در پایان اظهارات خود خاطرنشان کرد: خاک سرمایه‌ای است که بدون جایگزین بوده و اگر امروز اقدام نکنیم، فردا هزینه‌های جبران آن بسیار سنگین‌تر خواهد بود.