دوستی ایران و آذربایجان در نقطه صفر مرزی ارس

برای اجرای سد قیز قلعه‌ سی به عنوان بزرگترین و مهمترین پروژه آبی مرزی شمال غرب کشور ۵ هزار میلیارد تومان سرمایه‌ گذاری می باشد که در واقع، نخستین تجربه موفق ایران در اجرای طرح آبی مشترک مرزی در ۵۳ سال قبل است که با احداث سد ارس بر روی رودخانه ارس و به صورت مشترک با کشور آذربایجان بود که به یکی از موفق‌ترین طرح‌های مشترک مرزی تبدیل گردید.

سواحل زیبای ارس مناطق مستعدی برای گردشگری است به طوری که ۲۰۰ کیلومتر جلوتر از سد ارس، سد خداآفرین و ۱۲ کیلومتر پایین‌تر از آن، سد قیزقلعه سی با هدف استفاده از حقابه ایران از رودخانه مرزی ارس و استفاده بهینه از آب و انرژی ارس احداث شده است.

به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی،  احداث این سد از پیچیدگی‌های مختلفی برخوردار است به طوری که نیروگاه‌ها در دل بدنه سد قرار داشته و سازه بتنی و خاکی سد در هم تنیده شده است؛ همچنین ۳۹ دریچه آبگیر آن تعبیه شده که کار سرریز و برداشت آب را انجام می‌دهد.

“یوسف غفارزاده” با بیان اینکه سد قیز قلعه سی به منظور استفاده برابر دو کشور ایران و آذربایجان از آب و انرژی رودخانه مرزی ارس احداث شده است افزود: این سد در راستای اجرای پروتکل‌های رودخانه ارس ساخته شده و نمونه بارزی از دیپلماسی آبی در سطح منطقه و جهان است.

وی اضافه کرد: با اجرای این طرح، حدود ۷۴ هزار هکتار اراضی دیم و ۱۵ هزار هکتار از اراضی بهبود، زیر آب خواهد رفت و این پروژه در مرحله اول، اشتغال زایی ۴۰ هزار نفری و در مرحله دوم اشتغال زایی ۳۰ هزار نفر را به دنبال خواهد داشت.

غفارزاده تاکید کرد: قدرت انتقال آب این خط ۸۰ مترمکعب بر ثانیه است و علاوه بر آن در کنار این کانال، ایستگاه‌های پمپاژ قدرتمندی تعبیه شده که آب را از کانال برداشته و به زمین‌های کشاورزی منطقه خواهد رساند.

سد قیز قلعه سی به رونق اقتصادی دو سوی رود ارس کمک می کند زیرا توسعه گردشگری و تامین آب شرب شهرهای منطقه از جمله دستاوردهای مهم افتتاح این سد بین المللی است که دو واحد نیروگاهی به ظرفیت ۸۰ مگاوات جهت تامین برق به میزان ۲۷۰ گیگاوات ساعت در سال را نیز در خود جای داده است.

پرزیدنت آذربایجان با اشاره به اینکه امروز کل دنیا دوستی ایران و آذربایجان را مشاهده کرد گفت: دوستی دو کشور ایران و آذربایجان دیرینه است و امروز مراودات بین دو کشور در عالی‌ ترین سطح ممکن قرار دارد.

“الهام علی یئف” افزود: برای نخستین بار رؤسای جمهور دو کشور در نقطه صفر مرزی با یکدیگر دیدار کرده و همکاری دو کشور در این پروژه سدسازی به ثمر نشست و در آینده همکاری‌ها نیز بیش از پیش خواهد شد.

وی ادامه داد: در حوزه مسائل بین‌ الملل نظراتمان بسیار به هم نزدیک است، در چارچوب همه سازمان‌های بین‌ المللی از یکدیگر حمایت می‌کنیم و اطمینان حاصل کردیم که دیدگاه‌های ما به ویژه در مسائل منطقه‌ای و بین‌ المللی مشترک است.

علی‌ یئف اضافه کرد: پروژه‌های مشترک بین ایران و آذربایجان که در حوزه حمل و نقل در حال اجرایی شدن است برای ما از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ کریدور شمال – جنوب برای منطقه بسیار مهم است و با ایجاد زیرساخت‌های راه آهن در ایران این کریدور به حیاتی‌ترین رگ حمل و نقل دنیا بدل خواهد شد.

رئیس جمهور آذربایجان با اشاره به رشد ۵۰ درصدی حمل و نقل بین دو کشور در سال گذشته تاکید کرد: این میزان، پس از افتتاح رسمی راه آهن، بیش از پیش افزایش خواهد یافت لذا پل جدید آق‌ بند نیز مورد بهره‌برداری قرار گرفت که بخشی از کریدور شمال – جنوب بوده و آذربایجان را به خاک جمهوری نخجوان نخجوان متصل می‌ کند.

احداث سد قیزقلعه سی یک فرصت بررگ برای دو کشور ایران و آذربایجان محسوب می شود به طوری که مستقیماً برای حدود ۴۰ هزار نفر در استانهای آذربایجان شرقی و اردبیل اشتغالزایی به وجود آورد.

این سد بعد از خداآفرین، دومین سدی است که بر روی رودخانه ارس احداث شده و هدف عمده احداث این سد بین المللی، توسعه گردشگری، کشاورزی و صنایع تبدیلی، صنعتی شدن کشاورزی و نیز افزایش سهم ارزش افزوده کشاورزی منطقه شمالغرب کشور است.

نماینده مجری سدهای خداآفرین و قیزقلعه سی با بیان اینکه سد قیزقلعه سی به دست مهندسان ایرانی ساخته شده است گفت: بهره برداری از آب و انرژی برق تولید شده در این سد برای ایران و آذربایجان به صورت ۵۰ – ۵۰ خواهد بود.

“حمیدرضا گلگون” افزود: دو واحد نیروگاهی ۴۰ مگاواتی در دو سوی سد طراحی شده که عملیات ساختمانی آنها به طور کامل تمام شده و برخی تجهیزات ناقص است که با تجهیز این نیروگاه ها، تولید برق در این سد آغاز خواهد شد.

وی ادامه داد: با بهره برداری از این سد، آب ۷۴ هکتار از پایاب این سد در استان های آذربایجان شرقی، اردبیل و طرف آذربایجانی آن سوی ارس تامین می شود که به طور قطع موجب شکوفایی منطقه و رونق اقتصادی خواهد شد.

گلگون اضافه کرد: با بهره برداری از این سد، حقابه یک میلیارد مکعبی کشورمان از رودخانه ارس حفظ می شود و دو میلیارد مترمکعب آب تنظیمی در این سد بین دو کشور به طور مساوی تقسیم خواهد شد و دِبی طراحی شده برای این سد، ۳ هزار و ۴۴۰ مترمکعب بر ثانیه است.

بدین ترتیب، توافقنامه همکاری مشترک در زمینه ادامه ساخت و بهره برداری مشترک از سدها و نیروگاه‌های منطقه خداآفرین و قیزقلعه سی حدود ۹ سال قبل امضا شد و در سال ۱۳۹۵ در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و روز ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ شاهد افزایش ذخیره سازی سد خداآفرین و اتمام سد قیز قلعه‌ سی بودیم که اهمیت توجه به پتانسیل های همه جانبه رود مرزی و تاریخی ارس یا همان آراز را دوچندان می کند.