ارس مبتکر تولیدات گلخانه ای خاورمیانه

عصرآزادی آنلاین/ شهرام صادق زاده

منطقه آزاد ارس Aras Free Zone علاوه بر بخش صنعت و گردشگری، در حوزه کشاورزی گلخانه ای نیز قطب کشوری بوده و بزرگترین گلخانه های هیدروپونیک خاورمیانه و یکی از ۱۰ گلخانه بزرگ جهان در این منطقه فعالیت دارد.
آنطور که مسئولان منطقه می گویند در حال حاضر تمام تولیدات گلخانه‌ای منطقه آزاد ارس به روسیه و برخی از کشورهای همسایه صادر می‌شود و از دو سال گذشته نیز صادرات به اروپا و کشورهای مشترک المنافع موسوم به CIS آغاز شده و حجم قابل توجهی از محصولات باکیفیت و دارای استانداردهای برتر جهانی آماده صادرات به کشورهایی همچون انگلستان هستند که تولیدات باکیفیت ارس مورد استقبال کشورهای اروپایی قرار گرفته است.
واقعیت این است که افزایش تولید و اشتغال در منطقه آزاد ارس نشان دهنده موفقیت مِتُدها و تکنولوژی های به کار گرفته شده است اما اینها کافی نیست و ارس برای نقش آفرینی هرچه بهتر و پویاتر در زمان کنونی و حساس کشور، فقط و فقط به حمایت جدی و عاجل نیاز دارد تا ارس از سایر مناطق آزاد کشور که بعدها تاسیس شده و مورد حمایت جدی قرار گرفته اند عقب نماند…

◾️محدوده اول

منطقه آزاد ارس مزیت های فراوانی در تولید محصولات کشاورزی مدرن دارد که امکان تولید محصول در تمام فصول و تولید با ارزش افزوده بالاتر، تولید محصول باکیفیت سالم و صادراتی به‌ دلیل کنترل شرایط اقلیمی و امکان تولید محصول در اراضی غیرقابل کشت از جمله مزیت‌های تولید گلخانه‌ای این منطقه محسوب می گردد.
مدیرعامل منطقه آزاد ارس با بیان اینکه در سال گذشته قریب به ۱۳۰ هزار تن انواع محصولات کشاورزی تولید شده است گفت: از این مقدار حدود ۵۰ هزار تن مربوط به تولیدات گلخانه‌ ای است که ۸۰ درصد این محصولات به کشورهای روسیه، اروپا و حوزه خلیج فارس صادر شده است.
“مجید کیانی” با ذکر این نکته که بیش از ۵۰ درصد گلخانه‌های آذربایجان‌ شرقی در ارس واقع شده و در افق ۱۴۰۸ برای افزایش اراضی گلخانه‌ای به ۲ هزار هکتار برنامه‌ ریزی شده است افزود: اراضی واگذار شده به بخش گلخانه‌ای ارس ۵۰۸ هکتار است که ۲۴۲ هکتار آن در حال بهره‌ برداری و ۲۶۶ هکتار نیز در حال ساخت است.
وی با بیان اینکه برای تکمیل زنجیره ارزش در ارس شاهد سرمایه‌ گذاری در بخش تولید سازه‌های گلخانه‌ای هستیم اضافه کرد: در بخش کشاورزی بیش از ۶ هزار و ۳۰۰ نفر مشغول کار هستند که یکهزار و ۶۰۰ نفر آنان در گلخانه‌های محدوده جلفا فعال‌ اند.
رئیس هیات‌ مدیره سازمان منطقه آزاد ارس با تاکید بر اینکه مصرف آب در گلخانه‌های هیدروپونیک پایین اما با بهره‌ وری حداکثری انجام می گیرد ادامه داد: در کشت سنتی به ازای مصرف یک مترمکعب آب، ۲ کیلوگرم محصول تولید می‌شود اما در کشت گلخانه‌ای این رقم ۱۷ کیلوگرم است.

◾️محدوده دوم

کارشناسان حوزه کشاورزی با اشاره به هم مرز بودن منطقه آزاد ارس با کشورهای آذربایجان، ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان، فاصله ۱۲۰ کیلومتری آن با مرز ترکیه به عنوان دروازه ورود ایران به اروپا و نیز دسترسی آسان به بازار اوراسیا معتقدند که صنعت کشاورزی گلخانه ای ارس در صورت توجه ویژه دولت به آن می تواند زمینه ساز اشتغال بیش از ۲۰ هزار نفر و صادرات بیش از یک میلیارد دلار در سال باشد!
مدیر امور کشاورزی سازمان منطقه آزاد ارس در این باره معتقد است: در سال ۱۴۰۱ حدود ۱۳۰ هزار تن انواع سیفی‌ جات گلخانه‌ ای، باغی، زراعی و دامی تولید و در سال ۱۴۰۲ این رقم به ۱۴۵ هزار تن افزایش یافته است که محصولات تولیدی این منطقه به کشورهای هدف اعم از قطر، عمان، روسیه، عمارات، بلاروس و غیره صادر می شود.
“محمد مهدی زاده” افزود: در حال حاضر تقاضای سرمایه‌ گذاری در بخش کشاورزی این منطقه افزایش یافته است اما یکی از راهبردهای منطقه آزاد ارس پذیرش طرح‌هایی با ارزش افزوده بالا شامل تولید محصولات استوایی اعم از موز، دراگون و محصولات مشابه است.
وی با اشاره به اشتغال بیش از ۶ هزار نفر در بخش کشاورزی منطقه آزاد ارس یادآور شد: در حال حاضر بیش از ۲۴۰ هکتار گلخانه مدرن در حال احداث است که با بهره‌ برداری از این تعداد پروژه‌ها هم حجم محصولات تولیدی و هم اشتغال در بخش کشاورزی افزایش خواهد یافت.
مدیر امور کشاورزی منطقه آزاد ارس با بیان اینکه ۲۴۰ هکتار گلخانه پیشرفته در این منطقه در دست ساخت است اضافه کرد: این گلخانه‌ها نقش مهمی در تولید و صادرات محصولات کشاورزی و ارزآوری دارند زیرا بخش کشاورزی یکی از حوزه های مهم تولیدات صادرات محور ارس را به خود اختصاص داده است.

◾️محدوده آخر

منطقه آزاد ارس به دلیل داشتن دشت‌های حاصل خیز، قرار گرفتن در مجاورت رودخانه مرزی و پرآب ارس و اولویت دادن به توسعه کشاورزی در آن، در سال‌های اخیر به قطب اصلی کشاورزی گلخانه‌ای ایران تبدیل شده است.
سرمایه گذاری در بخش گلخانه ای منطقه آزاد ارس به عنوان مزیت نسبی آن در حوزه کشاورزی در ۹ سال اخیر به اندازه ای موفق بوده که محصولات گلخانه هایی همچون تارلا امیر به عنوان بزرگ ترین مجتمع گلخانه ای خاورمیانه، امروزه به طور مستقیم به روسیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر می گردد!
آمار منتشر شده حاکی از آن است که در سال های گذشته افزون بر ۲۰ هزار میلیارد ریال در بخش گلخانه ای منطقه آزاد ارس، سرمایه گذاری و زمینه اشتغال زایی مستقیم بیش از یکهزار و ۵۰۰ نفر در این حوزه نیز فراهم شده است که بسیار قابل توجه و تحسین می باشد.
نکته جالب توجه در خصوص تبدیل شدن منطقه آزاد ارس به قطب گلخانه ای کشور این است که سرمایه گذاری در آنجا توسط بخش خصوصی انجام شده و هرچند مشکلات عدیده ای در ارائه تسهیلات بانکی و حمایتی، صدور مجوز و غیره وجود دارد اما، شالوده اقدامات منحصربفرد کشاورزی، فضا را برای حمایت های دولت آنهم بدون شعارزدگی دوچندان کرده است!
بدین ترتیب، ذکر یک نکته باقی می ماند که مانع توسعه گلخانه‌ها در محدوده‌های حفاظت شده است؛ قانون عدم تدوین دستورالعمل ویژه برای آب بهای گلخانه‌ای از چالش‌های این حوزه است که گویا طبق قانون، تثبیت آب بهای زراعی یک تا ۳ درصد متوسط قیمت عملکرد محصول توسط اداره آب اخذ می‌ شود و این قانون را برای گلخانه‌ها نیز اعمال می‌کنند در حالی که صحیح نیست و اجحاف در حق تولیدکنندگانی است که بهره‌ وری بیشتری دارند.