گفتگوی “عصرآزادی” با فعال ترین چرم ساز ایران در تبریز به بهانه روز ملی صادرات؛ برخی افراد وظیفه استهلاک تولیدکنندگان و صادرکنندگان را دارند!
?گزارش از: شهرام صادق زاده/ عصر آزادی آنلاین
صنعت چرم همانند سایر صنایع متاثر از فضای حاکم بر صنعت کشور بوده و با مشکلاتی نظیر شرایط تحریم، قوانین مالیاتی، قانون کار، کمبود نقدینگی و عدم حمایت های عملی از صنعت روبرو است.
این صنعت با کمبود شدید نیروی انسانی ماهر و آموزش دیده هم در زمینه تولید و هم در زمینه مدیریت و بازرگانی مواجه است و متاسفانه برای آموزش نیروی انسانی صنعتی که بیش از ۹۰ سال قدمت دارد برنامه خاصی وجود ندارد.
کهن شهر تبریز هم به عنوان شناسنامه صنعت چرم ایران و با وجود پیشینه كهن خود اما، متاسفانه در سال‌های اخیر پیشرفت قابل توجهی نداشته و حتی در مقاطعی خاص حتی عقب‌گرد هم داشته است.
همچنین جالب است بدانید براي تبديل پوست خام به چرم حدود 120 نوع مواد شيميايي وارداتي از کشورهای ايتاليا، آلمان و هلند مورد استفاده قرار مي گيرد.
به بهانه ۲۹ مهرماه روز ملی “صادرات” با یک فعال صنعت چرم آذربایجان شرقی همصحبت شده ایم که مدرن ترین و بزرگترین واحد تولیدی چرم کشور را در اختیار داشته و برای معروف ترین برندهای اروپا، از طریق یک کشور واسطه چرم صادر می کند.
“مسعود بنابیان” مدیر عامل چرم خاوران است که از آن به عنوان بزرگ ترین کارخانه چرم سازی کشور یاد می شود و در این گفتگوی ویژه اظهارات جالب توجهی را بیان می کند که نباید از آنها مغفول ماند.
او عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تبریز و رئیس کمیسیون صنعت و معدن پارلمان بخش خصوصی آذربایجان است که همواره در جلسات متعدد، انتقادات سازنده ای را بر زبان رانده که البته با بی توجهی دولتی ها مواجه شده است!
به گفته بنابیان، فرآيند توليد چرم 21 روز به طول مي انجامد و پوست خام در واحدهای چرمسازی از 27 دستگاه مختلف عبور کرده و در نهایت به محصول باکیفیت چرم تبریز تبدیل می گردد که در جهان بی نظیر است…
?اهمیت صنعت چرم در ایران در چه حدی است؟
▪️صنعت چرم ایران، مدیون تبریز است که فعالیت آن از دوره پهلوی اول در شهر اولین ها آغاز شد، در واقع چرم قدیمی‌ترین صنعت بشر است که در تهیه لباس نیز از آن استفاده نمود.
در سال ۱۳۱۶ چرم سازی خسروی در تبریز به بهره‌برداری رسید که در آن زمان مدرنترین و مجهزترین واحد تولیدی چرم آسیا و کم نظیر در جهان بود.
دوران طلایی و صنعتی چرم از آنجا آغاز شد که این واحد چرم سازی توسط آلمانی ها در تبریز طراحی و راه‌اندازی گردید.
تبریز، قطب صنعتی چرم سنگین ایران است که چرم سبک از نوع گوسفندی برای تولید پوشاک و البسه و چرم سنگین نیز که از پوست گاوی به عمل می آید جهت تهیه کیف، کمر، کفش، رو مبلی و غیره مورد استفاده قرار می گیرد.
?وضعیت تولید چرم و محصولات وابسته آن در تبریز چگونه است؟
▪️تبریز امروزه بیش از ۸۰ درصد چرم ایران را تامین می کند که به تبع آن، صنعت کفش نیز در این شهر توسعه یافته است، اما متاسفانه اکنون مقداری مغفول مانده و در تولید کفش های مدرن حرفی برای گفتن ندارد، زیرا تولیدی های تهران و مشهد در میدان رقابت هستند.
در تبریز تنها کفش های تزریقی، پرسنلی و ایمنی تولید می‌شوند، مابقی نیز در تهران تولید می‌شود در مشهد هم چند واحد محدود چرم بُزی در حال فعالیت هستند و کفش های ورزشی کشور نیز اغلب در قم تولید می گردند.
?فعالان صنعت چرم تبریز امروزه با چه مشکلاتی مواجه هستند؟
▪️نقدینگی، بزرگترین مشکل فعالیت واحدهای تولیدی چرم آذربایجان شرقی است که بازگشت سرمایه آن از صنایع پایین دست مانند کیف و کفش بسیار زمان‌بر است.
از ابتدا قاعده به نوعی بوده که فروش محصولات، مدت‌دار شده و سرمایه بازگشتی از زمان خرید مواد اولیه حدود یک سال به طول می‌انجامد که با موج تورم موجود، سرمایه چرم سازان محدودتر شده و حتی در برخی مواقع از بین می رود!
تامین مواد اولیه نیز همانند سایر صنایع، مشکل دیگری است که در صنعت چرم شدت یافته است، پوست خام گاوی که جزو مواد اولیه ماست اینک از کیفیت لازم برخوردار نیست زیرا بیماری های دامی در سطح کشور افزایش یافته و این امر نیز به دلیل نوع فعالیت دامداری سنتی ایران است که هنوز به مرحله صنعتی گام نگذاشته است.
?پس حتماً واردات مواد اولیه هم امکان پذیر نیست؟
▪️بله، دقیقاً! به دلیل افزایش قیمت ارز و شیوع ویروس کرونا امکان واردات پوست خام وجود ندارد و ذبح دام داخل کشور نیز که کماکان به حالت سنتی انجام می گیرد در کیفیت پوست تولیدی تاثیرگذار است.
?چه پیشنهادی درباره برون رفت از وضعیت فعلی دارید؟
▪️ابتدا باید برنامه خاصی در نظر داشت، زیرا اینگونه نیست که مشکلات یک شبه و یا در کوتاه مدت حل شوند، در واقع باید پتانسیل های صنعت چرم را قبول کنیم، صنایع پایین دستی این صنعت حدود ۱۲۰ هزار نفر شاغل را در بر دارد که از تولید تا عرضه را شامل می شود و اگر دولت به استعداد بزرگ صنعت چرم آذربایجان اعتقاد داشته باشد باید یک برنامه مدون را در پیش گیرد که حداقل چهار سال زمان نیاز خواهد داشت.
?یعنی تا به حال برنامه مدونی در خصوص ساماندهی این صنعت وجود نداشته است؟!
▪️ما در گذشته، سند بازسازی و نوسازی صنعت چرم را تقدیم دولت سیدمحمد خاتمی کردیم که با همکاری اساتید دانشگاه های مطرح تدوین شد و گروه مشاوره ایتالیایی نیز در تنظیم و تدوین آن مشارکت داشت، در آن سند مسائل مربوطه به طور کامل نوشته شد و واکاوی گردید اما گمان نمی کنم کسی در دولت آن را مطالعه کرده باشد، در دولت دوم آقای خاتمی به این مسئله حساسیت وجود داشت اما پس از دولت اصلاحات، این طرح مسکوت ماند و وزرا تغییر یافتند و همه چیز فراموش شد!
?با این حساب، باید سند دیگری تنظیم شود؟ با این همه مشکلات مگر دولت می تواند آن را اجرایی نماید؟
▪️خیر! ببینید، امروز با تغییرات جزئی، سند قبلی قابل اجراست زیرا هیچ چیز با بخشنامه اتفاق نمی افتد و معجزه هم رخ نمی دهد اگر برنامه‌ریزی مُدونی نداشته باشیم به هیچ پیشرفتی دست نخواهیم یافت.
دولت، ابتدا باید با اراده کامل قبول کند که این صنعت برای سودآوری کشور لازم است و به اشتغال زایی و ارزش افزوده منجر می گردد و باید مورد حمایت قرار گیرد، بعد از آن همه به میدان عمل وارد شویم.
?خواسته صنف چرم سازان از دولت چیست؟
▪️ما از دولت ریالی پول نمی‌خواهیم، بلکه حذف قوانین دست و پاگیر اداری و اصلاح نحوه نگهداری دام را خواستاریم تا کیفیت و کمیت گوشت قرمز نیز اصلاح گردد، توقع نداریم که برنامه آنچنانی در نظر بگیرند، لذا اگر در حد همان برنامه ساده ای که در سایر نقاط جهان اجرایی می گردد درنظر گرفته شود کافی است.
?در کشورهای پیش رو در صنعت چرم چه اقداماتی انجام داده اند؟
▪️تاسف آور است که ما با این همه فعالیت و قدمت در این حوزه، هنوز یک مدرسه یا هنرستان فنی ویژه رشته چرم نداریم! صنعتی که قدمت آن بیش از ۹۰ سال است فاقد مرکز آموزش جهت پرورش و تربیت نیروی کار ورزیده است در حالی که دستگاه های چرم سازی، مدرن شده‌اند اما اپراتور و مکانیک دستگاه‌ها را نداریم در حالی که برای تهیه نگهداری و سرویس آنها تکنیکر مربوطه از ترکیه می آید و به رفع نواقص دستگاه می پردازد لذا وظیفه چرم ساز، احداث هنرستان و امثال آن نیست پس دولت برای چه مالیات می گیرد؟!
نمایندگان مجلس یا وزرا همیشه انتظار ارائه راهکار از ما دارند اما واقعیت این است که با یک شب مشکلات و موانع از مسیر تولید برداشته نمی شوند، مرد عمل می خواهد تا برنامه مدون را اجرا نموده و با تغییر دولت و مجلس، اجرای برنامه‌ها متوقف نگردند!
?با این حساب مجدداً به ابتدای گفتگو بازمیگردیم… چه باید کرد؟ کلید در کجاست؟
▪️من با سیاست کاری ندارم اما در حوزه صنعت باید از کشورهای پیشرو الگو برداری نمود که به عنوان مثال صنعت چرم ترکیه وقتی از نقطه A به نقطه B رسیده چه اتفاقی افتاد که اینگونه جهش غیرقابل تصوری کرده است؟ یا بنگلادش و حتی کامبوج که در صنعت کفش به حد ایده ال رسیده‌اند چگونه پیشرفت کرده اند که ۸۰ درصد کفش آمریکا و جهان از طریق کشورهای ویتنام و کامبوج تامین می‌گردد؟ که همانا از طریق آموزش و تربیت نیروی کار ورزیده صورت گرفته است.
برای رسیدن به توسعه پایدار، تنها خرید ماشین آلات مدرن ملاک نیست و با آن، مدرنیزاسیون شکل نمی گیرد بلکه از طریق آموزش و تربیت نیروی انسانی عملیاتی می‌شود کمااینکه در حوزه تجارت و بیزنس نیز حرفی برای گفتن نداریم بلکه فقط و فقط تولید کننده هستیم!
?کروناویروس چه آسیبی به صنعت چرم وارد کرد؟
▪️بدون اغراق می توانم بگویم متاسفانه کروناویروس بیشترین آسیب را همانند صنعت توریسم به صنعت چرم نیز وارد نمود اما در زمره ۱۱ صنعت آسیب‌دیده کرونایی قرار نگرفت!
جالب است بدانید کیف و کفش که از طریق چرم تولید می شوند در آن لیست جای گرفته بود و مظلومیت صنعت چرم را نشان داد زیرا جزو صنایع آسیب دیده معرفی نشد!
بانک مرکزی هم با یک تصمیم احمقانه اعلام کرد که کفاشان سه ماه فرصت دارند تا قضیه چک‌های برگشتی را حل و فصل کنند که موجب سوء استفاده برخی ها شد در حالی که ما از این امتیاز بی بهره ماندیم!
?بازار صادراتی صنعت چرم در چه وضعیتی قرار دارد؟
▪️اخیراً چند بازار هدف صادراتی مستقیم و غیرمستقیم در روسیه و کشورهای اروپایی در اختیار داشتیم اما در سال جاری به دلیل قوانین بانک مرکزی نتوانسته‌ایم به امر صادرات بپردازیم زیرا صادرات به دلیل دور زدن تحریم ها باید از طریق یک کشور واسطه صورت گیرد.
?در این حالت حتماً مشکلات به مراتب افزون تری را متحمل خواهید شد؟
▪️بله، صد درصد! در آن کشور واسطه – که نمی خواهم نام آن را قید کنم – محموله چرم ما ترخیص شده و تمام اسناد و مدارک مربوطه تغییر می‌یابد و به اسم صنعت چرم آن کشور به اروپا صادر می گردد و بدین شکل، معروفترین برندهای اروپا از چرم با کیفیت ما بهره مند می شوند در حالی که نامی از چرم اصیل تبریز نیست! متاسفانه بانک مرکزی هزینه‌های ما در کشور واسطه را قبول نمی کند و ما نیز به دلیل تحریم‌ها این راه را انتخاب کرده ایم تا امر صادرات متوقف نگردد!
خرید مواد اولیه صنعت چرم تبریز نیز به همین روال است، یعنی مواد لازم را از کشور ایتالیا خریداری نموده و از طریق همان کشور واسطه به دست ما می رسد که مستلزم هزینه های گزاف است و بازهم به دلیل اعمال تحریم هاست!
بانک مرکزی قطعاً بر این موانع و مشکلات اشرافیت دارد اما متاسفانه معلوم نیست چرا بر حل و فصل آنها بی تفاوت است.
?با توجه به تجاربی که در صنعت چرم دارید علت را در چه می بینید؟
▪️کارشناسان امر باید پاسخگو باشند، اما مسئله ای که مرا ناراحت می‌کند این است که عده ای از افراد خائن(!) وظیفه دارند تولیدکننده و صادرکننده را در ایران مستهلک نمایند تا از طریق رفت و آمدهای بیهوده اداری در این مسیر خسته شده و عطای آن را به لقایش ببخشند!
قوانین دست و پا گیر موجود، آفت بزرگ و خطرناک کشورمان است که ضربه شدیدی به خود کشور وارد می سازد و دولت باید برای این مشکل راه چاره ای بیابد.
?و سخن آخر؟
▪️امسال سال جهش تولید است، همه مسئولان از ظرفیت تولید در اشتغال زایی و رونق صادرات سخن می‌گویند ولی هیچ گونه حساسیتی به تحقق گفته هایشان ندارند.
متاسفانه در جایگاه هایی که برای تولید و صنعت مفاد قانونی نوشته می‌شود، فقدان نیروی متخصص چنان آسیب بزرگی می‌زند که اکنون نتایج منفی آن را می‌بینیم.
ملاحظه می‌کنید که در ساختارهای موثر تصمیم ساز کشورمان جایگاهی برای صنعت تعریف نشده و در حقیقت صنعت چرم در تصمیمات کلان کشوری مظلوم واقع شده است!
