گزارش “عصرآزادی” به مناسبت روز جهانی دیابت و کم توجهی همگانی به مقوله پیشگیری؛ قند را از دستم بگیر، اما انسولین را نه!

?عصرآزادی/ شهرام صادق زاده

نزدیک به سه دهه است که روز ۱۴ نوامبر در سراسر جهان به عنوان روز جهانی “دیابت” نامگذاری شده تا بهانه ای برای تبیین اهمیت دو مقوله آموزش و اطلاع رسانی در میان دیابتی ها باشد.

حلقه آبی رنگ دیابت نیز در سال ۲۰۰۷ و پس از تأیید سازمان ملل متحد به عنوان نماد رسمی بیماری دیابت انتخاب گردید تا نشان واحدی برای افزایش آگاهی دنیا در مورد این اپیدمی باشد.

علت انتخاب این روز نیز به مناسبت سالروز تولد “فردريک بانتينگ” کاشف انسولين است، لذا هدف از گرامیداشت این روز، شناساندن دیابت و تشویق و ترغیب جامعه جهانی به پیشگیری و مراقبت از این پدیده روز افزون است!

با وجود تمام مشکلات کنونی، خوشبختانه دیابت نوع 2 قابل پیشگیری بوده و اصلاح شیوه زندگی شامل رعایت رژیم غذایی سالم و انجام فعالیت بدنی کافی و منظم، راهکار پیشگیری از آن است علیرغم اینکه دیابت نوع یک نیز مادر زادی بوده و پیشگیری برای آن معنی ندارد.

به گفته متخصصان امر، فرد ديابتی به راحتي مي‌تواند با شركت در كلاس‌هاي آموزشی و كنترل قندخون خود به صورت مداوم و نيز برخورداري از هموگلوبين HbA1c در حد طبيعي يا نزديک به طبيعي از كليه عوارض ديابت پيشگيري نمايد.

▪️افزایش قندخون شایع ترین علامت بیماری دیابت کنترل نشده، است!

دیابت یک بیماری مزمن است و زمانی رخ می دهد که لوزالمعده انسولین کافی تولید نمی کند یا بدن به طور مؤثر از انسولین تولید شده نمی تواند استفاده کند.

در واقع، دیابت یک اختلال در سوخت و ساز بدن است که در آن یا انسولین به مقدار کافی در بدن وجود ندارد و یا انسولین موجود قادر نیست تا وظیفه خود را به درستی انجام دهد و در نتیجه به علت وجود مقاومت در برابر آن، قند خون بالا می‌رود.

انسولین هورمونی است که توسط سلول‌های “بتا” واقع در لوزالمعده ترشح می‌شود و وظیفه اصلی آن کاهش قند خون است، لوزالمعده نیز یکی از غدد دستگاه گوارش است که در پشت معده قرار دارد که بالا بودن قندخون در دراز مدت باعث بروز عوارض در سیستم قلب و عروق، کلیه‌ها، چشم و سلسله اعصاب می‌گردد.

بسیاری از مرگ دیابتی ها که برخی مواقع شنیده می شود از طریق انجام فعالیت بدنی منظم، حفظ وزن ایده ال، داشتن رژیم غذایی سالم، خود مراقبتی، آموزش و درمان مؤثر قابل پیشگیری بوده و هیچگونه نگرانی را در پی نخواهد داشت.

هنگامی که قند خون بالاتر از حد طبیعی می رود، منجر به آسیب و التهاب اعصاب و عروق خونی می گردد لذا عوارض بیماری دیابت در صورت عدم کنترل قند خون، خود را نشان می دهند.

در افراد سالم عملکرد طبیعی هورمون انسولین در بدن، میزان قندخون را کنترل می کند اما وقتی فرد، مبتلا به دیابت می شود عملکرد این هورمون به نوعی مختل شده و در نتیجه، نیاز به روش های درمانی برای بازگرداندن بدن به حالت طبیعی و کنترل قندخون وجود دارد.

این راهکارها شامل تغذیه مناسب، فعالیت بدنی، دارو درمانی و کاهش استرس می باشد که رعایت مجموعه آنها می تواند تا سالیان سال زندگی یک فرد دیابتی را در حد یک فرد سالم و بدون عوارض بیماری نگاه دارد.

▪️فضای بدون استرس می تواند به زندگی دیابتی ها در دوران کرونا آرامش بخشد!

دنیا با یک همه گیری دیابت مواجه بوده و این بیماری در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران در حال گسترش است به طوری که بیش از 90 درصد از بیماران دیابتی مبتلا به بیماری دیابت نوع 2 می باشند، لذا دیابت نوع 2 دیابتی است که با سبک زندگی و با زمینه های خانوادگی رابطه بسیار تنگاتنگی دارد.

متاسفانه به دلیل تغییر سبک زندگی، پیشرفت دیابت نوع 2 در کشورمان شدت یافته است زیرا زندگی مردم ما به سمت ماشینی شدن پیش می رود که نتیجه آن نیز چیزی جز کم تحرکی و مصرف بیش از حد مواد قندی نیست.

اما کشورهای اروپایی و توسعه یافته تا حدود زیادی با اصلاح سبک زندگی خود، توانسته اند افزایش شیوع دیابت را مهار نمایند زیرا آنها دریافته اند که مقوله آموزش و پیشگیری بهتر از درمان است.

مدیریت دیابت در بیماران مبتلا به این عارضه، از نظر روانی می تواند به اندازه مدیریت جسمی تاثیر داشته باشد، زیرا بررسی ها نشان می دهد که استفاده از روندهای درمانی مشاوره ای، به ویژه مشاوره آنلاین در روزهای دورکاری کرونایی می تواند در کاهش علائم افسردگی در مبتلایان به بیماری دیابت نقش زیادی داشته باشد.

در مشاوره آنلاین، دسترسی به خدمات روان شناسی خاصی که توسط روان شناسان ارائه می گردد مدیریت دیابت را افزایش می دهد لذا در دوران کرونایی هم که استرس های آن بر دیابت غلبه کرده است ایجاد فضای بدون استرس می تواند به زندگی دیابتی ها آرامش لذت بخشی را اعطا نماید.

                                                     

▪️کمبود انسولین در دوران کرونایی به بزرگترین دغدغه‌‌‌ دیابتی ها تبدیل شده است

جملات اعتراضی این روزهای صفحات مجازی و محافل حقیقی دیابتی ها را مشکلات تامین انسولین تشکیل می دهد، یکی می گوید پدرم با بیماری قلبی دست و پنجه نرم می‌‌کند، دیابت هم دارد و باید انسولین مصرف کند و این روزها به داروی اصلی‌اش دسترسی ندارد و داروخانه‌ها هم می‌‌گویند انسولین، سهمیه بندی شده و کفاف مصرف او را نمی دهد!

یکی دیگر از شهروندان اعلام کرده انسولین‌‌‌های تولید داخلی هم به سختی پیدا می‌‌شوند و جان همسرش در خطر است و به این موضوع اشاره کرده که انسولین برای دیابتی ها مانند هوای زندگی است!

این روزها شاهد نگرانی پدران و مادرانی هستیم که ناتوان از تأمین انسولین و نوار تست قند برای کودکان مبتلا به دیابت‌شان هستند یا افراد مسنی که برای پیداکردن این اقلام، ناچارند داروخانه‌ های بسیاری را در این شرایط پرخطر کرونایی جست‌وجو کنند.

بیماران باید برای دریافت سهمیه انسولین خود به داروخانه‌های منتخب هر استان مراجعه کنند اما مسئولان می گویند ویال انسولین ‌NPH رگولار به تعداد کافی موجود است در حالی که بیماران دیابتی باید برای تهیه آن سراغ تعداد زیادی از داروخانه های سطح شهر را بگیرند.

اما ماجرای کمبود انسولین، آن هم در دوران اوج مرگ و میر بر اثر کروناویروس به بزرگترین دغدغه‌‌‌ مردم مبتلا به دیابت شده که به نظر آنها همه چیز زیر سر بی تدبیری مسئولان مربوطه است!

▪️استفاده از سرنگ های انسولین قدیمی موجب نوسان شدید قندخون می شود!

یک عضو شورای فعالان انجمن دیابت ایران کمبود دارو و تجهیزات مورد نیاز برای بیماران دیابتی را چالش بزرگ این جامعه در ماه های گذشته دانست و گفت: کمیاب شدن نوار تست قند خون در داروخانه ها باعث شده بیماران چندماهی منتظر شوند تا تعداد محدودی در بازار توزیع شود، همچنین کمبود قلم های انسولین، دیابتی ها را ناگزیر به استفاده از انسولین های سرنگی کرده که برخلاف قلم های قبلی، نوسانات سختی در میزان قند خون ایجاد می کند.

میترا کاج آبادی ادامه داد: کرونا و گرفتاری هایش در نیم سال گذشته، بسیاری از بیماران خاص را برای تهیه دارو با دردسرهای بیشتری روبرو کرده است؛ از کمبود داروهای مصرفی گرفته تا گرانی و کمیاب شدن مقطعی دارو در داروخانه ها!

وی افزود: اما بزرگترین جامعه بیماران خاص کشور – که همانا مبتلایان به دیابت نوع یک و دو با ۱۱ درصد جمعیت بالای ۲۵ سال در کشور را تشکیل می دهند – در هفت ماه گذشته به دلیل همین کمبودها و محدودیت های واردات دارو، ناگزیر به استفاده از سرنگ های انسولین قدیمی شده اند که آنها را دچار نوسانات شدید قندخون می کند.

کاج آبادی اضافه کرد: در کنار نبود آموزش های لازم برای بیماران دیابتی، بازار شایعات درباره عوارض انسولین از یک سو و تبلیغ داروهای تقلبی جایگزین از سوی دیگر فضای استرس و نگرانی را داغ تر از همیشه برای اینگونه بیماران به وجود آورده است.

وی دیابت نوع یک را یک بیماری خاص و بدون راه پیشگیری دانست و گفت: جدای از دیابت نوع ۲ که با سبک زندگی افراد ارتباط مستقیم دارد، دیابت نوع یک راه پیشگیری ندارد و افراد هیچ نقشی در ابتلا به این نوع دیابت ندارند اما متاسفانه در جامعه به درستی معرفی نشده و این ذهنیت در افراد به وجود آمده که گمان می کنند هر کس دیابت دارد، صد در صد گرفتار عوارض آن است.

عضو شورای فعالان انجمن دیابت ایران با اشاره به نیاز جدی دیابتی ها به فراگیری آموزش های لازم برای زندگی با این بیماری تاکید کرد: یک فرد دیابتی باید طوری آموزش ببیند تا بتواند نوسانات قندخون خود را کنترل کند، اما بسیاری از مبتلایان این موضوع را نمی دانند و متاسفانه سالها دچار نوسانات قندخون و عوارض آن می شوند که گاه صدمات جبران ناپذیری را به فرد وارد می سازد.

                                                   

▪️اعمال سهمیه ماهانه انسولین برای مسئول تصمیم گیر یک حرف ساده است!

مدیرعامل انجمن دیابت آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه انجمن حمایت از بیماران دیابتی استان فعالیت خود را از سال ۸۲ زیر نظر اساتید و پزشکان دانشگاهی ادامه می‌دهد گفت: بیش از ۲۰ هزار نفر بیمار دیابتی را تحت پوشش داشته و سابقاً کلاس‌های آموزشی را هر هفته به صورت رایگان برگزار می‌کردیم اما اکنون به علت شیوع ویروس کرونا کلاسها به صورت مجازی تشکیل می شود.

“هاشم هاشمی آذریان” با ذکر این نکته که پزشکان یافته های علمی جدید را برای بیماران ارائه داده و با بررسی مشکلات آنها حتی دارو تجویز می‌کنند ادامه داد: برای اعضای انجمن کارت‌های هوشمند دو زبانه صادر کرده‌ایم تا بتوانند از خدمات مراکز درمانی، داروخانه‌ها و پزشکان منتخب استفاده نمایند که بدون نوبت و با تخفیف ویژه انجام می گیرد این کارت ها برای اولین بار در منطقه شمال غرب کشور صادر شده و با ثبت کلیه اطلاعات بیمار در آن، می تواند در مواقع ضروری کار امدادرسانی نیروهای اورژانس را تسهیل نماید.

وی عمده وظیفه انجمن دیابت را، اطلاع رسانی و آموزش بیماران دیابتی دانست و افزود: زیرا بحث آموزش اولی تر از درمان است اما متاسفانه در جامعه ما به مباحث آموزشی توجه نشده و به همین علت، هزینه های سرانه درمان روز به روز رو به افزایش می‌باشد در صورتی که اگر بر روی امر پیشگیری متمرکز شویم می توان به راحتی از تبدیل بیماران دیابتی به وضعیت حاد جلوگیری به عمل آورد.

هاشمی اضافه کرد: در دوران شیوع ویروس کرونا پّک های رایگان تغذیه رژیمی و اقلام بهداشتی شامل ماسک، ضدعفونی کننده دست، الکل و غیره به ارزش کلی ۱۰۰ میلیون تومان به بیماران دیابتی تحت پوشش انجمن اهدا شده است اما از آنجایی که انجمن دیابت استان هنوز برای اکثر بیماران دیابتی ناشناخته مانده باید اطلاع رسانی های لازم، جهت تحت پوشش قرار دادن سایر مبتلایان و بهره مندی از خدمات رایگان این مجموعه قرار گیرند.

وی با ذکر این نکته که سال گذشته بدون کمک های دولتی حدود ۳۰۰ میلیون تومان برای امور پزشکی بیماران دیابتی هزینه کرده ایم گفت: باید از اعضای هیئت مدیره انجمن و پزشکان دلسوز‌ تقدیر نمود زیرا بیماران هر سوالی داشته باشد به صورت آنلاین با کارشناسان انجمن در ارتباط بوده و راهکارها و راهنمایی های لازم به آنها ارائه می گردد زیرا پزشکان و داروخانه‌ها فرصتی برای راهنمایی و تشریح مصرف داروها نداشته و باید نوع تزریق انسولین آموزش داده شود تا اکثر بیمارانی که آگاهی لازم را ندارند خودسرانه به تزریق انسولین و سایر اقلام دارویی نپردازند!

هاشمی اظهار کرد: هیچگونه توقع مالی از دولت و سایر دستگاه‌های اجرایی و درمانی نداریم و با مساعدت خیرین می‌توان فعالیت‌ها را تداوم بخشید، علیرغم اینکه کسی دستگیرمان نیست حداقل سنگ اندازی نکنند! اجازه بدهند امور مربوط به آموزش و اطلاع‌رسانی مبتلایان به دیابت را به درستی انجام دهیم زیرا امروزه مشکلات بیماران دیابتی فراگیر شده و حدود ۱۰ درصد از جمعیت جامعه را در بر می گیرد لذا ضروری است راه را برای کمک به امر آموزش و اطلاع‌رسانی آنها هموار کنیم.

وی مشکلات تهیه انسولین در بیماران دیابتی را فشار فزاینده دیگری به بیماران دانست و بیان کرد: علاوه بر کیت و دستگاه تست قندخون، انسولین به‌ مثابه هوا برای بیماران دیابتی است و باید مورد توجه جدی دولت قرار گیرد زیرا انسولین امید به زندگی دیابتی هاست و اگر یافت نشود نمی‌توانند برای ادامه زندگی امیدوار باشند.

مدیرعامل انجمن دیابت آذربایجان شرقی که خود نیز یک دیابتی است افزود: اعمال سهمیه ماهانه انسولین برای آقای مسئول تصمیم گیر یک حرف ساده است در حالی که برای بیماران شهرستانی دشواری های بسیاری داشته و موجب آزار و اذیت آنها می‌شود در حالی که ارائه سهمیه سه ماهه حداقل زمان مناسبی است که می‌تواند برای آن تصمیم‌گیری کنند و جلوی هزینه‌های سرسام آور بیماران دیابتی جهت تهیه انسولین گرفته شود.

هاشمی تاکید کرد: متاسفانه کسی که تصمیم کلان در حوزه درمان اتخاذ می کند ظاهراً اطلاع ندارد خانواده‌ای که دو نفر یا بیشتر مبتلای دیابتی دارد و تامین مالی برایشان دشوار است چگونه باید گذران عمر کنند!