گزارش “عصرآزادی” به مناسبت گرامیداشت روز دانشجو؛ فعالیت های دانشجویی در پشت سدّ کرونا
?عصر آزادی آنلاین/ شهرام صادق زاده
روز دانشجو در ایران به یاد مصطفی بزرگ نیا، احمد قندچی و مهدی شریعت‌رضوی سه دانشجوی شهید گرامی داشته می شود که هنگام اعتراض به دیدار رسمی ریچارد نیکسون معاون رئیس جمهور وقت ایالات متحده در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۳۲ در دانشگاه تهران جان باختند.
روز دانشجو فرصت مناسبی است برای نشان دادن قدرت عظیم جنبش دانشجویی به همگان که متوجه این ظرفیت ها شده و از خواب غفلت بیدار شوند تا شاید حلقه گمشده مسئولان در میان جوانان دانشجو باشد.
در حقیقت، روز دانشجو فرصتی است که نقش برجسته و پررنگ قشرعظیم دانشجویان و سرنوشت سازان را در جامعه یادآوری کرده و فراموش نکنیم که چه بزرگ مردان و بزرگ زنانی که در راه آزادگی، علم اندوزی و جهاد در راه علم و دانش، جان خود را فدا کردند تا امروز کشورمان بتواند در عرصه‌های علمی و پژوهشی دنیا بدرخشد.
نکته حائز اهمیت این است که دولتمردان و مدیران باید به دانشگاه، دانشجو و نهادهای برخاسته از دانشگاه اعتماد کرده و به آنها به عنوان بازوی توانمند در نظام علمی کشور تکیه کنند.
▪️فعالیتهای فرهنگی دانشگاه‌ها در بستر مجازی، جان دوباره‌ای گرفته است
هرچند ویروس کرونا، فعالیتهای فرهنگی دانشگاه‌ها را با اختلال رو به رو ساخته و حتی تعلیق نزدیک به یک ساله را به دنبال دارد اما، به نظر می‌رسد اکنون فعالیتهای فرهنگی در دانشگاه‌ها با قرار گرفتن بر بستر مجازی، جان دوباره‌ای گرفته و تشکل‌های دانشجویی و کانون‌های مختلف هنری و ادبی با آزمون و خطا در این فضا به دنبال راهی برای نفوذ در میان دانشجویان هستند تا این ارتباط‌گیری به مرور زمان تسهیل گردد.
در شرایطی که خطر گسست کار تشکیلاتی، جریان‌های دانشجویی را تهدید می‌کند در این میان حمایت دانشگاه‌ها از تشکل‌ها و جلوگیری از این روند از طریق شناساندن آنها از طرق مختلف به دانشجویان برای یافتن بهترین مسیر و زنده ماندن روح فعالیتهای فرهنگی و دانشجویی بسیار تأثیرگذار است.
اما در هر حال هنوز قضاوت در خصوص نحوه عملکرد دانشگاه‌ها و دانشجویان در حوزه فعالیتهای مجازی فرهنگی زود است و باید دید آیا مسئولان و فعالان فرهنگی و دانشجویی کارنامه‌ای قابل قبولی از خود بر جای خواهند گذاشت یا خیر؟!
با اینکه مسئولان آموزش عالی در چند ماه گذشته بحث آموزش آنلاین را جدی‌تر دنبال کردند، اما هنوز برخی نقاط ضعف همچنان پابرجا بوده و دانشجویان با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند و تداوم شرایط کرونایی و عدم حضور دانشجویان در دانشگاه‌ها موجب شده تا بسیاری از مشکلات صنفی و آموزشی دانشجویان پشت صفحات کامپیوتر و موبایل آنان باقی بماند.
نبود زیرساخت‌های لازم برای آموزش مجازی، فقدان امکانات و تجهیزات آموزشی برای همه دانشجویان، دشواری در گرفتن نمرات میان ترم و پایان ترم و در کل، سلیقه‌ای عمل کردن برخی از اساتید سبب شده است تا خاطرات سختی از روزهای کرونایی در دانشگاه‌ها به یادگار بماند.
▪️نسل جدید دانشجویان دغدغه چندانی برای امور جامعه خود ندارند
یک کارشناس امور فرهنگی با اشاره به اینکه در دهه های گذشته، دانشگاه ها قطب تولید علم و قلب تحولات سیاسی و اجتماعی بوده و دانشجویان در آفریدن این دگرگونی ها عنصری تاثیرگذار بودند گفت: اما امروز بیشتر دانشگاه ها نه تنها در تولید علم وزنه ای قابل توجه به شمار نمی آیند، بلکه در تحول های روز جامعه هم نقشی ندارند.
ج.متدینی با ذکر این نکته که در یک نگاه گذرا می توان دریافت که علاقه ها و تمایل های دانشجویان هم تغییر کرده است ادامه داد: دیگر کمتر دانشجویی برای یافتن علم، دشواری فراز و فرودهای راهِ تجربه نشده را به جان می خرد و سَرَش برای مسائل اجتماعی و حتی سیاسی درد می کند.
وی افزود: امروزه شاهد ظهور نسل تازه ای از دانشجویان هستیم که دغدغه چندانی برای جامعه خود نداشته و در گوشه تنهایی خود حتی به درس خواندن جدی هم نمی پردازند، بلکه فقط سپری برای اخذ مدرک نموده اند.
متدینی اضافه کرد: زنگ خطر تغییر تدریجی ماهیت و رنگ باختن نقش و جایگاه دانشجویان مدتی است به صدا درآمده و اگر به حال آن چاره ای اندیشیده نشود دانشگاه ها و دانشجویان از درون، تهی شده و جامعه را به رخوتی فراگیر دچار خواهند کرد!
او در خاتمه تاکید کرد: واقعیت این است که امروز دانشگاه‌ها با فقر حرکت‌های علمی، فرهنگی و سیاسی روبه رو هستند به گونه‌ای که می‌توان گفت به غیر از ۵ یا ۶ دانشگاه برتر کشور که حرفی برای گفتن دارند مابقی دانشگاه‌ها با یک فقر علمی، فرهنگی و سیاسی مواجه اند و این همان ناعدالتی است که در بحث علمی وجود دارد.
▪️کروناویروس مانع تکرار حرکت های ظاهری روز دانشجوی امسال شده است
دانشجویان معتقدند هر سال در روز دانشجو مسئولان با ژست دانشجودوستی و احترام ظاهری به آنها جلسات نمایشی را با نمایندگان تشکل‌های دانشجویی ترتیب داده و از استقلال آنها تعریف و تمجید می‌کردند اما وقت عمل، بیشترین فشارها و هزینه‌ها را متوجه تشکل‌ها می‌نمودند و امسال، کروناویروس مانع تکرار چنین حرکت های ظاهری شده است.
خبرنگار “عصرآزادی” در گفتگو با تعدادی از دانشجویان در تبریز به این نتیجه رسید که تشکل‌های دانشجویی فعلی با آسیب‌های زیادی مواجه هستند و چند ضعف بزرگ دارند که قبل از شیوع کرونا وجود داشت و نباید به دوران پساکرونا منتقل گردد.
اولین موضوع، فضای سیاسی حاکم بر تشکل‌های دانشجویی است زیرا در تشکل‌ها به‌جای اینکه به فعالیتهای سیاسی روی آورده شود، به سمت سیاسی‌کاری حرکت می شود که تأثیر مخربی در فضای دانشگاه دارد.
دومین ضعف، عدم کادرسازی در تشکل‌هاست به‌طوری‌که برنامه‌ریزی خاصی نداشته و با ابزار‌های ارتباطی و نوع فعالیت در شبکه‌های اجتماعی بیگانه هستند و اکثر دوره‌های تشکل‌ها برای دانشجویان، تئوری بود.
سومین ضعف که متأسفانه ضربه شدیدی در این چند سال اخیر به تشکل‌ها وارد کرده است، محافظه‌کاری برخی مسئولان تشکل‌هاست که به دنبال منافع خود در تشکل‌ها بوده اند و دچار اشتباه اساسی می‌شوند.
چهارمین ضعف، عدم ارتباط مسئولین فعلی تشکل‌ها با ادوار گذشته است زیرا مشورت، پایه و اساس فعالیتهای تشکیلاتی است و از آنجایی که برخی راه‌ها را ادوار رفته اند، بهتر می‌توانند کمک حال تشکل‌ها باشند.
پنجمین ضعف نیز، عدم ارتباط با مسئولین شهری و استانی است به‌طوری‌که از اخبار خود استان‌ها غافل می‌شوند اما برای اتفاقات کشوری از صدور بیانیه تا مصاحبه و غیره انجام می گردد ولی برای مشکلات داخلی استان، واکنشی از سوی تشکل‌های دانشجویی مشاهده نمی شود!
▪️نخبه هایی را تربیت می‌کنیم که دنیا با آغوش باز قبولشان می کند
رئیس دانشگاه تبریز با بیان اینکه مشکلات اجتماعی و اقتصادی جامعه حل نمی‌شود مگر در سایه ایمان به دانشگاه، گفت: باید از توان داخلی حداکثر بهره را ببریم و تحریم‌ها را به فرصت بدل نماییم.
میررضا مجیدی ادامه داد: دانشگاه تبریز ۱۲ استاد تمام عیار جزو یک درصد دانشمندان جهان، پنج چهره ماندگار، 21 پژوهشگر برتر و پنج نفر از دانشمندان جهان اسلام را تحویل جامعه داده است.
وی با تاکید بر اینکه دانشگاه کارآفرین باید با جامعه و صنعت ارتباط داشته باشد افزود: امروز، دانشگاه‌های ما نخبه هایی را تربیت می‌کنند که تمام دنیا مانند اروپا با آغوش باز قبولشان می کند چراکه بهترین نیروها را تربیت می‌کنیم.
مجیدی با ذکر این سوال که چرا در داخل کشور نمی‌توانیم این نخبه‌ها را جذب کنیم اضافه کرد: پذیرش این دانشجویان بسترهایی نیاز دارد و ما هنوز از لحاظ صنعتی به آن نرسیده‌ایم، اما قدم‌هایی برداشته شده که راه‌اندازی مراکز رشد، برگزاری کارگاه‌های استارت آپی، کارگاه‌های آموزش کسب و کار و غیره از جمله آنهاست.
وی با تاکید بر اینکه دانشگاه تبریز برای برقراری ارتباط با صنعت و جامعه، تفاهم نامه‌های مختلفی با سازمان‌ها منعقد کرده است گفت: جهت دهی پایان نامه‌ها در راستای حل مشکلات مربوط به آسیب‌های اجتماعی در این قالب انجام شده است.
رئیس دانشگاه تبریز با تاکید بر اینکه باید نگرش‌ها به دانشگاه تغییر یافته و دانشگاه باید دیوار بین جامعه و دانشگاه را بردارد اظهار کرد: طرح‌های بسیاری در دانشگاه تبریز اجرا شده که افتتاح طرح فرآوری محصولات لبنی، سیستم آب قنات، صرفه جویی در مصرف برق و آب، چابک سازی برنامه‌ها و گروه‌ها از جمله آن بوده است.
مجیدی با تاکید بر ضرورت ارتباط صنعت و دانشگاه بیان کرد: اگر دانشگاه و صنعت با هم ارتباط نداشته و بسترسازی نشود مشکلات حل نمی‌شود لذا انتقال بخش تحقیق و توسعه شرکت‌ها به دانشگاه‌ها راهکار برون رفت از تحریم‌ها به شمار می‌آید.
▪️برخی مسئولان دانشگاهی علاقه‌ای به بسط فعالیت تشکل‌های دانشجویی ندارند
یک کارشناس علوم سیاسی با اشاره به اینکه کمتر تشکلی را می‌بینیم که گستره عظیمی از دانشجویان دانشگاه را به خود جذب کرده و اثرگذار باشد گفت: البته مسئولان دانشگاه هم علاقه‌ای به بسط فعالیت تشکل‌ها نداشته و شاید به این نتیجه رسیده‌اند که فعالیت تشکل‌ها به ضرر آنهاست و به همین دلیل حمایت‌ها اندک است و حتی در تأمین امکانات اولیه کوتاهی می‌شود.
محمدحسین معصوم‌زاده ادامه داد: پیوست فرهنگی از ملزومات کار تشکیلاتی است، لذا فضای کلی فعالیت تشکل‌های دانشجویی مثبت نبوده و دانشگاه تمایلی به حضور و فعالیت فرهنگی تشکل‌ها ندارد.
وی با اشاره به اینکه فضای فرهنگی کشور از سایر موضوعات سیاسی و اقتصادی جدا نیست افزود: تبعیض‌هایی که وجود دارد، فرهنگ را تحت تأثیر قرار داده است لذا وقتی مطالبه‌ای در حوزه اقتصاد داریم، دارای پیوست فرهنگی نیز هست زیرا یکی از مهمترین مطالبات ما مبارزه با تبعیض‌ها و سیاست‌هایی است که بر فرهنگ تأثیرگذار است.
معصوم‌زاده یکی از دلایلی که سبب شده تشکل‌های دانشگاهی امروز از تشکل‌های ۱۰ سال گذشته اثرگذاری کمتری داشته باشند را سیاسی‌بازی تشکل‌ها دانست و تاکید کرد: درگیری‌های بی‌محتوا و جناح‌بازی‌های سیاسی، باعث بی‌توجهی به اخلاق و فرهنگ در فضای دانشگاهی شده است.
