“عصرآزادی” در گفتگو با کارشناس صنعت فرش، اِلِمان نخ ریسی بلوار منجم تبریز را بررسی می کند؛

?عصرآزادی/ شهرام صادق زاده

اِلِمان ها از جمله عناصر مهم هویت بخشی شهرها هستند که به صورت شناسنامه ای گویا از گذشته و حال شهر، نقش اصلی در معرفی آن به مسافران و گردشگران دارند.

اِلِمان ها بیانگر بازتاب هنری، خاطرات انسان ها، حوادث، اعتقادات، آداب و رسوم و امثال آن هستند که در بعضی موارد به عنوان یک سمبل فرهنگی، اجتماعی مطرح بوده و سیمای انسانی دارند.

المان به عنوان ابزاری ارزشمند برای معرفی و شناسایی هویت ساختار شهر و نیز جهت تحلیل و ارزیابی گذشته و چه بسا آینده آن شهر می باشد که توجه به ویژگی های شهری آن شامل فرم گرافیکی، مصالح، مقیاس، موقعیت قرارگیری و نیز توجه به معانی، مفاهیم و تشریح درست نمادهای تصریحی و تلویحی موجود در آنها مدنظر می باشد.

“عصرآزادی” در گفتگو با فعالان حوزه فرش دستباف تبریز، انتقاد هنرمندان این هنر – صنعت را بررسی کرده است تا ایراد کار اجرا شده از سوی شهرداری تبریز در مورد المان “نخ ریسی و دوک” مورد واکاوی قرار گیرد.

آنها از عدم استفاده از نظرات فنی و تخصصی کارشناسان و مشاوران زبده صنوف مهم شهری گلایه نموده اند زیرا معتقدند: شهرداری و سازمان زیبا و منظر شهرداری تبریز باید بسیار حرفه ای تر از این موضوع با مسائل برخورد کند چرا که در این بین به غیر از مقوله تحقیر، منابع مالی زیادی هدر می رود که در شان و شخصیت مردم تبریز نیست و نباید همانند المان نوار کاست نصب شده در چایکنار که هیچ ارتباطی با فرهنگ و مقام و منزلت تبریز ندارد مورد تمسخر قرار گیرد!

▪️چرا با اقدامات غیرتخصصی موجبات سر افکندگی فرش تبریز را فراهم می آورید؟

اخیراً سازمان زیبا و منظر شهرداری تبریز المانهای مختلفی را در راستای تنوع بخشی به معابر شهری انجام داده است که برخلاف المان هایی همچون پیانو و تَکَم چی که زیبایی خاصی را دارا بوده و مورد استقبال همگان قرار گرفت اما، برخی دیگر از آنها از جمله المان مرتبط با فرش دستباف در بلوار منجم تبریز تناسبی با جزئیات این صنعت شهر اولین ها ندارد!

شهروندانی که در مسیر بلوار منجم حرکت می کنند قبل از پل خروجی خیابان قالیچیلار و چوستدوزان به سمت یکه دکانها با المان متفاوتی روبرو می شوند که به گفته پژوهشگران و محققان هنر – صنعت فرش دستباف تبریز، به صورت غیرحرفه ای کار شده است.

عضو انجمن طراحان قالی آذربایجان با اشاره به اینکه مطمئناً وقتی صحبت از فرش و اهمیت موضوعی و وجود نقوش سحرآمیز و رنگهای دلربا می شود فرش تبریز در آن میان جلوه می کند و خوش می درخشد گفت: اما باید از مدیریت سازمان زیبا منظر سوالی پرسید که شما چرا با این اقدام غیرکارشناسی و غیرتخصصی موجبات سر افکندگی فرش تبریز را فراهم آورده اید؟

“ناصر نظامی دوست” در اظهاراتی تند ادامه داد: غیر از ابزار دوک (جهره) و کلافچه که کاملاً با هم متفاوت هستند نمی توانستید با انجام ندادن تفکرتان به حرمت هنرمندان فرش لطمه وارد نکنید؟

چهره ماندگار فرش های هنری آذربایجان شرقی افزود: وقتی از وجود کارشناسان زبده و مشاوران کاربلد صنوف مهم شهری بهره نگرفته شود عاقبت کار، تمسخر و آزردگی خاطر فعالان و هنرمندان آن رشته می شود به طوری که فضاهای همسان شهری موجب امنیت و آرامش بوده و محلی برای تعاملات اجتماعی می باشند که دیدن آنها برای شهروندان علاوه بر زیبایی، حس امنیت و تعلق خاطر را فراهم می آورد.

▪️بی توجهی به نحوه نصب المان ها موجب آزردگی خاطر هنرمندان را فراهم خواهد آورد!

وی اضافه کرد: وجود و نصب المانهای شهری باید به غیر از زیبایی و جلوه های بصری، کیفیت نظری را نیز ارتقا داده و باعث نقش بستن زیبایی ها در فکر و ذهن انسانها گردیده و باعث تداعی خاطرات مخاطبان بر حسب مکان گردد، پس نصب المان های شهری بدون درنظر گرفتن محل و مکان نصب با توجه به موقعیت قرارگیری، نه تنها مثمرثمر نخواهد بود بلکه موجبات توهین و آزردگی خاطر مخاطبان را فراهم خواهد آورد.

نظامی دوست تاکید کرد: طراحان شهری باید در فضاهای مناسب شهری که با مطالعه از نظر فرهنگی و تاریخی و حماسی اتفاق می افتد باید با تعیین و نصب آنها مسبب انتقال هویت تاریخی، مدنی، حماسی، فرهنگی، هنری و غیره در اذهان عمومی شده و رضایت شهروندان را نسبت به محیط شهری بهبود ببخشد زیرا هویت شهری یکی از نیازهای ضروری انسانها می باشد که موجبات آرامش، امنیت و تعلق خاطر را فراهم کرده و موجب آسایش اعتماد به نفس در انسانها می شود.

پژوهشگر و محقق صنعت فرش تبریز گفت: در مجموع، هویتهای شهری در چارچوب فرهنگ برخاسته از رفتار و نظام اجتماعی در دوران تاریخی و روند رویدادهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی یک شهر شکل می گیرد که سازنده فرهنگ، تمدن و هویت شهروندی می گردد.

▪️جهره و کلافچه” تبریز نشانگر عدم استفاده از نظرات کارشناسان و مشاوران زبده است!

نظامی دوست ادامه داد: متاسفانه علی رغم مشاهده و اثربخشی منفی برخی از المان های شهری نظیر “جهره و کلافچه” مستقر در بلوار منجم، نشانگر عدم آگاهی و عدم تخصص مدیریت شهری و نیز عدم استفاده از نظرات کارشناسان و مشاوران زبده است که موجبات ناموفق آن را بیان می کند زیرا المان ها هویت واحدی هستند که مخاطب با مشاهده آن در مکان متناسب می تواند مراکز را از هم تشخیص داده و شناسایی کند طوری که می تواند تاریخ، فرهنگ، آداب، رسوم و سنن آن منطقه را بیان کرده و موجبات تحقیق و تفحص جداگانه را ایجاد نماید.

وی اظهار کرد: پس، وجود نشانه ها و المانهای شهری در زندگی روزمره افراد نقش مهمی ایفا می کنند به طوری که با مشاهده مکرر و به دفعات آن در زمانهای متعدد و طولانی، خود را در ذهن انسان تثبیت نماید به عبارت بهتر المانهای شهری باید دارای اهمیت خاصی از نظر نوع ترکیب سازه باشند تا ارتباط بین انسان و محیط را برقرار سازد که همین نکته از نظر زیباسازی و زیباشناختی موجب سیما و منظر مطلوبی از دید ناظر ایفا کنند و با این روش به رفتارهای شهروندان به طور غیرمستقیم دست یابند.

▪️وقتی اطلاعات کافی برای موضوعی را ندارید چرا اصرار به انجام آن می کنید؟

این استاد دانشگاه اضافه کرد: متاسفانه قرارگیری ابزار نخ ریسی سنتی به نام دوک (جهره) با آن شکل و فرم زمخت و نامتعارف، با ترکیب بندی غیر اصولی و رنگ آمیزی غیرحرفه ای باعث سرافکندگی و سرخوردگی بسیاری از هنرمندان و صنعتگران فرش شده است زیرا هیچ تناسبی از نظر مفهومی با مکان مورد نظر ندارد و متناسب با آنجا نیست، دوم اینکه اگر قرار باشد جهره یا چرخ نخ ریسی سنتی آنجا قرار گیرد چرا با آن ترکیب و بدون داشتن ابزار آلات ملزوم با رشته نخ ریسی سنتی قرار گرفته است؟!

نظامی دوست در خاتمه خطاب به مسئولان شهری تاکید کرد: وقتی اطلاعات و دانش کافی برای موضوعی را ندارید چرا اصرار به انجام آن می کنید؟ فرش تبریز که در حقیقت مادر فرش های جهان بوده و این شهر خاستگاه مکتب تبریز و خالق اساتید بزرگی است چرا باید به دست شما موجب توهین و سرخوردگی گردد؟!