“عصرآزادی” از اهمیت مقابله با پدیده تغییر کاربری زمین های کشاورزی در سطح کشور گزارش می دهد؛

? عصرآزادی/ شهرام صادق زاده

 

یک کارشناس علوم محیطی می گوید باید با اجرای سیاست‌های تشویقی کشاورز تمایلی به فروش زمین‌ و تغییر کاربری آن نداشته باشد!

به دلیل دشواری شغل کشاورزی و پایین بودن درآمد آن، قشر جوان گرایش چندانی به این حرفه ندارند لذا زمین‌های زراعی را که ارزش اقتصادی بالایی دارند می‌فروشند و یا تغییر کاربری می‌دهند!

این شرایط تا جایی پیش رفته که سازمانهای امور اراضی نسبت به آن هشدار داده و گفته اند که اکثر کلان‌شهر‌های کشور به ویژه در استان‌ هایی مانند تهران، مازندران، گیلان، گلستان، قزوین، اردبیل و آذربایجان شرقی با بحران زمین که همان تخریب و تغییر کاربری غیرقانونی اراضی کشاورزی است، مواجه هستند که باید هر چه سریع‌تر با این اقدامات مقابله گردد!

با توجه به اینکه امنیت غذایی یکی از مهمترین مولفه‌های امنیت ملی است لذا کاهش هر هکتار از اراضی کشاورزی امنیت غذایی ۲۰ نفر از مردم کشور را تهدید می‌کند درحالی که سرانه هر هموطن از زمین‌های کشاورزی که در واقع، تامین‌ کننده امنیت غذایی آنهاست حدود ۲۴۰۰ متر است که این سرانه در کشورهای در حال توسعه و پیشرفته به حدود ۷ هزار متر می‌رسد!

▪️قانون حفظ اراضی آن طور که باید و شاید نتوانسته تاکنون کارساز باشد!

یکی از مهمترین تغییراتی که طی دو دهه گذشته در بخش کشاورزی کشور روی داده و هنوز هم ادامه دارد بحث تغییر کاربری غیر مجاز اراضی کشاورزی است که غالباً بخشی از زمین های زراعی کشاورزان به ساخت و ساز ویلا و ملک شخصی اختصاص می یابد.

این در حالی است که بر اساس “قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها” تغییر کاربری اراضی کشاورزی جرم است و انجام آن شامل مجازات می‌ شود اما با این وجود، به نظر می رسد این قانون نیز آن طور که باید و شاید نتوانسته است به طور جدی از تغییر کاربری اراضی کشاورزی پیشگیری نماید!

مهم‌ترین پیامد‌های منفی تغییر کاربری اراضی کشاورزی مناطق مختلف کشور، کاهش تولید محصولات کشاورزی، کاهش اشتغال جوامع بومی به امر کشاورزی به‌ واسطه افزایش نقدینگی ناشی از فروش زمین در روستاها، افزایش قیمت زمین در روستا‌ها و کاهش توان خرید زمین توسط جوامع محلی، افزایش جمعیت استان، بروز تنش محلی بین جوامع محلی و تازه واردان غریبه و ورود نیروی کار ساده از روستا‌ها به شهر‌ها برای امرار معاش را از مهم‌ترین پیامد‌های منفی تغییر کاربری اراضی عنوان کرد.

در حقیقت، از دیگر پیامد‌های منفی مهم تغییر کاربری اراضی، افزایش ترافیک و تردد در جاده‌های اصلی و فرعی روستایی به‌ ویژه در ایام تعطیل، افزایش مصرف منابع، افزایش تولید پسماند و پساب در استان، تغییر بافت سنتی روستا‌ها به‌واسطه دیوارکشی اراضی، تغییر فرهنگ سنتی جوامع روستایی، افزایش مخاطرات طبیعی همچون رانش، سیل به‌ واسطه تغییر غیرمجاز کاربری‌ها و افزایش تقاضا برای تغییر کاربری اراضی است.

▪️باید جذابیت خاصی برای کشاورزان جوان از سوی دولت ایجاد شود

 

کارشناسان معتقدند باید با ایجاد قوانین و تشویق‌هایی قدرت درآمدزایی بخش کشاورزی افزایش یابد تا کشاورز تمایلی به تغییر کاربری زمین کشاورزی خود نداشته باشد!

آنها می گویند چند دهه اخیر کمترین سرمایه‌ گذاری در این بخش صورت گرفته و با توجه به اینکه کشاورزی تامین کننده امنیت غذایی کشورمان است حاکمیت باید توجه بیشتری را صرف این حوزه نماید.

یک فعال علوم محیطی با بیان اینکه در بخش کشاورزی باید از سیاست‌های تشویقی برای کشاورز استفاده شود گفت: باید با ایجاد سیاست‌های تشویقی کشاورز را تشویق به تولید بیشتر و استفاده از امکانات کرد؛ به طوری که کشاورز به ذات تمایلی به فروش زمین‌ و تغییر کاربری آن نداشته باشد.

محمد مهدوی ادامه داد: می‌توان با در اختیار گذاشتن یارانه تولید و ترویج علم کشاورزی و تامین زیرساخت‌ها برای نظام های کشاورزی اقداماتی را در جهت ارتقای بخش کشاورزی و جلوگیری از تغییر اراضی کشاورزی انجام داد.

وی یکی دیگر از راهکارها برای جلوگیری از تغییر اراضی کشاورزی را ایجاد جذابیت برای این حرفه عنوان و اظهار کرد: وزارت جهاد کشاورزی باید با ایجاد قوانین و مصوبه‌هایی موجب ایجاد جذابیت برای این حرفه شود تا قشر جوان تمایل بیشتری به این حرفه پیدا کنند و کشاورزان قبلی نیز تمایلی به فروش و تغییر کاربری اراضی کشاورزی نداشته باشند.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: اصلاح قوانین و ساز و کارها که مانع تغییر کاربری اراضی کشاورز می شود یکی دیگر از راهکارهایی است که وزارت جهاد کشاورزی و دولت می تواند برای جلوگیری از این امر به کار گیرد و باید این نکته را در نظر گرفت که این اصلاح نباید به صورت دیکتاتوری صورت گیرد بلکه باید از طریق برنامه‌های تشویقی به دنبال افزایش تولید و حفظ اراضی کشاورزی بود.

▪️با صادرات محصولات کشاورزی می توان اقتصاد کشور را به بالندگی رساند

 

زمانی که زمین‌ها به صورت قطعه قطعه در می‌آیند کشاورز درآمد کمتری را به دست می‌آورد به همین دلیل ترجیح می دهد با فروش زمین خود سود بیشتری کسب کند به طوری که مشاهده می کنیم در سال‌های اخیر به علت کاهش بهره وری زمین کشاورزی، دهقان زمین خود را در اختیار صنعت،‌ ویلاسازی و مسکن قرار داده است.

فرمانده یگان حفاظت سازمان امور اراضی کشور گفت: مقوله حفاظت از اراضی کشاورزی با همکاری یگان‌های مستقل در تمام استان‌ها و شهرستان‌ها مورد توجه واقع شده تا تحقق شعار سال با هدف تقویت کشاورزی مدرن و پایدار با بهره‌گیری از علم دانش‌بنیان عملیاتی گردد.

ابراهیم حسن‌آبادی ادامه داد: زمین‌خواری به عنوان موضوعی است که قبل از وقوع جرم باید با آن با  قاطعیت برخورد شود تا از خسارت‌های جبران‌ناپذیر به این بخشی که به طور مستقیم امنیت غذایی، استقلال و خودکفایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد جلوگیری شود و در این زمینه باید با احساس وظیفه اجازه ندهیم تا ساخت ویلاها و اماکن مسکونی به مخاطره بیفتد.

وی افزود: هدف، باید دستیابی به امنیت غذایی و پیمودن پله‌های ترقی در بخش کشاورزی باشد تا بتوان در تولید انواع محصولات کشاورزی به خودکفایی و استقلال رسید و لذا هدف و تلاش بر این است که با صادرات انواع محصولات کشاورزی بتوانیم اقتصاد کشور را به بالندگی برسانیم.

حسن‌آبادی اظهار کرد: حفاظت از اراضی کشاورزی و جلوگیری از تخریب آنها نیازمند برنامه‌ریزی‌ های اساسی و مهم است و در این زمینه نباید به فرصت‌طلبان و خاطیان اجازه تخلف و سوء استفاده داده شود.

فرمانده یگان حفاظت سازمان امور اراضی کشور اضافه کرد: یکی از اهداف مهم ما ایجاد اشتغال برای جوانان تحصیلکرده و بیکار است تا بتوانیم رشد و بالندگی را در جامعه به یک امر نهادینه‌ شده تبدیل کنیم با جلوگیری از تخریب آن‌ها برنامه‌ ریزی اساسی در این زمینه داشته باشیم.

▪️سالانه حدود ۳۰ هزار هکتار از اراضی کشور تبدیل به ساختمان می‌شود!

 

موضوع تغییر کاربری اراضی کشاورزی از دیرباز یکی از تهدیدات بخش کشاورزی بوده و اکنون نیز روند آن تداوم دارد اما باید فرهنگ سازی شود که کوچک شدن زمین‌های کشاورزی موجب کاهش بهره‌وری می‌شود یعنی به کارگیری ماشین آلات و فن‌آوری بسیار کاهش پیدا یافته و توان اقتصادی کشاورز نیز محدود می‌شود!

امروزه زمین‌خواری و تغییر کاربری اراضی کشاورزی یکی از مهم‌ترین پرونده‌های جرایم اقتصادی ایران را تشکیل داده و عملاً مهمترین عامل دامن زدن به فاصله طبقاتی و بروز طبقه‌ای به نام نوکیسه‌ها و دور شدن از عدالت اجتماعی می‌باشد، با وجود این، تاکنون مبارزه با این پدیده‌ها چندان موفق نبوده است.

پدیده زمین‌خواری و تغییر کابری اراضی کشاورزی یک عمل بسیار پرسود بوده و ارتکاب به آن در بیشتر موارد با سوءاستفاده از قدرت، رانت، فساد مالی و اداری صورت می‌گیرد؛ بنابراین به رغم تمام تدابیر صورت گرفته سالانه حدود ۳۰ هزار هکتار از بهترین اراضی کشور تبدیل به ویلا و ساختمان می‌شود و عمده تغییر کاربری‌های غیرمجاز در کشور در خاک‌های حاصل خیز و درجه یک اتفاق می‌افتد.

در نتیجه به مرور زمان کشاورزان برای کشت و کار، به سراغ زمین‌های درجه سه و چهار می‌روند که هم عملکرد برداشت محصول در هکتار را پایین می‌آورد و هم انگیزه ورود جوانان به کشاورزی را کاهش می‌دهد، در حالی که به صورت مستقیم بیش از ۴ میلیون نفر بهره بردار در حوزه کشاورزی فعالیت می‌کنند و ایران با داشتن ۱۱ اقلیم آب و هوایی از ۱۳ اقلیم جهانی جزو کشور‌های چهارفصل محسوب می‌شود و این در حالی است که اراضی حاصلخیز کشور رو به نابودی می‌باشد در ۱۶ کشور جهان، اراضی آنها پشتوانه پول ملی کشورشان است و ما هنوز اندرخم ویلاسازی به بهای تخریب اراضی کشاورزی و تفکرات جهان سومی هستیم!