“عصرآزادی” از فراموشی چندین ساله تکمیل موزه فرش تبریز گزارش می دهد؛

?عصرآزادی/ شهرام صادق زاده

 

سرپرست اداره‌ کل موزه‌های کشور می گوید فرش دستباف هویت تاریخی منطقه آذربایجان است و لذا موزه فرش تبریز در سال ۱۴۰۳ افتتاح می‌شود!

جاده ابریشم یا همان The Silk Road مسیر تجاری بین شرق دور به اروپا و حتی کشورهای آفریقایی بود که از تبریز می‌گذشت و همین عامل سبب شد تا این شهر همواره شهری به روز، نوآور و تاثیر گذار در حوزه اقتصاد و هنر باشد به نحوی که فرش تبریز در این گذرگاه فرهنگی و اقتصادی به رشد و بلوغ رسید و راه تکامل و جهانی شدن را پیمود.

فرش دستباف تبریز را به مانند تاریخ این شهر می‌توان به سه دوره تقسیم کرد؛ دوره پیش از اسلام که گنگ و کمرنگ است، دوره پس از اسلام تا صفویه که همواره مسیر رشد و توسعه را پیموده و دوره قاجاریه که به اوج شکوفایی خود می‌رسد!

اما با این همه تاریخ درخشان  قرار بود موزه فرش تبریز با ۱۵ هزار مترمربع زیربنا در چهار طبقه و در مجاورت مسجد کبود تبریز ۵ سال قبل به بهره برداری برسد که تاکنون نافرجام مانده و علیرغم اینکه اجرای آن از سال ۸۱ مطرح شد و از ۸۹ نیز عملیات آن آغاز شد اما، تا چندی پیش در فراموشی و رهاشدگی چندین ساله قرار داشت که گویا قرار است در سال ۱۴۰۳ به بهره برداری برسد!

▪️نامگذاری شهر جهانی فرش چندان مولودی برای تبریز در برنداشته است!

 

شهر تبریز و خطه آذربایجان با خاطرات تلخ و شیرین از این میراث کهن که به نَقل قولی به فرش پازیک هم می رسد یکی از مهمترین مناطق تاثیر گذار بر این دستاورد فرهنگی بوده و لایق اعتبار جهانی خود بوده که نادیده گرفته می شود!

نامگذاری شهر جهانی فرش به غیر از جلوه ای در چندین غرفه نمایشگاهی، هیچ مولودی برای این هنر صنعت و میراث فرهنگی در برنداشته، حتی به تمنی اهل فرش هم توجهی نشده تا به رسم تمام شهرها که به یک هنر و تولید می‌بالند و در دروازه های خود، اثری برای تداعی خاطر مسافرانش، یادمان و المانی از آن نصب کنند… بگذریم از آنچه فرش تبریز، اهل فرش و بازار تاریخی تبریز که به این هنر مُزین است،  و چه ها که در دل دارند!

موزه فرش تبریز امروز غروب دلگیری را سپری می‌کند، غروبی که آهن های زنگ زده و بتن های نیمه کاره اش، اشک آلود سالها چشم انتظاری و دلواپسی پیک های فرهنگی اش را حکایت می‌کند، بیش از یک دهه است که کلنگ این بنا زده شده اما در بهترین شرایط اقتصادی مورد بی توجهی و بی اهمیتی قرار گرفته است تا اینکه به این نقطه رسیده و با حصار در خوشبینانه ترین نگاه دلسوزان حوزه فرهنگ، گشایش اش باز هم به چند سال بعد موکول شده است.

با توجه به انتظار و توانمندی اهل هنر و میراث فرهنگی و خصوصاً صداقت و فراصت مدیریت جدید مجموعه میراث فرهنگی، امیدواریم تا با پیگیری ها و تلاش مردان پر توان، این مجموعه که قرار بود چهار سال پیش افتتاح شود تکمیل شده و آماده افتتاح شود تا حداقل در مقابل موزه همردیف خود در کشور آذربایجان که به تازگی تلاش برای پر رنگ کردن نقش فرهنگی فرش تاسیس گردیده، احساس خجلی نکند و امروز در دقایق غروب روز جهانی موزه ها، این موزه سخت دلتنگ است و چشم انتظار همتی بلند را دارد تا بار دیگر غبار فراموشی را تجربه نکند!

▪️تکمیل موزه فرش می تواند به تکمیل پازل موزه ای منطقه کمک کند!

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان‌شرقی با اشاره به اعتبار ۵۰ میلیارد تومانی تکمیل این موزه گفت: موزه فرش تبریز بیش از ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و تکمیل آن در محوطه تاریخی مسجد کبود می تواند پازل مجموعه موزه ای منطقه را در قلب بافت تاریخی تکمیل کند.

احمد حمزه زاده با اشاره به حل مشکلات حقوقی مربوط به اجرای این طرح در ارتباط با پیمانکار قبلی افزود: بازدید اخیر مدیرکل دیوان محاسبات آذربایجان شرقی از موزه فرش تبریز نیز در راستای کمک به تسریع پیشبرد آن بود.

وی در پاسخ به این سوال که تکمیل موزه فرش تبریز به عنوان یک طرح نیمه تمام چقدر هزینه دارد توضیح داد: تحقق این مهم با لحاظ قیمت های امروزی نیازمند ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار است.

حمزه زاده با اشاره به تصویب اعتبار ۲۸۰ میلیارد تومانی برای حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی در سفر اخیر رییس جمهوری به استان ادامه داد: موزه فرش تبریز به گونه ای طراحی شده که صفر تا صد تولید فرش دستباف به شکل کارگاهی در آن برای گردشگران و بازدیدکنندگان به نمایش گذاشته می شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی اضافه کرد: موزه فرش تبریز به دلیل واقع شدن در جوار موزه آذربایجان، موزه سنگ نگاره ها، موزه عصر آهن و مسجد کبود، دارای اهمیت ویژه از منظر موزه ای است و تکمیل آن می تواند به کامل شدن پازل موزه ای منطقه آذربایجان کمک کند!

وی تاکید کرد: با توجه به اینکه این موزه ها در محل قدیمی ترین خیابان ایران به نام کهنه خیاوان با قدمت ۸۰۰ ساله واقع شده اند دسترسی به این مسیر تاریخی در قالب طرحی پانوراما در ساختار موزه فرش پیش بینی شده است ضمن اینکه همه این اماکن موزه ای و تاریخی به همدیگر راه دارند و بازدید از آنها می تواند تمام روز یک گردشگر را به خود اختصاص دهد!

▪️ویترین تاریخ پرافتخار فرش دستباف ایران فراموش شده است!

پروژه موزه فرش تبریز که از سال ۸۱ شروع شده، به دلیل اختلافات کارفرما با پیمانکار و ناهماهنگی مهندس مشاور طراح بیش از ۵ سال است که علیرغم قرار گرفتن در بافت تاریخی مشرف به مسجد کبود و سایت تاریخی، به حال خود رها شده و موجب انتقادات گسترده شهروندان، کارشناسان و علاقه مندان حوزه میراث فرهنگی شده است.

سرپرست اداره‌ کل موزه‌های کشور از تکمیل موزه فرش تبریز تا سال ۱۴۰۳ خبر داد و گفت: با توجه به اینکه فرش یکی از شناسنامه‌ها و هویت اصیل تاریخی تبریز و منطقه آذربایجان است لذا راه‌ اندازی موزه فرش تبریز یکی از مهم‌ترین پروژه‌ های در دستور کار این وزارتخانه محسوب می‌شود.

مرتضی ادیب زاده افزود: در راستای تکمیل این پروژه اعتبار لازم از محل اعتبارات سال ۱۴۰۱ این وزارتخانه تامین خواهد شد تا طی دو سال آینده شاهد راه‌ اندازی این موزه ارزشمند با همکاری همه‌ جانبه دستگاه‌های اجرایی، بازار فرش تبریز و تهران، خیرین و مجموعه‌ داران فرش دستباف باشیم.

وی با اشاره به اینکه اعتبار لازم برای تکمیل موزه منطقه‌ای تبریز نیز از محل اعتبارات ریاست جمهوری تامین خواهد شد اضافه کرد: به دنبال سفر اخیر ریاست جمهوری به آذربایجان شرقی، تامین اعتبار لازم برای تکمیل موزه منطقه‌ای تبریز از محل اعتبارات ریاست جمهوری در دستور کار قرار گرفت که پس تکمیل پروژه، اقدامات تجهیز این موزه توسط وزارت میراث‌ فرهنگی انجام شود.

انتخاب شهر تبریز به عنوان شهر جهانی فرش باعث شکل گیری نقطه‌ عطف در تاریخ هنر و صنعت این شهر و کشورمان شده است اما موزه ای که بتواند ویترین تاریخ پرافتخار هنر – صنعت دستباف شهر اولین های ایران باشد در ورطه فراموشی بلاتکلیف مانده بود تا اینکه اخیراً فرجی برای حل مشکل چند ساله آن حاصل شده است و اگر الوعده وفا شود افق درخشانی را می توان متصور شد!

▪️فرش دستباف تبریز شناسنامه فرش ایران در بازارهای جهانی است

 

شهر تبریز به شهر موزه ها معروف بوده و اکنون بیش از ۲۰ موزه در آن فعال است؛ در این میان موزه فرش از جمله موزه های در حال احداث این خطه محسوب می شود که رکورد تاخیر یک دهه ای در تکمیل آن، صدای دوستداران حوزه میراث و فرهنگ و تاریخ را در آورده و آنان خواستار اهتمام برای تکمیل این بنای فاخر فرهنگی هستند!

منتقدان رکود در تکمیل موزه فرش تبریز که گفته می شود حدود ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد معتقدند در شرایطی که مسئولان استانی بر اتمام آن تا پایان سال ۱۳۹۵ تاکید داشتند چه عواملی سبب شده که این پروژه مهم تحقق نیابد و این سازه موزه ای همچنان نیمه تمام باقی بماند!

مدیران میراث فرهنگی آذربایجان شرقی نیز استدلال های خود را دارند و می گویند که تخصیص نیافتن اعتبار مورد نیاز و مشکلات حقوقی با پیمانکار قبلی از دلایل اصلی به فرجام نرسیدن این طرح میراثی در آذربایجان شرقی بوده است.

حال هر چه بوده، با تصویب اعتبار ۲۸۰ میلیارد تومانی برای حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی در سفر اخیر هیات دولت سیزدهم به این منطقه، بارقه های امید برای تکمیل موزه فرش تبریز روشن شده و دوستداران این حوزه تاثیرگذار به گذاشتن نقطه پایان بر آن در دولت مردمی امیدوار شده اند.

در تبیین اهمیت و ضرورت تکمیل موزه فرش تبریز، اشاره به این نکته نیز خالی از لطف نیست که فرش تبریز، شناسنامه فرش ایران در بازارهای جهانی است و هر گونه سرمایه گذاری برای معرفی این هنر – صنعت تاریخی در سطوح ملی و فراملی می تواند به اعتلای نام تبریز در سطح جهانی منجر گردد.

نکته دیگری که ضرورت تلاش برای تسریع در تکمیل موزه فرش تبریز را دوچندان می کند شناخته شدن تبریز به عنوان پایتخت جهانی فرش دستباف است که منجر به برگزاری رویدادهای مختلف با این انتخاب بین المللی در دو سال قبل و فعال شدن دبیرخانه آن در این کلانشهر شد و بار دیگر نام فرش دستباف تبریز را با وجود نقشه های تقبلی و کُپی شده بر بام فرش جهان نشاند!

? عکسها از: امیر نقی زاده