“عصرآزادی” به بهانه روز ملی سینما از وضعیت اسفناک صنعت سینمای کشور گزارش می دهد؛

?عصرآزادی/ شهرام صادق زاده

 

اغلب سینماداران معتقدند سیاست های اشتباه دولت های قبل و توجه به ساخت فیلم بدون توجه به وضعیت سینماها باعث شده تا سینماداران با مشکلات زیادی روبرو باشند!

سینما Cinema برای اولین بار با خرید دوربین فیلمبرداری توسط مظفرالدین شاه قاجار در سال ۱۲۷۹ شمسی به ایران وارد شد و نخستین فیلمبردار آن، ابراهیم خان عکاس باشی نام داشت.

در سال ۱۳۷۹ هم به سبب همزمانی با بزرگداشت یکصدمین سال ورود این هنر – صنعت به کشورمان ۲۱ شهریور به نام روز ملی سینما نامگذاری گردید و موجب خشنودی این صنف گردید.

اما این روزها و پس از دوران شیوع ویروس کرونا، کمبود مخاطب به مشکل اساسی صنعت سینمای کشور تبدیل شده است و تغییر کاربری سینماهای قدیمی نیز بر شدت مشکلات صنف سینماداران افزوده است.

به گفته رئیس سازمان سینمایی کشور، مخاطبان سینمای ایران حدود ۱۲ درصد کُل جمعیت کشور و معادل ۸ میلیون نفر را شامل می گردد و امکان اجرایی شدن درخواستهای سینماداران استانها در حد حرکت لاک پُشتی است!

در حقیقت، در کشور ما اصلاً به سینماسازی و سینماداری به مثابه یک صنعت توجه نشده و پیوندی در زنجیره اقتصاد جامعه و درآمدزایی آن وجود ندارد و حتی برخی سینماهای خاطره انگیز قبل از انقلاب متروکه مانده اند…

▪️حدود ۴۵ میلیون نفر در شهرهای خود به سالن های سینما دسترسی ندارند

 

با نگاهی به تعداد سالن‌های سینما در سطح کشور و مقایسه آن با وسعت و جمعیت موجود، فقط 5 درصد شهرهای کشور سینما دارند و 95 درصد شهرهای ایران فاقد سینما هستند.

به جز این واقعیت تاسف بار فرهنگی، باید به عدم تجهیز و وضع نامناسب مجموعه‌های نمایشی و فیلم‌هایی که جذابیت‌ها و مولفه‌های لازم را برای فروش ندارند هم به عنوان مشکلات و معضلات اصلی اکران سینمای ایران اضافه کرد. ایران به لحاظ مساحت، هجدهمین کشور جهان و دومین کشور خاورمیانه محسوب می‌شود و از نظر تعداد نفرات هم، بالغ بر ۸۰ میلیون نفر جمعیت دارد اما طبق آمار بانک اطلاعاتی سالن‌های سینمای فعال کشور، فقط 273 سالن سینما در ایران وجود دارد.

این در حالی است  که اگر برخی فرهنگسراهای کشور را هم – به دلیل اینکه یک یا دو سئانس در هفته فیلم‌های روز را نمایش می‌دهند جزو سالن‌های نمایشی به حساب آوریم حدود 330 سالن سینما در کشورمان وجود دارد که در مقایسه با فراوانی جمعیت و پهناوری وسعت کشور، عدد بسیار اندک و ناچیزی است.

این در حالی است که طبق استانداردهای جهانی ایران به بیش از ۹ هزار و ۶۰۰ سالن سینما نیاز دارد اما آمارها نشان می دهد از 402 شهرستان و 1167 شهر ایران، فقط 72 شهر سالن سینما دارند یعنی با یک بررسی ساده از جمعیت 80 میلیونی کشور به این نتیجه می رسیم که تقریبا 35 میلیون نفر به سینما دسترسی دارند و 45 میلیون نفر اساساً، در شهر و زادگاه خود به سینما دسترسی ندارند که عدد قابل تاملی است!

با توجه به جمعیت 319 میلیونی ایالات متحده آمریکا به ازای هر ۸ هزار نفر یک سالن سینما در این کشور وجود دارد که اگر قرار باشد سینماهای ایران با این کشور ‌مقایسه شوند باید با جمعیت 80 میلیونی کشورمان، بیش از بیش از ۱۰ هزار سالن سینما ‌داشته باشیم.

واقعیت دیگری که در حوزه سینما به چشم می خورد فعالیت کشور همسایه غربی ما – ترکیه – است به طوری که تعداد سالن‌های سینمای این کشور با 8.6 درصد افزایش به بیش از  2 هزار و 356 مورد رسیده است و این در حالی است که این کشور به لحاظ وضعیت تولید فیلم در رتبه پایین تری از ایران قرار دارد.

▪️پردیس های سینمایی توانست از فرار مخاطبان فعلی جلوگیری به عمل آوَرَد

سینمای ایران این روزها فارغ از مشکلات تولید، ساخت و اکران فیلم با مسئله دیگری نیز مواجه است و آن سالن‌های سینما و وضعیت آنهاست؛ سالن‌هایی که از ساخت بعضی از آنها چندین دهه می گذرد و نیازمند بازسازی هستند ولی پول و انگیزه ای برای این کار وجود ندارد.

کیفیت صندلی ها، سیستم سرمایشی و گرمایشی، جذابیت و معماری سینما، بهره‌گیری از سیستم های دیجیتالی و فناوری های مدرن صوتی و تصویری و راحتی و آسایش این سالنها و غیره از جمله مواردی هستند که ضرورت بازسازی و تجهیز سالن های سینما را تشدید می کنند.

از طرف دیگر با توجه به رشد جمعیت کشور و همچنین رشد و پیشرفت صنعت سینما در جهان، ایران امروز نیازمند فناوری های مدرن تری برای جلب مخاطبان به سالن هاست؛ مخاطبانی که با وجود موبایل، اینترنت، ماهواره و دستگاه های پیشرفته نمایش خانگی کمتر رغبتی برای رفتن به سالن های قدیمی سینما نشان می دهند.

با رجوع به آمار فروش بلیت سینماها می توان به اقبال کم مخاطبان در سال‌های اخیر به فیلم های روی پرده پی برد به طوری که معضل رکود سینمای ایران و حضور کم جمعیت مخاطبان در سالن‌ها گرچه به موارد مهم تری همچون کاهش کیفیت فیلم های روی پرده نیز مربوط است اما از اهمیت تجهیز سالن های سینما نمی کاهد!

در چند سال اخیر پردیس های سینمایی گوناگونی در برخی مناطق کشور رونق دوباره ای به سینماها بخشیدند اما از طرف دیگر سینماهایی با تک سالن با رکود بیشتری مواجه شده و متاسفانه حمایت چندانی برای بازسازی آنها صورت نگرفت.

پردیس های سینمایی به صورت مجتمع های تجاری به همراه کافی شاپ و رستوران شکل گرفتند و اگرچه نتوانستند همانند دهه های قبل از انقلاب، مخاطبان خود را جذب کنند اما حداقل از فرار مخاطبان فعلی جلوگیری به عمل آوردند.

در حقیقت، چند سالی است که مشکلات مالی گریبان سینماهای بخش خصوصی را گرفته است؛ موضوعی که بار دیگر نوک پیکان انتقادات را به سمت دولت های قبل به ویژه نهم و دهم گرفته است زیرا از نظر سینماداران، سیاست های اشتباه دولت های قبل و توجه به ساخت فیلم بدون توجه به وضعیت سینماها باعث شده تا سینماداران با مشکلات زیادی روبرو باشند.

 

▪️مردم کمتر به سینما رفته و بیشتر از شبکه نمایش خانگی استقبال می کنند

 

یک تهیه‌کننده سینما معتقد است مردم به دلیل مشکلات جدی که در سطح جامعه وجود دارد کمتر به سینما می‌روند و این مقوله تا حدودی از درجه پایین تری برخوردار است.

محمدرضا مصباح در خصوص شرایط فعلی گفت: متأسفانه در حال حاضر شرایط خوبی در بخش‌ها و گروه‌های مختلف اجتماعی حاکم نیست و بی شک سینما نیز از این امر مستثنی نیست زیرا این روزها شرایط زندگی و معیشت مردم دچار مشکل است و طبیعتاً سینما در سبد خانواده قرار ندارد و یا اگر هم قرار دارد از پایین‌ترین اولویت برخوردار است.

وی ادامه داد: نباید فراموش کرد که سینما یک سرگرمی است و وقتی که مردم جامعه با مشکلات جدی‌تری مواجه هستند کمتر به سینما می‌روند، البته غیر از استثناهایی که وجود دارد و از جمله فیلم‌های کمدی که مورد استقبال قرار می‌گیرند سایر فیلم‌ها چندان وضعیت خوبی ندارند.

تهیه کننده فیلم «بی مادر» با اشاره به اینکه فیلم‌های اجتماعی با کمترین فروش در سینماها اکران می‌شود اضافه کرد: فکر می‌کنم در شرایط فعلی باید کمی صبور باشیم تا از شرایطی که در آن قرار داریم عبور کنیم و بتوانیم در یک فضای آرام‌تری قرار بگیریم، طبیعتاً زمانی که مردم به آرامش رسیده و شرایط روحی و معیشتی و اقتصادی آنها از این تلاطم خارج شود می‌توانیم امیدوار باشیم که برای سینما نیز اتفاق‌های خوبی رخ می‌دهد.

مصباح با اشاره به اینکه طبیعتاً در شرایط این چنین، اکران آثار طنز و کمدی با استقبال بیشتری همراه است تاکید کرد: هرچند این نوع از فیلم‌ها با سلیقه من و امثال من نزدیک نباشد، اما تهیه کننده و کارگردانی که ریسک می‌کند و به سمت تولید آثاری می‌رود که حتی برای لحظات و دقایقی لبخند را روی لب مردم می‌آورد، کاملاً قابل تقدیر است!

این تهیه کننده یادآور شد: اما نباید فراموش کرد که افزایش چنین تولیداتی می‌تواند باعث تغییر ذائقه مخاطب شود و این مسئله اجتناب ناپذیر است، در واقع زمانی که مخاطب به فیلم‌های طنز و کمدی عادت می‌کند ممکن است دیگر با فیلم‌های اجتماعی و جدی تر ارتباط برقرار نکنند.

مصباح اظهار کرد: چنین فضایی را در اوج شیوع ویروس کرونا نیز تجربه کردیم به گونه‌ای که مردم کمتر به سینما رفته و بیشتر از شبکه نمایش خانگی استقبال کردند و ظاهراً این عادت همچنان در آنها باقی مانده است.

▪️هیچ توجهی به زنده نگه‌داشتن روح نوستالژیک سینما‌های قدیمی نمی شود

 

در کشورمان از سوی برخی نهادها همچون حوزه هنری و سینماشهر عزم و اراده جدی برای ایجاد یک نهضت ملی در توسعه زیرساخت های سینمایی کلید خورده که نتایج این نگاه بازسازی سینما آفریقای شهر مشهد، بازسازی و تبدیل سینما قدس شهر تبریز از سینمای تک سالنه به پردیس سینمایی دو سالنه، بازسازی کامل سینما فلسطین شهر همدان به صورت دو سالنه، بازسازی و بهره برداری سینما فلسطین شهر اصفهان و اولین پردیس سینمایی اصفهان به نام چهارباغ با چهار سالن، بازسازی سینما آزادی شهر ارومیه، بازسازی سینما آزادی شهر آبادان، به روزرسانی و نوسازی سینماهای بهمن، پیام و شاهد در شهر تهران و غیره از جمله این مجموعه هاست.

خاطرات نوستالژیک دهه‌های متمادی زندگی در سینماهای خاطره انگیز و قدیمی، در حکم آتشی است که دل سینماداران و مخاطبانی که چندین فیلم را در این اماکن تماشا کرده‌اند، می‌سوزاند لذا به این ادای دِین نباید خیلی سرسری نگاه کرد.

هم اکنون بسیاری از سینما‌های متروک پایتخت و شهر‌های بزرگی همچون مشهد و تبریز با همین استدلال، به همان شکل مخروبه باقی مانده‌اند و مالکان‌شان علی‌رغم مشکلات مالی، حاضر به تغییر کاربری آن نیستند بنابراین در چنین فضایی است که برخی نهاد‌های متولی ترجیح می‌دهند همچنان به حمایت خود از ساخت‌ و ساز‌های جدید ادامه داده و هیچ توجهی به جغرافیای سازه، تخمین سودآوری و مهم‌تر از اینها، زنده نگه‌داشتن روح نوستالژیک این سینما‌ها نمی‌کنند.

حیف است در پایان این گزارش یادی نکنیم از افرادی که برای زنده نگه‌داشتن سینما‌های تک‌ سالنه خاطره انگیز، ترجیح می‌دهند فیلم مورد علاقه‌شان را به‌جای تماشا در مجتمع های سینمایی و پردیس‌های مدرن، در این سینما‌های نوستالژیک تماشا کنند تا با همان کمک اندک‌شان در خرید بلیت، به‌زعم خود چراغ آن سینمای خاطره‌ساز را روشن نگه دارند و صدالبته که سنگینی این داغ و گرمای این پاسداشت را تنها آن سینمادار دَرک می کند و آن مخاطبی که آن سینما را بخشی از هویت فرهنگی و انسانی شهر خود می‌داند و بس…!

? عکسها از: عصرآزادی