فقر غذا
“عصرآزادی” به بهانه روز جهانی غذا از وضعیت تغذیه قشر محروم کشور گزارش می دهد؛
?عصرآزادی آنلاین/ شهرام صادق زاده
یک فعال اقتصادی می گوید اگر دولت سیزدهم بخش خصوصی را حذف نکند این توانایی وجود دارد که مهمترین اقلام موردنیاز کشور توسط تجار تامین شود و اگر اینگونه نباشد فقرا، روز به روز فقیرتر خواهند شد!
۱۶ اکتبر مصادف با ۲۴ مهر ماه روز جهانی غذاست که به افتخار تاسیس سازمان غذا و خواربار ملل متحد موسوم به فائو FAO در سال ۱۹۴۵ نامگذاری و در سراسر جهان شناخته شده است.
سازمان‌های بین المللی در روز جهانی غذا تلاش می‌کنند تا در زمینه کشاورزی و برای جلوگیری از فقر و گرسنگی با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و در حقیقت، تلنگری برای بیداری وجدان‌های به خواب رفته و همدردی با افرادی است که از ابتدایی‌ترین حق زندگی، یعنی غذا محروم هستند.
تامین مواد غذایی روزمره توسط اقشار ضعیف که با انواع و اقسام شغل های کاذب همچون زباله گردی و جمع آوری ضایعات و امثال آن صورت می گیرد موجب آزردگی دلسوزان کشور در تامین غذای ارزان شده است اما وقتی که اجرای برنامه های ناصحیح همچنان تداوم دارد چه می توان کرد؟!
این در حالی است که ایران همسایگان متعددی دارد که هر کدام از آنها در زمینه‌های مختلف مزیت داشته و اگر مسیر تجارت باز باشد بازرگانان و فعالان اقتصادی اجازه نمی‌دهند کشور در هیچ زمینه‌ای در مضیقه قرار گیرد و آنگاه دولت تنها باید برای رسیدگی به امرار معاش محرومان تلاش کند که تاکنون بی نتیجه مانده است!
به اعتقاد کارشناسان، سیاست های اقتصادی اخیر دولت که منجر به افزایش رقم پرداخت سهم آزادسازی اجناس اساسی که به یارانه معروف است نتوانسته به تقویت بُنیه اقتصادی خانوارهای محروم و نیازمند بینجامد زیرا اقلام مصرفی به طور غیرقابل تصور سر به فلک کشیده و توان خرید مواد غذایی توسط قشر ضعیف کشور بسیار تنزل یافته و حالت عزا به خود گرفته است!
▪️تغذیه با مواد مغذی برای رفع کمبود‌های بدن در حال فراموشی است
یک رژیم شناس و متخصص تغذیه گفت: در اوایل گرامیداشت روز جهانی غذا، فقط هدف این بود که هیچ شخص گرسنه ای در دنیا نباشد اما بعد‌ها به این نتیجه رسیدند که تغذیه درست می تواند بسیار مهمتر از گرسنه بودن یا نبودن افراد باشد.
نرگس جوزدانی ادامه داد: حدود ۳ میلیارد نفر معادل ۴۰ درصد مردم جهان نمی‌توانند به یک رژیم غذایی سالم دسترسی داشته باشند در حالی که داشتن یک رژیم غذایی، بسیار مهم است و به راحتی تامین نمی‌شود لذا باید با مجموعه‌ای از مواد غذایی مانند غلات، پروتئین‌ها، لبنیات، سبزیجات و میوه‌ها و غیره رژیم سالم را برای افراد ایجاد کرد.
وی افزود: عدم دسترسی به هر کدام از دسته های مواد غذایی می تواند منجر به دریافت نکردن مواد غذایی توسط بدن افراد شده و در نتیجه افراد را دچار سوء تغذیه کند که یک عارضه شایع بوده و در کشورمان نیز آمار قابل توجهی را به خود اختصاص داده است.
این کارشناس تغذیه اضافه کرد: طبق مطالعات صورت گرفته تخمین زده می‌شود که تا سال ۲۰۳۰، تغذیه نادرست سالانه ۱.۳ تریلیون دلار هزینه‌های سلامت را در جوامع افزایش دهد که راهکارهای لازم در دست بررسی است.
جوزدانی بیان کرد: طبق آمار ۱۴ درصد غذا‌های تولید شده در کل جهان و ۱۷ درصد از مواد اولیه خوراکی به دلیل شرایط نگهداری و جابجایی یا اتمام تاریخ مصرف در فروشگاه‌ها فاسد و در نتیجه معدوم می‌شوند که در روز جهانی غذا علل این اتفاق و راه های کاهش این درصد، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
او اظهار کرد: از اصلی‌ترین اهداف روز جهانی غذا در سازمان فائو سامان دادن به مسئله کشاورزی و اهمیت دادن به سلامت مواد اولیه و مواد مغذی است که به طور کلی روی تمام زیرساخت‌ها فعالیت دارند تا بتوانند تخریب مواد غذایی را به حداقل ممکن رسانده و در مقابل، کیفیت مواد غذایی را تا حد امکان افزایش دهند تا تمام افرادی که دسترسی به مواد غذایی سالم ندارند، از باکیفیت‌ترین مواد غذایی بهره‌مند کنند اما هدف فقط سیر کردن افراد نیست و تغذیه افراد با مواد مغذی برای رفع کمبود‌های بدن سرلوحه قرار می‌گیرد.
▪️حذف بخش‌خصوصی در تامین اقلام کشور یک واقعیت تلخ است
یک فعال اقتصادی هم با اشاره به اینکه وقتی ماموریت دولت، خودکفایی باشد ناچار می‌شود برای ایجاد انگیزه در کشاورزان، مکانیسم خرید تضمینی را فعال کند گفت: در سال‌های گذشته خرید تضمینی محصولات کشاورزی ضمن اینکه به افول بهره‌وری در بخش کشاورزی منجر شد، کاشت محصولات آب بَر را تشویق کرد.
محسن جلال پور ادامه داد: این سیاست باعث تحمیل فشار مضاعف به منابع و ذخایر آبی در کشور شد و اَبَرچالش آب و محیط زیست را به وجود آورد اما اثر مخرب دیگر خرید تضمینی، فشار به بودجه دولت و بانک مرکزی است که جدا از تحمیل بار مالی زیاد به بودجه عمومی کشور منشأ ایجاد بدهی انباشته به بانک مرکزی و افزایش پایه پولی شد و تورم را تشدید کرد.
وی افزود: این وضعیت همچنین می‌تواند دولت را وادار به سلسله تصمیم‌های اشتباه دیگری کند از جمله اینکه؛ فشار عمده تامین غذای کشور را صرفاً روی دوش بخش کشاورزی بگذارد و بخش بازرگانی غیردولتی را نیز از رده خارج کند.
جلال پور درباره راه حل مدیریت وضع موجود توضیح داد: به گمانم دولت نباید در هر شرایطی مسیر تجارت را ببندد زیرا در سال‌هایی که کشور درگیر جنگ تحمیلی بود و بسیاری از اقلام غذایی به آسانی در دسترس مردم قرار نداشت شبکه گسترده‌ای در مرزهای کشور شکل گرفته بود که انواع کالا را وارد کشور می‌کرد البته این شبکه اگرچه غیرقانونی بود اما به هر شکل، عملکرد آن در طول مدت جنگ اجازه نداد کشور در مضیقه قرار گیرد و کالا برای نیازهای بازار تامین می‌شد.
وی با ذکر این نکته که دولت نباید بخش خصوصی را از بازرگانیِ اقلام خوراکی کنار بگذارد تاکید کرد: اگر دولت سیزدهم، بخش خصوصی را حذف نکند این توانایی وجود دارد که بخش مهمی از اقلام موردنیاز کشور توسط تجار بخش خصوصی تامین شود اما اگر بخش خصوصی به حاشیه رانده شده و دولت بخواهد رأساً اقدام به تهیه و تامین مواد غذایی اقدام کند ممکن است اتفاقات تلخی رُخ دهد که قابل تامل خواهند بود.
جلال پور به بیان تحلیل خود پرداخت و اظهار کرد: اول اینکه بخش‌خصوصی مثل دولت، یک نهاد یا یک سازمان نیست و از هزاران تاجر و فعال اقتصادی تشکیل شده است که شبکه مویرگی را تشکیل می‌دهند، تحریم دولت یا نهاد دولتی امکان‌پذیر است اما تحریم هزاران تاجر به آسانی صورت نمی‌گیرد، دوم اینکه ممکن است دولت قادر به تامین کالای مورد نیاز کشور نباشد که در نتیجه سیاست کوپنی کردن اقتصاد را در پیش گیرد؛ اما اگر بخش‌خصوصی در کنار دولت باشد می‌تواند راحت‌تر کالاها را تامین کند.
▪️جنگ روسیه و اوکراین جهان را در معرض بحران غذا قرار می دهد
کشورهایی مانند مصر، عربستان سعودی، بنگلادش، آذربایجان، سودان و نیجریه بزرگترین واردکنندگان غلات از روسیه هستند و چین، تونس، مصر، اندونزی و پاکستان نیز از جمله بزرگترین واردکنندگان غلات اوکراین هستند، لذا به غیر ایران، آنها نیز برخی از کشورهایی هستند که به دلیل جنگ روسیه و اوکراین به شدت در معرض بحران جهانی غذا هستند.
رقابت قدرت‌های بزرگ ممکن است همه توجهات را به خود جلب کند اما اگر واقعاً می‌خواهیم بدانیم که چگونه ژئوپولیتیک جهان در حال تغییر است باید عمیقاً به پیچیدگی‌ها و تغییرات مداوم و مستمری که در بازارهای جهانی کود شیمیایی و بازارهای غلات رخ می‌دهند، دقت کنیم و آنجاست که آینده جهان مشخص می‌شود!
در حقیقت، با تداوم جنگ روسیه و اوکراین هشدار کارشناسان حوزه تغذیه نسبت به تاثیر این جنگ بر تامین غذای جهان بیشتر شده به نحوی که از آن به عنوان “فاجعه غذا در جهان” یاد می‌کنند که در یک نگاه گذرا بر نحوه توزیع غلات از مبداء این دو کشور درگیر منازعه می توان به نتیجه رسید.
با توجه به اینکه ایران یکی از واردکنندگان گندم از کشورهای روسیه و اوکراین است به گفته مسئولان کشوری، امسال دست کم نیازمند واردات ۵ میلیون تُن گندم برای جبران کسری ذخایر راهبردی کشورمان هستیم که معلوم نیست در گیر و دار جنگ این دو کشور چگونه بتوان به آن دست یافت!
آن طور که وزیر کشاورزی و مواد غذایی کشور اوکراین نسبت به کاهش ۵۰ درصدی محصول گندم این کشور نسبت به سال گذشته هشدار داده است مشخص می شود که نباید زیاد به ماه های آتی جهان در تامین مواد غذایی مغذی مانند غلات امیدوار بود که همانا باید مناقشه دو کشور که از تهاجم روسیه به اوکراین آغاز شد منجر به آتش بس گردد زیرا تضمینی برای تامین کسری این محصولات غله در ایران از طریق واردات وجود ندارد!
