“عصرآزادی” از وضعیت اولین موزه صحرایی فسیل شناسان کشور در مراغه گزارش می دهد؛

?عصرآزادی/ شهرام صادق زاده

رئیس اداره حفاظت محیط زیست مراغه می گوید اگر برنامه ریزی های پیش بینی شده به نتیجه برسند مرکز فسیل شناسی مراغه جزو سه مرکز اول دارنده حیات فسیل شناسی جهان معرفی خواهد شد
مراغه شهری به وسعت تاریخ است که قدمت تمدن در این منطقه به ۳ هزار سال قبل باز می گردد و باغشهر مراغه به دلیل وجود آثار معماری و بناهای متعدد مربوط به دوره حکومتی اول ماناها، اشکانیان، ساسانی، دوره اسلامی و سلجوقی بسیار حائز اهمیت است.
اولین پایتخت کشور در دوره ایلخانیان، دارای قدیمی ترین آثار باستانی است زیرا تمدن در این شهر از آغاز حکومت ایران تداوم یافته و سابقه حیات در این شهر به ۱۰ میلیون سال قبل بازمی گردد که محوطه پارینه سنگی روستای ورجوی مراغه با تاریخ ۱۵۰ هزار ساله و منطقه فسیلی این شهر یا به تعبیر فسیل شناسان، بهشت فسیلی ایران از جمله آثار ارزشمند تاریخی مراغه به شمار می آیند.
همزمان با روز جهانی فسیل شناسی، تعدادی از خبرنگاران رسانه های گروهی آذربایجان شرقی از مرکز تحقیقات فسیل شناسی ایران و موزه صحرایی فسیل شناسی و طبیعی ایران واقع در “قورد دره سی” در شمال روستای “مردق” شهرستان مراغه بازدید کردند.
از آنجایی که این موزه از مهم‌ترین بخش‌های حفاری‌شده در منطقه فسیلی مراغه به عنوان بهشت فسیل شناسان ایران می باشد مناسبت روز فسیل شناسی بهترین فرصت برای بازدید و پرداختن به زوایای پیدا و پنهان آن و آگاهی مردم از وجود چنین تاریخ پربار بود.
واقعیت این است که در چین و آمریکا از ظرفیت گردشگری فسیل‌ها به خوبی استفاه کرده‌اند تا جایی که توریست ها برای بازدید از موزه های فسیل صف می کشند و حتی برخی از بناهای قدیمی را نیز موزه های تاریخ طبیعی اختصاص داده اند اما در مراغه، به عنوان بهشت فسیل شناسان ایران حتی ساختمان مرکز دیرینه‌ شناسی کشور سالهاست که به واسطه کمبود اعتبار به صورت نیمه‌کاره رها شده و با حرکت لاک پُشتی موجود شاید به فسیل تبدیل شود!

▪️پارت اول

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان مراغه در این بازدید به خبرنگاران گفت: موزه صحرایی فسیل شناسی مراغه، اولین موزه صحرایی ایران است و مشابه آن در چین و آمریکا وجود دارد اما نگهداری آن هزینه بر است.
غلامرضا زارع ادامه داد: این فسیل ها مربوط به ۷ الی ۱۲ میلیون سال قبل است که حیواناتی مانند فیل، کرگدن، ببر دندان شمشیری، شیر و تعداد دیگری از آنها هم اکنون در آفریقا موجود هستند.
وی با تاکید بر اینکه از ۵۶ گونه فسیل حیوانات به ویژه ببر دندان شمشیری و میمون های اولیه در این سایت شناسایی شده است اضافه کرد: در خشکی تنها یک درصد حیوانات فسیل می شوند که فسیل‌های موجود نشان می دهد سیلابی شدن و آتشفشان سهند و از بین رفتن چمنزارها و غذاها موجب انقراض این حیوانات شده اند ‌از این رو قطعات بدن حیوانات مختلف در یکجا جمع شده اند و در این مرکز نگهداری می شوند.
این کارشناس تاریخ طبیعی با اشاره به اینکه توسعه پایدار گردشگری در مناطق مختلف حائز اهمیت است و این فسیلها یکی از پایه های اصلی ژئو پارک سهند محسوب می شوند تاکید کرد: این مرکز فسیل شناسی جزو ۵ منطقه اول جهان قلمداد می شود، در کشورهایی همچون چین و آمریکا ظرفیت های بزرگی در خصوص احداث مراکز فسیل شناسی اختصاص داده شده است که اگر برنامه ریزی های پیش بینی شده به نتیجه برسند، مرکز فسیل شناسی مراغه جزو سه مرکز اول دارنده حیات فسیل شناسی در مدت زمان مطالعات دیرینه شناسی جهان معرفی خواهد شد.
زارع با اشاره به اینکه به منطقه فسیلی مراغه هیچ موردی اضافه نشده و همین امر حساسیت موضوع را دوچندان کرده است یادآور شد: وجود منطقه فسیلی مراغه به عنوان یک شاخص جهانی، رصد خانه، دره صوفی چای، دره کاروان چایی و چهل چشمه سهند همه موجب شده تا این منطقه به ژئوپارک خاصی تبدیل شود زیرا اینجا، نقطه قوت مراغه و ایران بوده و نشان می دهد تاریخ طبیعی گذشته ما حائز اهمیت و تکمیل کننده مطالعات فسیل شناسی اوراسیاست.

▪️پارت دوم

معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌شرقی نیز در این بازدید گفت: دیرینه‌ شناسی از لحاظ تاریخ تکامل جانوران و گیاهان، تکامل زمین، آب و هوا و زمین‌شناسی دارای اهمیت است و بر همین اساس نیز یک هزار و ۲۶ هکتار از سایت فسیلی مراغه طی سال ۱۳۸۴ به عنوان اثر طبیعی ملی ثبت و معرفی شد تا فسیل‌های این سایت به صورت دست‌ نخورده حفاظت شوند.
داود غنی‌پور با بیان اینکه آگاه سازی عمومی در مورد اهمیت فسیل‌ها ضروری است افزود: افزایش سطح اطلاعات در مورد فسیل‌ها از عوامل موثر در حفاظت از آنها به شمار می‌رود و بر همین اساس نیز از طریق برگزاری کلاس‌ها، تولید محتوای رسانه‌ای و برگزاری همایش‌هایی چون همایش ملی دیرینه‌شناسی به میزبانی مراغه در مسیر ارتقای سطح آگاهی مردم حرکت می‌شود.
وی، سایت فسیل‌های جانواران مهره‌ دار مراغه را به عنوان یک شاخص جهانی مورد ارزیابی قرار داد و اضافه کرد: مردم هرچقدر بیشتر به اهمیت فسیل‌ها پی ببرند، به همان میزان در زمینه حفاظت مشارکت خواهند کرد زیرا مبحث بسیار جذاب و جالبی برای همگان است.
غنی پور با ابراز امیدواری نسبت به افتتاح مرکز دیرینه‌ شناسی کشور در سریع‌ترین زمان ممکن تاکید کرد: در سفر اخیر رئیس‌جمهور به آذربایجان شرقی هم ۴۰ میلیارد تومان برای مرکز دیرینه‌ شناسی کشور در مراغه اختصاص یافت که طی امسال و دو سال آینده برای تکمیل این مرکز هزینه می‌شود.
وی اظهار کرد: معرفی تاریخ گذشته طبیعی شهرستان مراغه بهترین راه جهت شناساندن این منطقه خاص به گردشگران داخلی و خارجی است و اگر امکانات و تجهیزات تخصصی این مرکز به اتمام برسد به طور حتم جزو سه منطقه اول جهان از بابت وجود سایت فسیل شناسی خاص از آغاز تاریخ مطالعات دیرینه شناسی خواهیم بود.

▪️پارت آخر

فسیل‌های منطقه فسیلی مراغه قدمت ۷ میلیون ساله این منطقه را به عنوان نخستین اثر ملی، طبیعی و فسیلی ایران بازگو می کنند که نیاز توجه ویژه و تخصیص اعتبار ویژه تر است.
این منطقه یکی از غنی‌ترین مناطق سنگواره‌ای جهان بوده و در آخرین مطالعات صورت گرفته فسیل های اجداد ماموت، زرافه و آهو در این منطقه کشف شده است.
لایه‌های فسیلی موجود در مراغه مربوط به اواخر دوران نوزیستی زمین‌شناسی یعنی ۴ تا ۷ میلیون سال قبل هستند که با انجام کاوش های علمی می توان اطلاعات بسیار دقیقی را از زندگی جانوران غول‌پیکر در این منطقه به دست آورد.
منطقه فسیلی مراغه به دلیل دارا بودن فسیل ماستادون و ماموت‌ها که سنگواره‌های پیش از تاریخ هستند دارای شهرت جهانی بوده و هم اکنون مورد حفاظت ویژه سازمان حفاظت محیط زیست قرار داشته و در شورای عالی حفاظت محیط زیست ایران به عنوان اثر ملی و طبیعی به تصویب رسیده است.
در حدود یک قرن پیش استخوان‌های منطقه فسیلی مراغه را به بقایای آدم های قوی‌ هیکل، آدم‌ های شاخدار، اسب شاخدار و دیو نسبت می دادند، لذا مطالعات انجام شده طی یک قرن اخیر توسط حفاران و مکتشفان داخلی و خارجی نشان داد که در این منطقه فسیل های مهره داران نیز وجود دارد و برای همین، عنوان “بهشت فسیلی مراغه” از سوی فسیل‌شناسان به این منطقه داده شد.
فسیل‌های مهره‌دار مراغه از مدت‌ها پیش نظر زمین شناسان را به خود جلب کرده و از همین رو محققان زیادی از کشورهای روسیه، آمریکا، فرانسه و ژاپن در این ناحیه کار کرده‌اند، به گونه‌ای که بخشی از نمونه‌های فسیلی در موزه‌های تاریخ طبیعی وین، پاریس، لندن و لس‌آنجلس در معرض نمایش قرار دارند و مراغه و منطقه آذربایجان به دلیل تداوم بی تدبیری ها، از به آغوش کشیدن این نمونه ها بی بهره مانده و دیگران پُزش را می دهند!

عکسها از: مینا نوعی