اوراسیا بهترین سکوی صادرات

?عصرآزادی/ شهرام صادق زاده

آذربایجان شرقی با وجود پیشنیه غنی و موقعیت مناسب جغرافیایی در کنار ظرفیت‌های قابل توجه تولید در بخش‌های مختلف صنعت، معدن و کشاورزی، فاقد برنامه مشخص در بخش بازرگانی خارجی است؛ بخشی که به عنوان موتور محرکه اقتصاد محسوب می‌شود اما دست اندازهای این بخش می‌تواند دیگر بخش‌ها را هم با وقفه مواجه کند.
بازار ارمنستان و کشورهای حوزه اوراسیا موسوم به EAEU به دلیل رقابتی بودن آن بسیار متفاوت از سایر مناطق است که برای ورود به آن نیاز به تحلیل بازار، نیازسنجی و مطالعه دقیق است تا فعالان اقتصادی آذربایجان شرقی به عنوان پیشران تبادلات تجاری با این کشور دچار ضرر و زیان شده و بازار را به کشورهای رقیب واگذار نمایند.
کارشناسان اقتصادی منطقه، حلقه مفقوده در حوزه تجارت بین المللی را عدم شناخت دانسته و معتقدند اهتمام ویژه دولت سیزدهم برای تجارت با همسایگان بسیار حائز اهمیت است زیرا کشور ارمنستان بیش از ۶ هزار کالا در لیست تجارت با تعرفه ترجیحی با اتحادیه اروپا دارد که می توان برای صادرات مجدد آنها از طریق ارمنستان اقدام نمود.
مقدار واردات سالانه کشور ارمنستان حدود ۵ میلیارد دلار است که در این میان دو کشور چین و روسیه سهم خوبی از این بازار دارند اما تُجار و بازرگانان استان های مرزی ما شامل آذربایجان شرقی و اردبیل به خاطر مشکلات موجود و عدم اشرافیت به بازار اوراسیا اندرخم یک کوچه مانده و متاسفانه پس از آن دو کشور، در رده سوم واردکننده محصولات و لوازم ضروری به ارمنستان هستیم در حالی که بیخ گوشمان را به دیگران سپرده ایم…

▪️گذرگاه اول

علیرغم کوچک و محدود بودن بازار داخلی ارمنستان، این کشور مسیر مناسبی برای صادرات مجدد کالاهای ایرانی محسوب می گردد که این قضیه برای کشوری که همواره مورد تحریم‌های متوالی واقع شده است امری حیاتی و قابل توجه می باشد.
در حقیقت، حجم روابط تجاری دو جانبه میان ایران و ارمنستان امسال به ۵۰۰ میلیون دلار رسیده است که نسبت به سال گذشته ۲۰ درصد رشد داشته است که البته هر دو طرف مصمم هستند این رقم را به یک میلیارد دلار افزایش دهند تا در آن صورت بتوانند آینده تبادلات تجاری دوجانبه را تضمین نمایند و آذربایجان شرقی نقش پررنگی در تبادلات دوجانبه بر عهده دارد.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان شرقی با اشاره به کسب رتبه نخست این استان در زمینه صادرات به کشور ارمنستان گفت: در ۹ ماهه سال جاری بیش از ۴۰ درصد صادرات کشور به ارمنستان مربوط به آذربایجان شرقی است.
صابر پرنیان افزود: در این مدت ۳۰۴ میلیون دلار به ارمنستان صادرات انواع کالاها انجام شده است که ۱۲۵ میلیون دلار آن مربوط به آذربایجان شرقی می باشد.
وی با بیان این که ارمنستان دروازه ورود به کشورهای منطقه اوراسیاست اضافه کرد: وزن اقلام صادراتی از آذربایجان شرقی به کشور ارمنستان در ۹ ماهه نخست امسال ۷۰۲ هزار تُن بوده است.
پرنیان تاکید کرد: عمده گروه های صادراتی آذربایجان شرقی به کشور ارمنستان شامل محصولات قیر، صنایع معدنی فلزی، آبزیان، محصولات شیمیایی و همچنین میوه و تره‌بار و خشکبار بوده است.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان شرقی با اشاره به اهمیت توسعه تجارت خارجی استان در رشد و شکوفایی اقتصادی افزود: این رویداد خوب تجاری یکی از پیامدهای سفر اخیر هیات اقتصادی استان به ریاست استاندار آذربایجان شرقی به کشور ارمنستان است که نتایج مثبت خود را بروز می دهد.

▪️گذرگاه دوم

بزرگترین مانع صادراتی تُجار داخل کشور در صادرات به ارمنستان و سایر کشورهای حوزه اوراسیا و قفقاز، ضعف دانش کسب و کار بازرگانان ماست؛ امر مهمی که مانع بهره مندی تاجر ایرانی از ظرفیت صادراتی بازارهای خوبی مانند ارمنستان می شود.
در واقع، نداشتن تخصص و مهارت های به روز تجارت بین الملل آفت تجارت برون مرزی است که تنها با مطالعه و برگزاری دوره های آموزشی افزایش سواد تجارت بین الملل ارتقا می یابد زیرا نبود آن را می توان بزرگترین مانع صادراتی قلمداد نمود.
رئیس اتاق بازرگانی تبریز از آمادگی فعالان اقتصادی آذربایجان شرقی برای افزایش ارتباطات تجاری و حضور در بازارهای کشور ارمنستان خبر داد و گفت: تنها راه ورود ایران به کشور ارمنستان و اتحادیه اوراسیا از آذربایجان شرقی است که یکی از مسیرهای مهم ترانزیتی کریدور خلیج فارس به دریای سیاه و روسیه محسوب می‌شود. یونس ژائله افزود: ارمنستان نیز نقش پررنگ و تأثیرگذاری در پذیرش ایران به عنوان عضو ناظر اوراسیا و توسعه روابط اقتصادی با اعضای این اتحادیه داشته است لذا رشد فزآینده صادرات به ارمنستان مُبیّن ظرفیت و علاقه موجود میان طرفین برای توسعه مناسبات چندجانبه و در چارچوب اتحادیه اوراسیاست.
وی با اشاره به نقاط قوت و ضعف، همچنین تهدیدها و فرصت‌های روابط بین ایران و کشورهای همسایه از جمله ارمنستان اضافه کرد: یکی از مسائل تُجار ایرانی در کشورهای قفقاز و اوراسیا مانند ارمنستان، عدم همکاری بانک‌های ایرانی است در حالی که وجود یک کانال امن برای انتقال سرمایه در چارچوب بین‌المللی ضروری است.
ژائله تاکید کرد: عدم تداوم قوانین و ناآشنایی با قوانین و مقررات باعث شده سرمایه تجار ایرانی از بین برود؛ ما باید در چارچوب قوانین داخلی ارمنستان بتوانیم از ظرفیت‌های خود استفاده کنیم لذا دولت ارمنستان نیز باید امنیت و بازگشت سرمایه‌گذاری تجار ایرانی را تضمین کرده و دستورالعمل‌های لازم در این ارتباط باید ایجاد گردد.

▪️گذرگاه آخر

گمرک نوردوز در ۶۵ کیلومتری شهر جلفا و در حاشیه رودخانه ارس تنها مرز مشترک ایران با کشور ارمنستان است و به نوعی دروازه ورود ایران به بازار اورسیا محسوب می گردد.
در حقیقت، گمرک نوردوز تنها مرزی است که ایران از طریق آن با کشورهای عضو اتحادیه ۲۰۰ میلیون نفری اوراسیا می تواند مبادله تجاری داشته باشد لذا این گمرک به دلیل واقع شدن بین دو هاب لجستیکی دُبی امارات متحده و بندر باتومی گرجستان از اهمیت ویژه ای در زمینه ترانزیت کالا برای کشور و به ویژه آذربایجان شرقی برخوردار است.
طبق آمارهای منتشره، روزانه حدود ۳ هزار تُن کالای داخلی از گمرک نوردوز صادر می شود که به طور متوسط از طریق تردد روزانه ۴۰۰ دستگاه کامیون از این مرز انجام می گیرد.
گرچه آذربایجان شرقی نقش محوری و استراتژیکی در مناسبات اقتصادی و تجاری ایران و ارمنستان ایفا می نماید اما، نباید از مشکلات سر راه صادرکنندگانی که سالهاست تجربه تلخی از عدم ساماندهی به مشکلات فراروی فعالان اقتصادی به یاد دارند غافل شد که در مسائل بانکی، حمل‌ و نقل جاده‌ای، زیرساخت پایانه مرزی نوردوز، اخذ عوارض گمرکی بالا و تقویت نشدن دیپلماسی اقتصادی ایران و ارمنستان خلاصه می گردد و فعالان اقتصادی برای تجارت با ارمنستان خواستار ساماندهی آنها هستند!
از آنجا که کشور روسیه درگیر جنگ با اوکراین است و به‌ واسطه تحریم‌های صورت گرفته نمی‌تواند مانند گذشته در بازارهای مختلف منطقه قفقاز و اوراسیا نقش‌آفرینی کند لذا ایران و در صدر آن، استان های مرزی و نزدیک به ارمنستان مانند آذربایجان شرقی می‌توانند از این فرصت به نفع خود استفاده نمایند، لذا بدیهی است که سفر هیأتهای داخلی به ارمنستان، فتح‌بابی برای توسعه همکاری‌های اقتصادی خواهد بود زیرا در مقطع فعلی، حجم تجارت ایران و ارمنستان ۵۰۰ میلیون دلار است اما دو کشور درصدد هستند حجم فعلی را به یک میلیارد دلار افزایش دهند که وجود مرز زمینی مشترک بین ایران و ارمنستان در گمرک نوردوز کار حمل‌ و نقل زمینی کالاها را بسیار آسان کرده و نباید به سادگی از کنار این امتیاز مهم عبور کرد زیرا با تسهیل بستر تبادلات مرزی، سهم آذربایجان شرقی از تجارت مرزی دوچندان هم می شود!