بازار خودرو در کولاک سوداگران

?عصرآزادی/ شهرام صادق زاده

این روزها بحث درباره واردات خودرو و قیمت گذاری آنها به‌ شدت داغ شده و آن‌ طور که به نظر می‌رسد بالاخره قفل واردات خودرو هم شکسته شد و چیزی که سالها مردم منتظر آن بودند تحقق یافت و بگذریم که این امر، تنها یک روی سکه است!
در حقیقت، طبیعی است که با افزایش شدید قیمت خودرو حتی خرید مدل‌های داخلی نیز سخت شده، چه برسد به وارداتی ها که از کیفیت به مراتب بیشتری برخوردار هستند لذا محموله موردنظر شامل ۲۲ خودرو و ۶ نمونه محصولات کیا ازجمله سراتو، ریو، پیکانتو، پگاس، شاسی بلندهای سونت و اسپورتیج است که از کره جنوبی وارد بنادر غرب استان هرمزگان گشته و در بورس کشف قیمت خواهند شد!
در هفته های اخیر که بازار ارز و خودرو ملتهب شده، در بورس کالا هم عرضه خودرو تا حدودی از ریل خارج شد و این شائبه وجود دارد که دلال ها به این بازار هم رِخنه کرده و حتی خبرهای حاشیه ای حکایت از این دارد که سوداگران از کُدهای بورسی شهروندان عادی برای خرید خودرو استفاده می کنند و قیمت های نجومی در بازار آزاد دست مافیای خودرو را رو کرده است که باید در نطفه خفه شوند!
عرضه خودرو در بورس کالا در شرایطی اتفاق افتاد که میزان تولید و عرضه خودرو کمتر از تقاضای آن است به همین دلیل همچنان برای دلال ها جذاب است و همین موضوع یک تهدید خواهد بود که می تواند خودروهای بورس را تا مرز قیمت بازار آزاد دچار نوسان کند مگر اینکه به گفته کارشناسان، دولت سیزدهم به خود آمده و سیاستی برای محدود کردن سقف قیمت ها اعلام نماید…

▪️قیمت اول

طبق اعلام سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت تا مشخص شدن ساز و کار قیمتگذاری، خودروی جدیدی در بورس عرضه نخواهد شد.
طبق اعلام امید قالیباف، وزارت صمت تا زمان دستیابی به چارچوب مشترک قیمتگذاری با شورای رقابت نمی‌تواند مجوز جدیدی برای عرضه در بورس کالا صادر کند؛ از همین روی هم عرضه آتی خودروی دناپلاس که قرار بود یکشنبه جاری عرضه شود، لغو شد؛ اما عرضه خودروهایی که تاکنون در بورس کالا، انجام شده است می‌تواند ادامه‌ دار باشد.
سخنگوی وزارت صمت ضمن اشاره به تعامل خوب وزارت صمت با شورای رقابت تاکید کرد که به نظر می رسد ساز و کار جدید قیمت گذاری خودرو به زودی اعلام شود لذا از ذینفعان فروش خودرو در بورس خواستاریم از شتاب‌زدگی پرهیز کنند.
دولت همچنان مکلف به عرضه خودرو در بورس کالاست زیرا تنها ابزار شفاف و نظارت پذیر موجود بود و در نهایت، دولت می تواند سیاست های جدیدی را در قبال معاملات خودرو در بورس کالا وضع کند اما این مسئله به مزاج دلال ها خوش نمی آید و تلاش می کنند تا بار دیگر بازار خودرو را تحت کنترل خود دربیاورند.
البته این موضوع روی دیگری هم دارد و آن هم، افزایش قیمت خودرو به بهانه تعیین قیمت از سوی مردم در تالار بورس است لذا افزایشی که نه در محاسبات اقتصاد کلان نشان دهنده افزایش قیمت خودرو است و نه تقصیر گران فروختن از قیمت های مصوب دولتی را بر گردن خودروساز می اندازد.
همچنین در این میان کسب درآمد دولت نیز از محل فروش این خودروها بیشتر شده است لذا با توجه به این موضوع برخی از کارشناسان بر این باورند که اساساً ورود خودرو به تالار بورس به نوعی رودربایستی خودروسازان با دولت به دلیل وابستگی های مدیریتی است وگرنه تا زمانی که عرضه مناسب در بازار نباشد افزایش قیمت، دلال و رانت با قیمت گذاری دستوری و اشتباه هم خلق می گردد!

▪️قیمت دوم

یک کارشناس بازار خودرو گفت: این روزها عده ای ادعا می کنند عامل گرانی خودرو، عرضه آن در بورس کالا است در شرایطی که بیش از ۶ ماه است خودرو در بورس عرضه می شود و رشد قیمت در یک ماه اخیر اتفاق افتاده است پس، رشد قیمت ارتباطی به محل عرضه ندارد!
امیرحسن کاکایی با بیان اینکه در شرایط کنونی بورس کالا متولی عرضه شده و به دلیل اینکه نظارت پذیر است نسبت به بازار آزاد شرایط بهتری دارد افزود: اما واقعیت بازار حکایت از گرانی در نتیجه سوداگری و کمبود عرضه نسبت به تقاضاست از این رو باید پذیرفت که قرار نیست بورس کالا مشکل تولید و عرضه خودرو را برطرف کند.
وی اضافه کرد: وقتی قیمت خودروها در معاملات بورس کالا بالا می رود دیگر جذب سرمایه نمی کند و تنها کسانی که نیاز دارند خودرو می خرند اما از آنجایی که پیش از این دلال ها، نمایشگاه دارها و سایرین خودروها را می خریدند و دپو می کردند تا گران شود و بعد دوباره عرضه کنند با ادامه عرضه خودرو در بورس کالا سود خود را از دست داده اند به همین دلیل تلاش می کنند معاملات به روال گذشته برگردد یا اینکه وارد بورس کالا شده و با استفاده از کدهای بورسی دیگر اشخاص در قابل پرداخت درصدی از سود، اقدام به خرید و دپو کنند تا همان سیاست قبلی را دوباره پیش ببرند.
کاکایی با اشاره به اینکه برخی که شرایط خرید خودرو در بورس کالا دارند اما پول ندارند در دام سوداگران می افتند اضافه کرد: دلال ها از طریق آنها وارد بورس کالا می شوند و معاملات خود را پیش می برند به همین دلیل در این حالت بورس کالا هم می تواند تحت تاثیر التهابات قرار بگیرد و تا زمانی که اقتصاد کشور التهاب دارد هر راهکاری برای معاملات بازار خودرو در نظر گرفته شود با چالشی جدید مواجه می شود.
وی با بیان اینکه بسیاری از مردم هنوز نمی توانند از بورس کالا خودرو بخرند اظهار کرد: به طور قطع التهاب بازار خودرو باعث شده عده ای بر معاملات بورس کالا هم تاثیر بگذارند و نوسانات به این بازار هم منتقل شود از این رو تا وقتی مردم عادی در معاملات این بازار حضور کمرنگی دارند نوسانات آن ممکن است زیاد باشد.

▪️قیمت آخر

برخی از کارشناسان نیز تخصیص مبلغ یک میلیارد دلار برای واردات خودرو را به هیچوجه کافی ندانسته و اعتقاد دارند بهترین کار این است که خودروهای دست دوم تا ۵ سال کارکرده وارد کشور شوند لذا دولت باید ۱.۵ میلیارد دلار ارز واردات موبایل را کم و به واردات خودرو اضافه نماید زیرا قبل از دولت یازدهم سالانه ۳ میلیون خودرو تولید می‌کردیم اما از سال ۹۷ یکدفعه تولید سالانه خودرو به سالی ۶۰۰ هزار دستگاه خودرو رسید و تعادل بازار مصرف برهم خورد!
چند سالی است که در اکثر خرید و فروش های خودرو یک طرف معامله دلال است و شاهدیم که سهم مصرف کننده واقعی در بازار به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.
چالش بعدی، نبود شفافیت در بازار خودرو بود که همین مشکل بیشتر معاملات را در هاله ای از ابهام قرار می داد به این علت که مشخص نبود چه افرادی طی چه اقدامی قیمت یک خودرو را فرسخ ها جا به جا کردند!
مسئله جالب ماجرا، بورس کالاست؛ نسخه ای که نمایندگان مجلس و وزارت صمت برای این آشفته بازار پیچیدند تا علاوه بر ایجاد شفاف سازی در بازار خودرو، سهم دلالان هم کاهش یابد تا بالاخره این مصرف کننده واقعی باشد که صاحب خودرو می شود اما باید توجه داشت که طی سال های گذشته به علت قیمت گذاری دستوری، خودروسازان دچار زیان سنگینی از این بخش شده اند.
دیگر امری که مطالبه خودروسازان یعنی آزادسازی قیمت بود در عرضه خودرو در بورس کالا نیز محقق شد و به این ترتیب ضمن بهره برداری مصرف کننده واقعی از خودرو، خودروسازان هم از فروش محصولات خود بالاخره به سودآوری رسیدند.
باید به این نکته هم توجه داشت که عرضه خودرو در بورس کالا در میان مدت و بلند مدت موجب می شود تا حباب قیمتی برخی از خودروها در بازار تَرکیده و این آشفته بازار پس از مدت ها به تعادل برسد.
بدین ترتیب، محدودیت کُدملی در خرید خودرو در بورس کالا نیز تاثیر مستقیمی بر حذف دلالان از بازار خودرو خواهد داشت و سهم سودآوری این سودجویان همیشه در صجنه به میزان قابل توجهی کاهش می یابد!