مراغه پایتخت پُرافتخار ایران

📌عصرآزادی/ شهرام صادق زاده

روزهای مهمی در تقویم کشور به نام شهرهای مختلف ایران به ثبت رسیده است در حالی که منطقه آذربایجان شهرهای فوق العاده ارزشمند از حیث تاریخی و گردشگری دارد و مسئولان بی تدبیر استانی سالهاست که از توجه به این استعدادهای نهان عاجز مانده اند!

به نظر می‌ رسد “روز مراغه” باید بسیار زودتر از روزهای اصفهان و شیراز و غیره رسمیت می یافت چرا که شعله‌ بی جان شمع آیین‌ها و سنت‌های روز مراغه – شهری به قدمت ستارگان و فسیل‌ها و دایناسورها – نیاز به آتشی برافروزنده برای جان گرفتن این روز دارد.

تمدن در شهر مراغه از آغاز حکومت ایران تداوم یافته و سابقه حیات در این شهر به ۱۰ میلیون سال قبل بازمی‌گردد به طوری که محوطه پارینه سنگی روستای ورجوی با تاریخ ۱۵۰ هزار ساله و منطقه فسیلی آن که فسیل شناسان به آن “بهشت فسیلی ایران” لقب داده اند از جمله آثار ارزشمند تاریخی مراغه به شمار می‌آیند.

آن طور که شورای شهر مراغه اعلام کرده برنامه‌ های متعددی برای این مناسبت درنظر گرفته اما گذشته از این آیتم ها، برنامه ریزی و ایجاد زیرساخت های گردشگری برای این روز خاص نیاز است تا ۱۶ اردیبهشتِ هر سال در سطح کشور عَلَم شده و با افتخار هرچه تمام تر، خاری بر چشم بدخواهان این دیار باشد…

▪️اول؛ مراغه

شهر مراغه به عنوان پایتخت نجوم ایران، جزو ۱۰ شهر تاریخی کشور و بزرگترین شهر آذربایجان شرقی بعد از تبریز است و چنان تاریخ خُفته ای در خود دارد که باید بقایای آن را از نزدیک مشاهده کرده و به پایتخت ایران در ابتدای دوران فرمانروایی ایلخانان مغول و سلسله های  احمدیلیان و اتابکان آذربایجان پی برد و علیرغم آن تاریخ افتخارآمیز با ۳۰۰ اثر ثبت ملی شده، به حال اسفناک فعلی آن گریه کرد!

یک فعال حوزه شهر و رسانه مراغه گفت: با توجه به اینکه ۸۰ درصد اقتصاد شهرستان مراغه بر حول محور بخش کشاورزی می‌چرخد متاسفانه عدم وجود صنایع تبدیلی کشاورزی و به تاراج رفتن محصولات باغی از عمده مشکلات منطقه می باشد و تولید حداقل ۴۰۰ هزار تن انواع میوه در مراغه که قطب تولید میوه استان را شامل میشود از مشکلات اساسی مراغه است.

“غلامحسین مهدوی” با اشاره به اینکه مراغه به عنوان ۱۰ باغشهر ایران دارای طبیعت بکر بوده و پتانسیل‌های خدادادی زیادی را به لحظ گردشگری به خود اختصاص داده است افزود: اما با وجود اینگونه پتانسیل های خدادادی، متاسفانه تا به حال از آنها به نحو شایسته استفاده نشده است!

وی اضافه کرد: مراغه در قرن ۷ پایتخت ایران بود و پس از رام شدن مغول‌ها توسط مردم مراغه، این شهر کانون توجه علما و دانشمندان رشته های مختلف زمان خود از جمله احداث انواع برجها، گنبدها و رصد خانه در این شهر صورت گرفت اما متاسفانه به دلیل کم توجهی و بی توجهی مسئولان میراث فرهنگی کشور و استان اکثر آثار تاریخی این شهر که بستر خوبی برای جذب گردشگر است در حال نابودی می باشند.

مهدوی با ذکر این نکته که به عنوان دومین شهر مهم آذربایجان شرقی آثاری از بخش صنعت به جز دو کارخانه شیشه سازی و کاوه سودا چندان خبری نیست تاکید کرد: این امر باعث ایجاد بیکاری شدید در سطح مناطق جنوب استان شده و نیز افزایش میزان‌ اعتیاد و بِزِه های اجتماعی نسبت به سایر شهرهای همتراز گشته است!

▪️دوم؛ مراغه

پژوهشگر تاریخ مراغه گفت: روز حضور نادرشاه افشار در مراغه برای تجدید قوا جهت انهزام بیگانگان متخاصم، روز مقیم شدن شاه اسماعیل صفوی در مراغه، روز افتتاح راه‌آهن و روز بسته شدن زیج ایلخانی از جمله این رویدادهای تاریخی پیشنهادی برای روز مراغه بود.

“اصغر محمدزاده” با بیان اینکه «زیج» معرب «زیگ» و علم استخراج تقویم با تکیه بر نجوم است افزود: عمده فعالیت علمی در رصدخانه مراغه بر پایه تنظیم زیج ایلخانی متمرکز بود و بر همین اساس بسته شدن زیج ایلخانی و آغاز تنظیم جدول نجومی در حقیقت نقطه شروع کار علمی در رصدخانه محسوب می‌شود.

وی اضافه کرد: زیج ایلخانی، ایرادهای زیج‌های قبلی را رفع کرد و خروجی اصلی فعالیت علمی رصدخانه مراغه محسوب می‌شد و بر همین اساس همه تاریخ‌ پژوهان مراغه به این اتفاق‌نظر رسیده‌اند که ۱۶ اردیبهشت مصادف با بسته شدن زیج ایلخانی مناسب‌ترین روز برای نامگذاری به عنوان روز مراغه است.

مولف کتاب‌ تاریخ دارالملک مراغه تاکید کرد: مدرسه رومی، مدرسه ایجی، مدرسه خلیفه و مدرسه سیّاره از دیگر مدارس فعّال دوره ایلخانی در مراغه به شمار می‌رفت که شاخص‌ترین آنها مدرسه دخترانه سرقویتی بیگی بود.

دانش‌آموخته مقطع دکتری رشته تاریخ شرق تاکید کرد: پرفسور فرنس بروین اهل لبنان با تکیه بر منابع متعدد این موضوع را مطرح کرده است که اولین مدرسه دخترانه جهان در مراغه تأسیس و نامش سرقویتی بیگی و مادر هولاکوخان بود.

وی با تاکید بر اینکه ظرفیت‌های کم‌نظیر تاریخی برای برجسته‌سازی مراغه در عرصه ملی و بین‌المللی وجود دارد بیان کرد: مکتب علمی و فرهنگی مراغه گویای غنای فرهنگ این کهن‌ شهر بوده و ابعاد مختلف آن هنوز در بین افکار عمومی کشور مطرح نشده است.

وی اضافه کرد: بسیاری از رویدادهای بزرگ علمی و فرهنگی تاریخ مراغه با بسته شدن زیج ایلخانی به قوع پیوست و با برجسته‌سازی آنها می‌توان مرکزیت فرهنگی این کهن‌ شهر برای چندین قرن را تثبیت کرد.

▪️آخر؛ مراغه

ظرفیت بالفعل گردشگری در مراغه را شاید بتوان استوارترین پشتوانه برای تئوری توسعه اقتصادی این شهرستان با تکیه بر ظرفیت گردشگری به شمار آورد اما به عقیده کارشناسان گردشگری، صِرف داشتن ظرفیت موجب توسعه روزافزون این بخش نمی‌شود و باید زیرساخت‌های لازم برای میربانی از گردشگران فراهم گردد.

از سوی دیگر سرمایه‌گذاران باید مطمئن شوند که بازگشت سرمایه آنان در صورت سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری مراغه، طولانی مدت نخواهد بود و همین موضوع نیز مستلزم حضور گردشگران است.

بر همین اساس به نظر می‌رسد وجود مزیت‌های دیگری در کنار ظرفیت‌های گردشگری مراغه برای افزایش تمایل سرمایه‌گذاران به اجرای طرح‌های گردشگری در این کُهن شهر ضروری است و یکی از همین مزیت‌ها، ثبت برخی از مناطق مستعد به عنوان ژئوسایت است که مجموعه آنها، ژئوپارک سهند مراغه را تشکیل می‌دهند.

به راستی چه اتفاقی افتاده که شهری که در اعماق تاریخ امروزه دیگر آن اهمیت سابق را نداشته و به یک شهر  بی اهمیت در منطقه تبدیل شده است به طوری که برای پی بردن به دلیل  این موضوع به یک بررسی جامع و علمی نیازمندیم که آن نیز خود نیازمند اطلاعات دقیق و کاملی است.

کشورهای جهان سوم دارای حکومت متمرکز هستند که با اتکا بر منبع درآمدی تک محصولی مانند نفت به اداره کشور می پردازند در حالی که برنامه ریزی در اینگونه کشورها از بالا به پایین است و پایتخت نشینان برای همه کشور طرح های توسعه تهیه می کنند و اینگونه طرحها نه تنها موجب توسعه نمی شود بلکه موجب عقب ماندگی شهرها می گردد.

بدین ترتیب، پس از چندین سال کش و قوس که بالاخره اساسنامه روز مراغه در شورای شهر به تصویب رسیده و به نظر می‌رسد پس از تصویب اساسنامه آن در شورای فرهنگ عمومی شهرستان، منسجم‌تر از قبل دنبال خواهد شد نباید تنها به ثبت روزی به نام مراغه اکتفا کرد بلکه باید از باتلاق روزمرگی مناسبتی درآمده و به بهانه ۱۶ اردیبهشت، مراغه را آنچه هست نشان داد و به آن افتخار کرد!