عصرآزادی آنلاین/ سید فرید پیمان، مدیر مسئول
در برخی از خبرها خواندیم و دیدیم که تراز دریاچه اورمیه به پایین ترین سطح حداقل در ۵۰ سال گذشته رسیده است که به نظرکارشناسان حتی از وضعیت سال ۱۳۹۴ نیز پایین تر است. در نقطه مقابل ستاد احیای دریاچه اورمیه از بهبود نسبی تراز آن خبر میدهد. بارها و بارها در این روزنامه نسبت به وضعیت بحرانی دریاچه اورمیه خبر، مقاله، گزارش و تحلیل نوشتیم تا به گوش مسئولان ومردم برسد شاید راه چاره ای بیابند تا وضعیت از آنی که بود بدتر نشود ولی اوضاع جوی به خصوص خشکسالی های متوالی هم دستبه دست بعضی از اهمال کاری ها داد تا شاهد وضعیت کنونی باشیم.
عوامل مختلفی در وضعیت کنونی دریاچه اورمیه دخیل بوده اند. یکی از علل مهم خشک شدن و کاهش آب دریاچه ارومیه در گذر زمانعدم حضور موثر و مشارکت مردم محلی در تصمیم سازی، تصمیم گیری و بهره برداری ها بوده است. شاید آگاهی بیشتر مردم منطقه واستفاده از راه کارهای برخی کارشناسان محلی می توانست بیشتر از اقدامات بعدی انجام شده موثر واقع شود. از ابتدا توسعه ناپایدارهم مساله‌ای مضر برای دریاچه ارومیه بود که زنگ خطر آن توسط کارشناسان داخلی و خارجی در ۲۴ سال قبل نواخته شد ولی به آنتوجه جدی نشد تا شاهد چنین وضعیتی باشیم. در مجموع می توان ۴ عامل را عامل خشک شدن دریاچه ارومیه دانست که شاملبرداشت بیش از حد مجاز از منابع آبی حوضه آبریز دریاچه، توسعه بی رویه بخش کشاورزی در اطراف دریاچه با بهره برداری از آبهای این حوضه، ساخت جاده میان گذر دریاچه اورمیه و در نهایت، تشدید تغییرات اقلیمی و وقوع خشکسالی در کنار سه عامل دیگراست.
دریاچه اورمیه که زمانی به عنوان بزرگترین دریاچه داخلی ایران و البته با دارا بودن اکوسیستمی با ارزش در جهان و ایران، همواره برایدانشمندان، محققان، علاقه مندان به محیط زیست و البته بسیاری از افراد دیگر ارزشمند و نقطه حساسی بوده است و از سال ۱۳۴۶ بهدلیل موقعیت و ویژگی های طبیعی و اکولوژیکی که دارد به عنوان پارک ملی به ثبت رسید. حدود ۹۰ درصد دریاچه اورمیه تا پیش از سال ۱۳۹۴ خشک شد، اگرچه اقداماتی انجام و پس از این تاریخ باعث احیای نسبی آن شد اما خشکسالی این روند را با توقف و کندیمواجه کرده است و اکنون اگر اقدام عملی موثر انجام نشود دریاچه نفس های آخر را می کشد.
خشک شدن کامل دریاچه اورمیه موضوع سهل و آسانی نیست خطراتی که ایجاد می کند نه تنها شمال غرب وشاید غرب کشور را بلکه با طوفان های نمکی چهار کشور آذربایجان ، ارمنستان، ترکیه و عراق را دربرمی گیرد .علاوه بر این حیاتوحشی که در جزایر دریاچه اورمیه بود نیز از بین خواهد رفت. البته باید قبل از رسیدن حجم آب آن به ۱ میلیارد متر مکعب که زمانی ۳۰میلیارد متر مکعب بود اندیشیده می شد حال راهکارها فایده ای دارد یا نه؟ معلوم نیست. طبق گزارش تحقیقی که اخیرا توسط یکی ازدانشگاه های کشور انجام شده است ادعا می شود با روند کنونی دریاچه در شهریورماه جاری خشک خواهد شد، اگر این گزارش درستباشد تناقض جدی با گزارش های ستاد احیای پریاچه اورمیه به وجود می آید. در تیرماه جاری این ستاد از تلاش شبانه روزی خبرداد که با اجرای طرح انتقال آب از کانی سیب و پساب های شهری امید می رود وضعیت بحرانی دریاچه بهبود یابد و از بهبود تراز آب در یاچه اورمیه خبر داد. در هر صورت وضعیت واقعی دریاچه از موثر نبودن اقدامات خبر می دهد تا جایی که اخیرا استاندار آذربایجان شرقیدر نشست کارگروه ملی نجات دریاچه اورمیه در حضور معاون اول رئیس جمهور در اورمیه گفت: «به رغم اقدامات ارزشمند انجام شده در حوزه نجات دریاچه، تصمیمات با اجرا فاصله دارد که این امر ما را دچار مشکل می کند.»
در پایان باید گفت اگر اقدام عملی موثری صورت نگیرد و شاهد خشک شدن کامل دریاچه اورمیه باشیم، این بحران به بحران زیستمحیطی منطقه ای تبدیل می شود که مهار آن دیگر به این سادگی ها نخواهد بود!
