داستان بی پایان

عصرآزادی/ شهرام صادق زاده

بدون تعصب و حساسیت خاص می توان گفت ایران از جمله كشورهایی است كه میزان مرگ و میر ناشی از سوانح جاده ای آن بالاست که اکثر كارشناسان حوزه حمل و نقل و ترافیک، علل وقوع این قضیه را فرهنگ غلط رانندگی و پایین بودن سطح استاندارد خودروها می دانند.
در حقیقت، از سال ۱۳۰۵ شمسی كه غلامحسین درویش استاد نامدار موسیقی سنتی عصر قاجار معروف به درویش خان بر اثر برخورد درشكه اش با یک اتومبیل وارداتی در خیابان های پایتخت، با وارد شدن ضربه مغزی، جان خود را از دست داد، فاجعه ای به نام تصادفات جاده ای در ایران كلید خورد كه سالیانه هزاران نفر از مردم كشور را به كام مرگ می فرستد و ده ها هزار نفر را نیز معلول و مجروح می كند بدون اینکه به عواقب موضوع توجه شود!
بخش زیادی از جاده‌‌‌ های مناطق مختلف کشور به دلیل کاهش میزان سرمایه‌ گذاری واقعی برای سرویس و نگهداری شرایط مناسبی ندارند و در کنار آن به گفته رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی بخشی از گزارش‌‌‌ های اسقاط خودروها هم صوری است و در عمل چنین فعالیتی انجام نمی‌ شود و طبیعی است که استرس وقوع حادثه، تعطیلات تابستان را برای خانواده ها زهرمار کند…

ماه اول

با پایان یافتن تعطیلات تابستان ۱۴۰۲ آخرین موج سفرهای بین شهری برای بازگشت نیز خاتمه یافت که سفرهایی بسیار باعجله و شتابان بود و برخی از رانندگان برای رسیدن به مقصد و نگرانی جهت آمادگی فرزندشان برای اعزام به مدرسه در روز سوم مهر وقوع تصادفات را افزایش داد؛ عجله‌ای که ممکن بود سبب شود تا برخی از رانندگان در حالت خستگی و خواب آلودگی به رانندگی ادامه داده و برخی دیگر دست به تخلفاتی مانند سبقت یا سرعت غیرمجاز زده و حادثه ساز شوند.
به گفته فرمانده پلیس راه کشور امسال سفرهای تابستانی نسبت به مدت مشابه سال قبل ۸ درصد افزایش داشت و براساس آمارهای مکانیزه، هر ساعت ۳۴۴ خودرو در جاده های کشور تردد داشته اند در حالی که این رقم در سال قبل ۳۲۰ دستگاه وسیله نقلیه در هر ساعت بود.
طبق آمارهای منتشره، از قرار معلوم یک‌ چهارم خودروهای کشور فرسوده هستند که عددی معادل ۱۰ میلیون و ۵۰۰ وسیله نقلیه را شامل می‌شود و دلایل این چنین وضعیت به دو عامل برمی‌‌‌‌‌‌گردد که شامل معافیت خودروسازان از گواهی اسقاط و ممنوعیت واردات خودرو می‌شود.
در حقیقت، بسیاری از هموطنان نیز ترجیح می‌دهند همچنان از خودروی فرسوده خود استفاده و حتی بدون انجام هزینه تعمیر و نگهداری با آن سفر کنند؛‌‌‌ این موضوع دلیل روشنی دارد که به قیمت بالای خودرو و هزینه تعمیر و نگهداری آن برمی‌‌‌‌‌‌گردد.
این در حالی است که هزینه‌‌‌ های زندگی در ایران با تورم، ‌‌‌ افزایش قابل‌ توجهی پیدا کرده و بسیاری از خانواده‌‌‌ ها توان پرداخت هزینه ۲۰ تا ۲۵ میلیونی برای تعمیر و نگهداری متعارف خودرو را ندارند.
این موضوع در حالی است که برای خرید یک خودروی سواری که در سن فرسودگی یعنی ۱۵ سال و حتی بالاتر از آن است که یک پراید سال ۱۳۸۶ از جمله آنهاست، ‌‌‌حدود ۱۶۰ میلیون تومان هزینه برمی‌‌‌دارد‌‌‌ و برای خرید یک پژو ۲۰۶ سال ۱۳۸۶ نیز باید ۲۵۶ میلیون تومان هزینه کرد.
در شرایط فعلی، بسیاری از خانواده‌‌‌‌‌‌ ها نه توان تعویض خودرو به یک مدل بالاتر را دارند و نه می‌توانند خودروی فعلی خود را تعمیر و نگهداری کنند‌‌‌ و از سوی دیگر، بالا رفتن هزینه‌‌‌ های حمل‌ و نقل و تمایل به سفر، ‌‌‌ آنها را ترغیب می‌کند تا حتی با وجود علم به فرسوده بودن خودروی شخصی، با آن سفر کنند.

ماه دوم

حوادث و سوانح حمل‌ و نقل جاده ای جزو اولین دلایل مرگ‌ و میر قابل پیشگیری در ایران به شمار می‌رود که علیرغم اینکه در سال‌ های اخیر ارتقای ایمنی به‌ عنوان یکی از اولویت‌ های اصلی بخش حمل‌ و نقل و سلامت مطرح است اما همچنان آمار تصادفات و قربانیان آن در جاده ها بالاست.
یک کارشناس حوزه ترافیک درباره علل تصادفات جاده‌ ای کشور معتقد است بی‌ احتیاطی در رانندگی، صحبت‌ کردن با تلفن همراه، استفاده از مشروبات الکلی و رعایت‌ نکردن فاصله مجاز از‌ جمله دلایل تصادفات است که کاهش این خطا‌ها نیاز به آموزش و فرهنگ‌ سازی دارد.
“احمد رحیمی” با اشاره به اینکه در سال‌ های گذشته کشور در حوزه زیرساخت‌ ها توسعه خوبی داشته است گفت: ولی به لحاظ نگهداری نامناسب، اغلب روکش جاده‌ها دچار آسیب و باعث ایجاد حوادث شده اند که با حرکت خودروها جهت رد کردن ناهمواری ها موجب تلفات جاده ای می گردد.
وی تصادفات را اصلی‌ ترین معضل اجتماعی کشور و مانعی بر سر راه توسعه و نیز دلیلی برای گسترش فقر در کشور معرفی کرد و افزود: سازمان‌ های مسئول باید با در نظرگیری اولویت با این دشمن خاموش اجتماعی برخورد کنند لذا ایمن‌ بودن جاده‌ ها و استاندارد‌ بودن وسیله نقلیه در کاهش جان باختگان تأثیر گذار هستند زیرا جاده باید بخشنده بوده و نباید با کوچکترین خطای انسانی، رانندگان بلافاصله جان خود را از دست بدهند.
یک کارشناس حوزه حمل‌ و نقل جاده‌ ای نیز درباره تصادفات جاده‌ای می‌گوید کیفیت جاده‌ های ما پایین است که یکی از عوامل آن، قوانین معاملات دولتی است که کیفیت را فدای قیمت می‌کند و با واقعیت در حوزه‌ های عمرانی سرمایه‌ گذاری نمی‌شود!
“سعید غلامی” با اشاره به اینکه در حمل‌ و نقل جاده‌ ای خودروهای سنگین، عمده تصادفاتی که رخ می‌دهد بیشتر خطای انسانی خود راننده همچون خواب‌آلودگی، میزان بار بیش از حد مجاز، نقص فنی خودرو و غیره مطرح می شود افزود: خود راننده هم در تصادفات سهم بسزایی دارد؛ چرا‌ که وقتی رانندگان می‌دانند چه وسیله نقلیه بی‌کیفیت یا دارای نقصی را سوار شده‌اند و اینکه در چه جاده بی‌ کیفیت و پرنقصی رانندگی می‌کنند، باید احتیاط بیشتری کنند و وقتی هم راننده بی تجربه است باید دوچندان مراقب بوده و به هیچ عنوان در لاین سرعت رانندگی نکند!

ماه آخر

هر روز هفته و خصوصاً در روزهای تعطیلات نوروز، تابستان و حتی ایام تعطیل آخر هفته شاهد انتشار اخبار تاسف بار تصادفات مرگبار در جاده های کشور هستیم بدون آن که مسئولان امر در این باره حساسیتی نشان دهند مرتباً بر تعداد اخبار مشابه افزوده می شود و آنچه به گوش کسی نمی رسد فریاد رانندگان و سرنشینان آن خودروهاست.
پرسش اصلی این است که چرا اقدامات انجام شده توسط نهادهای مسئول منجر به کاهش تلفات جاده ای نشده و چرا بودجه هایی که تاکنون صرف بهبود کیفیت جاده ها و افزایش نظارت و کاهش تخلفات خطرناک شده، تاثیر لازم را در کاهش تلفات جاده ای نداشته است!؟
مسئولان پلیس راهور هر از چندی انتقادات تندی درباره کیفیت خودروهای تولیدی داخل مطرح می کنند که به زعم آنها بخش قابل توجهی از تلفات تصادفات به پایین بودن کیفیت خودروهای داخلی باز می گردد لذا اگر سهم محصولات خودروسازان در تلفات جاده ای تا این حد بالاست چرا نمایندگان مجلس در این مورد سکوت پیشه کرده و قوانینی برای جلوگیری از تولید خودروهای بی کیفیت و ناایمن به تصویب نمی رسانند!؟
برخی از کارشناسان بر این باورند که افزایش بی رویه خودرو و سفرهای متعدد جاده ای با خودروهای شخصی در کشور ما یک عامل مهم افزایش تلفات جاده ای به شمار می آید و باید با سیاست هایی مانند افزایش قیمت بنزین و وضع عوارض بر ترددهای جاده ای، مردم را به استفاده از حمل و نقل عمومی سوق داد که البته این سناریو توسط سایر کارشناسان با مخالفت مواجه است چرا که آنها معتقدند در کشور ما توسعه حمل و نقل عمومی موجب کاهش تصادفات و کشته ها نمی شود چرا که اصولاً اجرای آن را در مقیاس وسیع عملی نمی دانند.
بدین ترتیب، به نظر می رسد هر چند توسعه زیربنایی در کاهش تلفات جاده ای اهمیت دارد اما با شرایط وخیم اقتصادی کشور، افزایش زیرساخت های جاده ای و ریلی نمی تواند راهکار مناسبی برای کاهش سوانح باشد و در این وضعیت تمرکز بر امور نرم افزاری از جمله رفتار و فرهنگ رانندگی و تقویت قوانین و نظارت بر آن تاثیر دست یافتنی تری خواهد داشت که باید از هم اکنون برای شروع آن استارت زد زیرا تابستان ۱۴۰۳ دیر خواهد شد!