عصرآزادی آنلاین/ سید فرید پیمان – مدیر مسئول
جمهوری آذربایجان حدود دو هفته پیش به مناطق باقیمانده قره باغ حمله کرد و تهدید کرد تا زمانی که نیروهای مسلح ارمنی درونمنطقه خلع سلاح و تسلیم نشوند دست از حمله‌ی خود نمی‌کشد. بعد از گذشت ۲۴ ساعت با میانجی‌گری صلح‌بانان روس، آتش جنگ بالا نگرفته، خاموش شد.
ارمنستان همکاری با روسیه را بی حاصل دانست و در مقابل روسیه ایروان را به نقض تعهداتش در قبال باکو متهم کرد و پشت کردن بهروسیه را اشتباهی بزرگ خواند. این تناقض و پشت گرمی به ترکیه باعث شد جمهوری آذربایجان بتواند از یک مناقشه‌ی تاریخی پیروزبیرون بیاید.
این پیروزی در واقع با چراغ سبز روسیه و خواست و اراده روسیه شکل گرفت چرا که ساده لوحانه خواهد بود که این اتفاق را بدون اراده روسیه تصور نمود. ولی در این میان ترکیه که به آذربایجان علاوه بر وابستگیفرهنگی و نژادی به عنوان مجموعه از رویاهای خود در کشورهای آسیای میانه نگاه می کند بهره بیشتری برد. در واقع واقعیتسیاسی و ژئوپلتیک منطقه به ما می گوید که اگر پس زمینه ی اقتصادی و امنیتی منطقه را بنگریم اگر دستاورد ها را بنگریم و اگرچشمی به تحولات آتی و سناریوهای احتمالی پیشرو داشته باشیم؛ به وضوح می توانیم بفهمیم که سود ترکیه و دستاورد این کشور دراین جنگ حتی از خود جمهوری آذربایجان بیشتر است. چیزی که ترکیه به آن دست یافته تحقق یک رویایی قدیمی است.
بنابراین به نظر می رسد ترکیه یک رویای تاریخی دارد و آن اتحاد و پیوستن قومی و نژادی کشورهای ترک زبان آسیای میانه و در راسآن آذربایجان است که در این همراهی کشورها نفع اقتصادی نیز وجود دارد.
پس مساله‌ی قفقاز برای ترکیه تنها فرهنگ و زبان و نژاد نیست بلکه مساله‌ی انرژی هم مطرح است. ترکیه تا اینجا با انتقال گاز از آذربایجانصاحب در آمد و کارت بازی ارزشمندی شده است. در فاز بعدی به دنبال این است که گاز ترکمنستان و ازبکستان را به اروپا صادر کندو در گام‌های بعدی به دنبال نفوذ بیشتر در قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان است.
آنچه ترکیه امروز به دست آورده است قرار گرفتن در مسیری نوین برای افزایش نفوذ در قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی است. این رویا درمقطع کنونی ارزش تاریخی سیاسی و فرهنگی و امنیتی و اقتصادی دارد.
در واقع ایران هم با علم به این اتفاقات، اخیرا موضع خردمندانه و صحیحی را گرفته و مراودات دیپلماتیک اخیر بین ایران و آذربایجاننشان از این دارد که ایران در این خصوص موضع جداگانه ای گرفته است و علاوه بر این که هیچ تنش اضافه ای را در منطقه قفقازجنوبی برنمی تابد تصمیم دارد با برگزاری نشست های دیپلماتیک راه حل معقولی برای این موضوع پیدا شود.
پس به نظر می رسد موضوع قفقاز جنوبی از راه دیپلماسی و حضور همه کنشگران اصلی یعنی روسیه، ترکیه، ایران، آذربایجان و ارمنستان می تواند به توافقجامع و معقولی برسد که نفع جمعی را در برگیرد.
