از تولید به مصرف اجباری

عصرآزادی آنلاین/ شهرام صادق زاده

چندی پیش بود که در فضای مجازی اعلام شد که در سفر استانی وزیر صنعت، معدن و تجارت، خودروی حامل او که اتفاقاً یکی از محصولات اتوماتیک داخلی بوده دچار نقص فنی شده و در میانه راه متوقف شده و این نقص فنی با بالا رفتن دمای پیشرانه اتفاق افتاده و در کنار آن سیستم تهویه خودرو هم از کار افتاده است کمااینکه وزیر، خودرو را ترک نکرده و ادامه مسیر را با این خودرو طی کرده است اما گفته می شود پس از وجود اختلال فنی در خودروی وزارتخانه، وزیر صمت تماسی را با مدیران کارخانه داشته و گلایه خود را اعلام کرده است.
از قرار معلوم، خودروی فعلی وزیر صمت اتومبیل تولید داخل تارا V4 است که برای رفت و آمد خود استفاده می‌ کند اما اکثر خودروهای حمل و نقل این وزارتخانه را دنا پلاس توربو اتوماتیک تشکیل می‌ دهد.
این در حالی است که پیش از این هم بارها شاهد بوده ایم که حتی نمایندگان مجلس از عملکرد دنا پلاس توربو اتوماتیک که در اختیار این نمایندگان است ابراز نارضایتی کرده اند و به ایرادات آن اشاره داشته اند لذا نکته قابل توجه اینکه حتی مدیران شرکت های خودروساز داخلی نتوانسته‌ اند تا خودرویی باکیفیت را در اختیار مسئولان قرار دهند تا آبروریزی به بار نیاید و با این حساب وضعیت خودروهای تحویلی به مردم عادی واویلاست…

◾️ایراد اول

بر اساس گزارش های سازمان جهانی بهداشت، هزینه تصادفات جاده‌ ای در ایران حدود ۶ تا ۷ درصد از تولید ناخالص داخلی است، یعنی عددی دو برابر بیشتر کشور‌های دنیا را در بر می گیرد، چنانکه امروزه میزان کشته‌ های تصادفات رانندگی از کل متوفیان به ۶.۵ درصد رسیده و جایگاه سوم دلایل مرگ و میر را در کشور ما به خود اختصاص داده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس به عنوان عالی ترین مجموعه تحقیقاتی کشور می‌ گوید در شرایطی که بیشتر تولیدات خودروسازان مطرح جهان ۴ یا ۵ ستاره ایمنی دارند، امتیاز متوسط خودرو‌های ساخت داخل کشور ما در بهترین حالت کمتر از سه ستاره ایمنی از ۵ ستاره است که آن‌ هم البته برای برخی از خودرو‌های تازه تولید شده تخمین زده می‌شود و به صراحت عنوان کرده که در خصوص خودرو‌های ایرانی این اطلاعات به صورت دقیق و رسمی منتشر نمی‌ شود!
بنا بر اطلاعات این گزارش، سهم عمده ایراد‌ها به تفکیک مجموعه‌ های خودرو، ۳۱ درصد در بخش بدنه و اتاق، ۲۰ درصد در بخش تعلیق و انتقال قدرت شامل سیستم کمک‌ فنر، جلوبندی و گیربکس، ۱۹ درصد در بخش ایمنی اعم از کمربند و ترمز و ۱۵ درصد نیز در بخش تهویه مطبوع و وسایل برقی بوده است، ضمن اینکه میزان سهم خرابی هر یک از قطعات از کل ایراد‌های خودرو در سه ماه نخست تحویل نشان می‌ دهد که مجموعه موتور و گیربکس بیشترین سهم از ایراد‌ها را به خود اختصاص داده اند.
مرکز پژوهش‌ های مجلس در مجموع معتقد است که در دو حوزه طراحی و تامین قطعات، ضعف‌ های جدی وجود دارد لذا مرحله طراحی به عنوان مرحله نخست زنجیره شکل‌ گیری کیفیت در صنعت خودروسازی با ضعف جدی مواجه است و جهت ارتقای کیفیت خودروی تولید داخل باید طراحی خودرو به صورت جدی بازبینی و به‌ روزرسانی گردد زیرا برآیند وضعیت موجود حوزه طراحی خودرو که کیفیت ذاتی پایینی دارد، مستقیماً بر کیفیت برداشتی خودرو و نهایتاً رضایت مندی متقاضیان تاثیر منفی خواهد گذاشت.

◾️ایراد دوم

یک کارشناس صنعت خودرو معتقد است وقتی خودروساز اصرار دارد انواع مختلفی از یک خودرو را تولید کرده و بعضاً در مواردی موتور و گیربکس محصولات هم حتی یکسان باشد اما در مابقی موارد مانند قطعات جلوبندی، سیستم تعلیق، ظاهر ماشین، چهره و فِیس اتومبیل متفاوت عمل کند باعث می شود تیراژ در روی بسیاری از قطعات خودروها کاهش یابد.
“مرتضی شجاعی” افزود: به عنوان نمونه می توانستند سه خودرو با تیراژ ۳۰۰ هزار دستگاه تولید کنند اما ۱۰ خودرو با تیراژ ۱۰۰ هزار خودرو تولید می کنند و همین کاهش تیراژ تولید، باعث کاهش کیفیت می گردد زیرا با افزایش تیراژ، صرفه اقتصادی ایجاد می شود و در این شرایط، تامین کننده به دلیل ثابت ماندن قیمت ها کیفیت محصولات را کاهش می دهد.
وی اضافه کرد: موضوع مهم دیگری که در کیفیت محصولات قابل اهمیت است رابطه قطعه ساز و خودروساز است، وقتی برخی قطعه سازان بزرگ سهام ایران خودرو و سایپا را دریافت کرده اند باعث می شود یک سری تصمیمات برای تامین قطعات در هیئت مدیره آن شرکتها گرفته شود که از قضا منافع این گروه ها هم تامین شود لذا امروز رابطه بین قطعه ساز و خودرو ساز غیراقتصادی و سیاسی شده و خروجی این موضوع، می شود قطعاتی که کیفیت لازم را نداشته و قطعات اقتصادی نباشند.
شجاعی یادآور شد: ما با تمام این ضعف ها می توانستیم باز هم بهتر کار کنیم اما به دلیل عدم وجود بازار رقابتی، تولیدکننده خودرو در ایران تقریباً از فروش قطعی همه محصولاتش اطمینان خاطر دارد و طبیعی است که در این بازار غیررقابتی هیچ تلاشی برای ساماندهی کیفیت تولیدات خود انجام ندهد.

◾️ایراد آخر

امروز دغدغه اصلی مردم در بازار خودرو افزایش مداوم قیمت ها بدون توجه به ارتقای کیفیت است که در این شرایط ممنوعیت واردات خودرو هم عاملی شده تا خودروسازان داخلی در یک بازار انحصاری به راحتی محصولات بعضاً بی کیفیت خود را بفروشند و مردم هم چاره ای جز خرید آنها نداشته باشند!
به اعتقاد کارشناسان حوزه خودرو، وقتی مصرف کننده انتخابی جز خرید چند مدل خودروی داخلی ندارد، خودروسازان نیز انگیزه‌ ای برای صرف هزینه گزاف در راستای ارتقای کیفی محصولاتشان پیدا نمی‌ کنند.
از قرار معلوم، پژو 405 و پراید 131 در هر دو آیتم ایرادات فنی و بدنه دارای مشکل هستند و حداقل ۳۴ درصد خودروهای کارشناسی شده در سطح کشور یک ایراد فنی در بخش های موتور یا گیربکس دارند لذا عملکرد ضعیف خودروسازان داخلی در زمینه رعایت استانداردهای لازم برای طراحی و ساخت پیشرانه‌ ها در چنین شرایطی به وضوح نمایان می‌ شود.
از سوی دیگر ۶۰ درصد خودروهای پژو 206 کارشناسی شده توسط همراه مکانیک که از جمله اتومبیل های پرطرفدار جوانان محسوب می شود حداقل یک ایراد فنی دارند به طوری که در سال ۱۴۰۱ دومین خودروی پر فروش در معاملات همراه مکانیک بوده و ۱۳ درصد خرید و فروش خودروهای داخلی سال گذشته را به خود اختصاص داده است.
بدین ترتیب چند سوال به ذهن شهروندان می رسد که چرا با وجود تمام حمایت ها از صنعت خودرو هنوز این بخش نتوانسته در بخش قیمت و کیفیت رضایت مصرف کننده داخلی را جلب نماید و ایراد کار کجاست ؟ آیا با توجه به شرایط انحصاری بازار خودرو، اراده ای برای ارتقای کیفیت وجود ندارد یا مشکلات دیگری در این حوزه دخیل هستند و روز به روز بر نارضایتی مردم نگون بخت متقاضی این نوع خودروها افزوده خواهد شد… الله اعلم!