هنرمند، فرزند زمان خویش است 

– مهمترین شاخصه شیوه نگارینه خط، به عنوان یک گرایش نوین درخط ایران، استفاده از قلم خوشنویسی و پرهیز از دفرمه کردن کلمات برای شکل سازی و حفظ اصالت خط ایرانی است

-تصویر سازی نگارینه خط سیری از رنگ تا معنا با تکیه بر هارمونی و همنوایی خط و اشکال و رنگ هاست. 

-هنرمند پس از دریافت و درک هنر کلاسیک و تجربه و تبحر در آن، به مرور جوهره وجودی خود را به آنچه آموخته می تواند اضافه کند

-خوشبختانه هنر خط به درون خانه ها راه یافته و خوش خط بودن امتیازی مثبت درشخصیت افراد تلقی می شود و امیدوارم این هنرملی مذهبی هرچه زودتر به سیستم آموزشی از مدرسه تا دانشگاه راه یابد

عصرآزادی آنلاین / سرویس فرهنگی  – گفت و گو از علیرضا نیاکان:

گفت وگویی با استاد عباس رحیمی هنرمند مبدع شیوه نگارینه خط  صورت گرفته  که نظر خوانندگان محترم را به آن جلب می کنیم:

س: ابتدا مختصری از بیوگرافی شخصی تان را برای ما بگویید: 

عباس رحیمی هستم متولد تهران ۱۳۳۹ فارغ التحصیل رشته مهندسی دامپروری و با اینکه به رشته کشاورزی و دامپروری علاقه زیادی داشتم اما در عمل بیشتر میل به سمت دو عشقم یعنی ورزش و هنر کشیده شدم با این وجود اگر بخواهیم عباس رحیمی را در چند جمله تیترگونه خلاصه کنیم حاصلش در دو عرصه هنر و هنرهای رزمی بشرح زیر است:

:بیوگرافی ورزشی

مدرس رسمی فدراسیون کاراته ایران از سال ۱۳۶۰ در آکادمی کاراته ایران

مدرس مربیان کشور از سال ۱۳۶۷ و داور ملی از سال ۱۳۶۰

قهرمان کشور و کسب مقامهای متعدد بین المللی در کومیته و کاتا از سال ۱۳۶۰  الی ۱۳۷۲

  کسب مقام پنجمی کاتای تیمی جهان در مسابقات جهانی توکیو ۱۳۷۲

مربی تیم ملی کاتا ۱۳۷۴

سرمربی تیمهای کاتای استان تهران ۱۳۷۲ – ۱۳۸۲

سرمربی تیم مجموعه ورزشی پاس و کسب سه جام قهرمانی سوپرلیگ کشور٬ جام بین المللی

وحدت و جام سبکی شیتوریو ۱۳۸۲

دان ۸ فدراسیون کاراته جمهوری اسلامی ایران از سبک شیتوریو ۱۳۹۶

دان ۹ از سبک شیتوریو ۱۴۰۰

بیوگرافی هنری:

فوق لیسانس هنر٬ طراح گرافیک٬ خوشنویس

مبدع شیوه نگارینه خط ۱۳۶۸

طراحی آرم رسمی باشگاه پرسپولیس ۱۳۷۱

طراحی لوگوی مرکز گفتگوی ادیان و تمدنها ۱۳۹۰

ثبت رسمی شیوه نگارینه خط ۱۳۹۵

چاپ کتاب آثار نگارینه خط با آرم یونسکو ۱۳۹۸

رونمایی کتاب آثار نگارینه خط با همکاری یونسکو در موسسه فرهنگی اکوس :

همه اهل هنر از شما به عنوان مبدع نگارینه خط نام می برند ، قدری در باره شیوه تخصصی خوشنویسی خود برای ما بگویید:

« نگارینه خط »، شیوه ای پست مدرن و تلفیقی از نگارگری و خط اصیل ایرانی است و از آنجا که این شیوه چه از بابت فرم و شکل و چه از نظر مواد و متریال، تشابهی با هیچیک ازمکاتب نقاشی خط ندارد، به عنوان شیوه ای نوگرا « نگارینه خط » نام گرفت.

ایده این ابداع در سال 68 درذهنم شکل گرفت اما به دلیل مشکلات و دل مشغولیهای ورزشی و روزمره تنها به خلق یک اثر محدود شد تا اینکه در سال 89 پس از حضور در محضر استاد کابلی و کسب فیض از این سرچشمه هنر، آن را از گوشه ذهنم دوباره بیرون کشیده و بر روی مقوا و بوم به تصویر کشیدم، که

ثمره این تلاش بی وقفه یازده ساله، ده نمایشگاه انفرادی و دهها نمایشگاه گروهی از سال 91 تا حال بوده است.

س: راجع به این شیوه کمی توضیح دهید؟

شیوه « نگارینه خط » سعی در برقراری ارتباطی احساسی و درعین حال هارمونیک بین هنر خط و نگارگری ایرانی دارد که با تلفیق این دو شاهبال بلند پرواز هنر، تنه سنگین و پرمعنای شعر ایرانی را در فضای بیکران هنر و فرهنگ به پرواز درمی آورد.

شیوه « نگارینه خط» با تاکید بر حفظ اصالت و درستی خط و با الهام از نگارگری ایرانی، درپی ایجاد ارتباطی بصری با حس زیبایی شناسی انسان ها فارغ از ملیت، نژاد، سن، زبان و مذهب است، پیوندی که در نگاه اول با جذابیت رنگ های متنوع با تاکید برهارمونی رنگ ها و زیبایی کمپوزیسیون و ساختار، برقرار شده و آنگاه او را به وادی دیگری به نام خط رهنمون می شود.

همنوائی و هارمونی خط با رنگ ها نیز گفت و گویی خاموش با بیننده دارد، زیبایی اصیل و افسونگری خط شکسته نستعلیق این بار ارتباط بصری دقیق تری را با او برقرار می سازد، پیوندی که بیننده را به اوج هنر اصیل ایرانی متصل می سازد.

وصالی که هم دستمایه هنرمند است در خلق اثر و هم هدف اوست در جلب مخاطب.

س: در زمینه معرفی « نگارینه خط » به فکر تالیف اثری هم بوده اید ؟

  درطول چند سال اخیر با اشتیاق و انگیزه فراوان سرگرم ایجاد و ارائه آثار شیوه ابداعی ام و معرفی آن در قالب یک کتاب به جامعه هنر دوست ایران بودم که خوشبختانه در پی نه سال کار مداوم شبانه در خلق آثار، کتابی تحت عنوان «نگارینه خط» در سال ۹۸ با آرم یونسکو و با عکاسی، طراحی و صفحه بندی و نظارت بر چاپ توسط خودم  و در کیفیت بسیار خوبی بچاپ رسید که بخاطر شیوع بیماری کرونا با دو سال تاخیر، در سال ۱۴۰۰ با همکاری یونسکو در موسسه فرهنگی اکو تحت مدیریت کشور تاجیکستان رونمایی شد.

س: از نمایشگاه هایتان بگوئید؟

شیوه نگارینه خط در سال 91 در موزه رضا عباسی با حضور چهره های فاخر هنر ایران و تحت عنوان شبانه های زرین۱ رونمایی شد، از آن پس تا به امروز شبانه های زرین بشکل نمایشگاههای انفرادی در موزه ها و مراکز شاخص فرهنگی هنری و ندرتا سیاسی از جمله گنجینه هنریزد، سالن ارشاد استان قزوین، موزه شهر بابل ،موزه شهرداری و موزه مشاهیر و همینطور رواق هنری برج میلاد تهران، موزه بانک ملی، مجلس شورای اسلامی، موسسه بین المللی اکو و نمایشگاه مجازی دایمی آثار نگارینه خط در سایت یونسکو و… همینطور ساختمان جهانی تجارت در دبی و شهرک هنری کاتارا در قطر و دهها نمایشگاه گروهی دیگر در ایران و خارج از ایران به نمایش عموم درآمده است.

س: آخرین نمایشگاه آثارتان در کجا و چه زمانی برگزار شد و برای نمایشگاه بعدی برنامه خاصی دارید ؟

آخرین نمایشگاه انفرادی آثار نگارینه خط تحت عنوان شبانه های زرین ۱۰ همزمان با رونمایی کتاب آثار با همکاری یونسکو در موسسه فرهنگی اکو و در بهمن ۱۴۰۰ انجام شد. هرچند بعد از این رویداد چند نمایشگاه گروهی هم در کنار اساتید خط و تذهیب و نقاشی داشته ام.

به یاری پرودگار سعی ام بر این است که امسال هم نمایشگاه انفرادی در یکی از موزه ها یا مراکز فرهنگی داشته باشم که امیدوارم از طریق خبرگزاری معتبر شما نیز اطلاع رسانی شود.

س: ابداع شیوه نگارینه خط یک ضرورت برای هنر خط ایران بود یا پاسخی به نیاز روحی خودتان؟

هنرمند، فرزند زمان خویش است و نه تنها ضرورت های فرهنگی، اجتماعی و هنری عصر خود را درمی یابد، بلکه سعی دارد گامی فراتر از زمان خود برداشته و رسالتش را انجام دهد، اما انگیزه اش از درون و ذات او مایه می گیرد. ابداع، یک پدیده درونی است، هنر خلاقانه، بی توجه به عادات و تکرار مکررات، خود را به مسیر تکاملی پیوند زده و به خلاقیت فطری خود امکان بروز و ظهور می دهد. ابداع این شیوه، پاسخی به ندای درونی ام بود، اما نگاه های مشتاقانه مخاطبان و اهل هنر به آثار نگارینه خط، نمود بیرونی ضرورت کار نو است که پرهیز از تکرار در هنر را تایید می کند.بنابر این، با کمال احترام به این زیباترین و پاکترین هنر ایرانی، یعنی خوشنویسی قلم نستعلیق و شکسته نستعلیق، که استحکامش را به فولاد، تراش خوردگی و درخشش را به الماس و شکل پذیریش را به آب زلال تشبیه میکنم بر آن شدم که بخش کوچکی از توان بالقوه این هنر ملی و مذهبی را از چهارچوبهای دیرین و سنتی اش بیرون کشیده و در فرمهایی نوتر و امروزی تر به نمایش بگذارم.

بدیهی است که قلم خوشنویسی، فضایی که قلم مو، بوم و رنگ و روغن، فراروی هنرمند به جهت ساخت و ساز قرار میدهد را مهیا نمی سازد، لاجرم هنرمند شیوه «نگارینه خط» راهی بجز بداهه پردازی در پهنه بوم یا مقوا پیش رو ندارد و طبیعتا بداهه پردازی در خاستگاه هنر همواره توام با نوآوری است.

س: آیا احساسی که در زمان خلق آثار نگارینه خط دارید با احساسی که خوشنویسی سنتی میکردید یکی است؟

تصویر سازی نگارینه خط سیری از رنگ تا معنا با تکیه بر هارمونی و همنوایی خط و اشکال و رنگ هاست. بدیهی است که کار هنری حال خاص می طلبد، در وادی پاک هنر خوشنویسی، زیباترین اشعار، جملات و متون کتب آسمانی و نام های پر جلال خداوند تحریر می شود، خلق آثار در « نگارینه خط » هم فارغ از فضای معنوی خوشنویسی، مبتنی بر آزادی عمل و بداهه نویسی است. استفاده همزمان از دانگ های قلم از غبار تا جلی در قالب یک اثر با ده ها مرکب رنگی و تصمیم گیری در مورد انتخاب اندازه قلم و رنگ در کسری از زمان صورت می پذیرد، بنابر این، روند حرکت هنری نیازمند رهایی کامل روحی است، جایی که تصمیم گیرنده اصلی، نه عقل بلکه احساس است.

س: لطفا کمی از بازخورد کار خود در میان مردم و همینطور خطاطان و نقاشان بگوئید:

به جرأت عرض می کنم که توشه ادامه حرکت برای تمام عمرم را پس از اولین نمایشگاهم با عنوان شبانه های زرین ۱ در موزه رضا عباسی گرفته ام. برخورد بسیار مثبت از طرف خاص و عام، ایرانی و غیرایرانی، کودک و بزرگسال و دیدار پیشکسوتان و اساتید بزرگ خط، نگارگری، موسیقی، عکاسی، مجسمه سازی، هنرمندان سینما و تلویزیون و حتی نویسندگان و شعرا و تایید گرم و صادقانه شان، بیانگر ایجاد حس مشترک و ارتباط گیری ایشان با آثار بود. به راستی دیدن چشم های اشکبار بیننده خارجی و هنردوستان ایرانی که با تابلوها ارتباطی احساسی و فرهنگی برقرار کرده اند برایم شگفت آور، شوق انگیز و افتخار آمیز است.

س: چه کسی از افراد شاخص هنر خوشنویسی مشوق شما بوده است؟

ابداع « نگارینه خط » حاصل یک جوشش درونی بود که از سال 68 آغاز شد، این جوشش با تأیید و حمایت یکی از پرآوازه ترین خطاطان تاریخ معاصر جهان، استاد کابلی خوانساری تبدیل به چشمه ای زاینده شد، ضمن اینکه اساتید نام آور عرصه هنر ایران و جهان، نگارینه خط را تأیید و تشویق نموده اند.

س: مشکلاتی که در این راه داشته اید بیشتر از ناحیه مقاومت خوشنویسان بود یا از سیستم اداری ارشاد و مراجع هنری؟

در طول تاریخ همواره نوگرائی و نوآوری با مقاومت رو به رو بوده است اما به مرور زمان آنهم پس از اثبات حقانیت، مورد اقبال و پذیرش قرار گرفته و جایی برای خود باز کرده اند. مهمترین شاخصه شیوه نگارینه خط، به عنوان یک گرایش نوین درخط ایران، استفاده از قلم خوشنویسی و پرهیز از دفرمه کردن کلمات برای شکل سازی و حفظ اصالت خط ایرانی است.

نتیجه داشتن این امتیاز مثبت، تأیید این شیوه توسط اکثریت قریب به اتفاق اساتید انجمن خوشنویسان و حتی مخالفان نوگرایی در حوزه خط بوده است. همانطوریکه شما بعنوان یک رسانه بزرگ و ملی با محبت و لطف، نمایشگاه های مرا در سراسر کشور پوشش خبری داده اید، شبانه های زرین همواره در اماکن و موزه های وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان گردشگری و یا شهرداری و… عمدتا بدون هزینه برگزار شده اند و این همه، نشانه حمایت است، اما مشکل عمده، عدم پوشش و حمایتهای لازم برای برپایی نمایشگاه ها و ارائه نگارینه خط در خارج از کشور است که امیدوارم سازمان های ذیربط از جمله سازمان فرهنگ و ارتباطات، وزارت ارشاد، سازمان گردشگری و رایزنی های فرهنگی، با مدیریت مناسب گام های موثری در شناساندن فرهنگ و هنر اصیل ایرانی بردارند. اما اصلی ترین مشکل هنر در ایران بسته بودن درهای اقتصاد هنر توسط عده ای مشخص است که فقط این درها را به روی خودی ها باز میکنند و این خود داستان مفصلی است که در این مجال نمیگنجد.

س: قصد فروش آثار را ندارید؟

در سالهای ابتدایی رشد این شیوه به علت وقت گیر بودن خلق هر اثر و محدود بودن تعداد آثار، با وجود اینکه از طرف چهره های شاخص سیاسی و اجتماعی چندین کشور از جمله ترکیه، آذربایجان و عمان پیشنهادهای عالی داشتم اقدام به فروش نکردم، اما در حال حاضر پس از یازده سال خلق اثر و تثبیت این شیوه در اذهان هنردوستان در ایران و در سطح بین المللی، منطقی است که آثار بجهت رشد و گسترش این شیوه و هم بجهت مالی بفروش برسند.

س: برخورد هنرمندان خارجی با هنر شما چگونه است؟

برخورد اساتید هنر و هنرمندان غیر ایرانی و نحوه ارتباط گیری آنها با آثار این شیوه که به گفته خودشان منجر به شناخت بهتر هنر و فرهنگ ایرانی شده، برایم انگیزه بخش و افتخارآمیز بوده است، ضمن اینکه در سال ۲۰۱۹ در کشور قطر با حضور بیش از ۵۵۰ نفر هنرمند نقاش و مجسمه ساز و خوشنویس از ۷۰ کشور دنیا مسترکلاسی با محوریت خط نستعلیق و نگارینه خط و انطباق خط ایرانی با نسبت طلایی برگزار کردم که با استقبالی بی نظیر مواجه شد، بطوریکه این هنر اصیل ایرانی پس از اتمام مسترکلاس، توسط هنرمندان سراسر دنیا دقایقی بشکل ایستاده تشویق شد.

س: شما هم استاد کاراته هستید و هم در وادی هنر متبحر، این دو چه سنخیتی با هم دارند؟

تعریف من از هنر انجام یک حرکت حسی با بالاترین کیفیت و تسلط و در نهایت زیبائی است. در هنرهای رزمی و همینطور هنر خوشنویسی، هنرجوی مستعد با تکیه بر تمرینات عقلانی مداوم و بی وقفه، حرکات و تکنیک ها را پس از سالها تمرین و ممارست تبدیل به یک عادت حسی می کند که ورای عقل است، هر هنری در این سطح ناب و آسمانی خواهد بود.

س: آیا هنر شما به حد بلوغ رسیده ، آیا بهترین اثر خود را خلق کرده اید؟

معتقدم همانطور که کل جهان و از جمله جسم انسان هر لحظه در حال تغییر و تحول است، طرز تفکر و روحیات او هم در حال رشد و تکامل است. اما هیچگاه در هیچ زمینه ای چه علمی، چه ورزشی یا هنری احساس بلوغ یا استادی نداشته ام و تا هستم کودک درونم به کنجکاوی و بازیگوشی های کودکانه خود سرگرم خواهد بود. بنابراین مطمئنم که در خلق هر تابلو، هدفم ارائه بهترین کار بوده، به گذشته برنمی گردم، به این ترتیب دلبستگی خاصی به کارهای قبلی ندارم، نه اینکه آنها را دوست نداشته باشم اما برای تکرار آنها نه دلیلی دارم و نه اشتیاقی و به عنوان یک جواب کلی باید بگویم شاید هنوز در هیچ هنری بهترین اثر خلق نشده باشد.

س: برخورد شما با کسانی که از این سبک تقلید می کنند چگونه است؟ موضع می گیرید یا تشویق می کنید؟

تکرار کار دیگران منطبق با قانون تکامل نیست، اگر چنین بود ما هنوز داخل غارها بودیم، در حوزه هنر هم همینطور است، اما یک هنرجو در ابتدای کار و در زمان کارآموزی تا رسیدن به مراحل تخصصی چاره ای جز تقلید ندارد، بحث این است که هنرمند پس از دریافت و درک هنر کلاسیک و تجربه و تبحر در آن، به مرور جوهره وجودی خود را به آنچه آموخته اضافه کند، منظورم این نیست که لزوما همه نوآور باشند اما معتقدم خوب است اساتید، آزادی عمل بجا و به موقع را به دانشجوی مستعد بدهند، یادگیری اصول آکادمیک و پیروی کامل از دستور العمل های استاد نه یک چارچوب محدود کننده بلکه به منزله پر و بالی است که به هنرجوی خلاق قدرت پرواز می دهد.

طبیعتا هنرجویان نگارینه خط و یا کسانیکه از این روش پیروی می کنند نیز از این قاعده مستثنی نیستند.

س: شیوه و آثارتان را ثبت کرده اید؟

بله به توصیه اساتید و دوستانم « نگارینه خط » را به عنوان یک شیوه نوین در خط ثبت کرده ام ، ضمن اینکه تک تک آثارم در قسمت مالکیت معنوی وزارت ارشاد با نام و تصویر به ثبت رسیده اند.

س: چه انتظاری از مدیران هنری دارید؟

کپی کاری و استفاده از تکنیک های کامپیوتری، ابزاربرش لیزری و امکانات چاپ دیجیتال روی بوم و سایر مصالح و رنگ گذاری با استفاده از ایربراش و کاردک روی کار چاپ شده، مرز بین کار دستی و هنر اصیل خط را مخدوش کرده و معنای واژه هنر نیز دچار ابهام و گسستگی است. هنر معیار و سنگ محک قابل اعتمادی ندارد به همین دلیل در بسیاری از موارد مدیران هنری ناخودآگاه، از تجار هنری، مجموعه داران و دلالان هنری پیروی می کنند. انتظار این است که مدیران هنری ضمن همدلی و همفکری با هنرمندان با شناخت کامل درجهت رشد و بالندگی ریشه های هنر اصیل کوشش کنند و به قول و سفارش سعدی ‘تماشا کنان بستان’ باشند.

س: اتفاقات پیرامون ما و اتفاقات جهانی چه تاثیری در کار شما می گذارد؟

حافظ می فرماید: از صبا هر دم مشام جان ما خوش می شود… در تمرینات هنرهای رزمی و با عمل به آموزه های دینی آموخته ام که در زمان حال و در ‘ دم ‘ زندگی کنم ، زندگی هنرمند هم زمان حالی است، او هر لحظه رشد می کند و در ‘آنی’، دنیای اطرافش را به سرعت رصد کرده و تاثیر گرفته و آنرا در هنرش بازتابی ملموس می دهد، هنرمندی که فردایش با امروز تفاوتی نکرده باشد به دام تکرار خود مبتلا خواهد شد.

س: روشهای ترویج و توسعه هنر اصیل خط و همینطور نگارینه خط را چگونه ارزیابی میکنید؟ 

خوشبختانه هنر خط به درون خانه ها راه یافته و خوش خط بودن امتیازی مثبت درشخصیت افراد تلقی می شود و امیدوارم این هنرملی مذهبی هرچه زودتر به سیستم آموزشی از مدرسه تا دانشگاه راه یافته و در دورترین روستاهای کشور هم استعدادهای بالقوه جوانان را شکوفا کند.تجربه ده ها نمایشگاه انفرادی و گروهی در موزه ها و مراکز هنری و فرهنگی کشور و خارج از کشور و بازخورد نظرات مثبت مخاطبان خاص و به خصوص اساتید محترم انجمن خوشنویسان ایران و همچنین مخاطبان عام ، از کودک تا سالخورده ، ایرانی و غیر ایرانی ، عزم مرا در ادامه این مسیر و تلاش برای تکمیل و تعالی این شیوه استوارتر و محکم تر نموده است .

س: آیا سوژه ای ذهن شما را مشغول کرده که در پی فرصتی برای انجامش باشید؟

بله موضوعات مختلفی از طبیعت، تاریخ، موضوعات دینی و انسانی در ذهن دارم. در خلق بعضی از آثار، برای انتخاب موضوع، شکل، شعر و مطالعات مربوطه تا سه سال وقت صرف کرده ام تا آمادگی لازم را پیدا کنم

س: ازخودتان راضی هستید یا شکایتی هم از خود دارید؟

حس می کنم در حیطه ورزش کاراته، چه به عنوان یک مدال آور و چه در کسوت مربی، دینم را به این ورزش و وطنم ادا کرده ام، شاگردانم سالها در خدمت تیم ملی ایران بوده و در جهان و آسیا کسب مقام کرده اند و تقریبا همه آنها در صحنه زندگی نیز موفق هستند، در دنیای گسترده هنر هم تلاشم بر این است که به خواست و یاری خداوند، زیبائی های پنهان مانده خط ایرانی را درقالب و شکل دیگری ارائه دهم اما همیشه این دغدغه را دارم که آیا وظایفم را در قبال موهبت های الهی انجام داده ام یا خیر

س: به جز کاراته و نگارینه خط کدام هنر را دوست دارید؟

همه هنرها با تمام تنوعشان از اصول و قوانین مشابهی تبعیت می کنند و شخصا به هر اثر هنری در هر زمینه ای علاقه مندم، به ویژه هنرهای تلفیقی

س: تفریحات شما چیست؟

سعی می کنم ورزش کنم، جز کاراته به تنیس روی میز و ورزشهای راکتی و همینطور یوگا علاقه خاصی دارم ، گوش کردن موسیقی و دیدن مسابقات ورزشی و همینطور سفر به همراه خانواده هم عالی است.

س: مطلبی دیگری دارید؟

همواره وام دار محبت اساتید و مردم بزرگوار و هنر دوست هستم. از شما و همکاران محترمتان که نقش مثبت و سازنده ای در اطلاع رسانی صحیح دارید بینهایت سپاسگزارم