ارس؛ برند تاریخی دیروز برند تجاری امروز

منطقه آزاد ارس با قرار گرفتن در مجاورت کشورهای آذربایجان، ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان و البته نزدیکی به ترکیه با برخورداری از ۲۳۸ واحد صنایع فعال و ۱۵۱ واحد صنایع در دست ساخت با چالش‌هایی در تجارت و سرمایه گذاری مواجه است که در صورت رفع آن ها می‌تواند به عنوان نقطه طلایی تجارت و سرمایه گذاری آذربایجان شرقی و کشور نقش ایفا کند.

این منطقه آزاد با داشتن سه گمرک جلفا، نوردوز و خداآفرین از ظرفیت های فوق العاده ای برای سرمایه گذاری داخلی و خارجی و رونق اقتصادی منطقه آذربایجان برخوردار است و به عنوان صنعتی ترین مناطق آزاد کشور مطرح بوده و در مسیر توسعه صادرات و تجارت با کشورهای منطقه گام بر می دارد.

ارس علاوه بر ایفای نقش در صنعت آذربایجان شرقی، صادرات و واردات این استان با داشتن دشت‌های وسیع حاصلخیز، قرار گرفتن در مجاورت رودخانه مرزی و پرآب ارس و ۵۰۰ هکتار اراضی کشت گلخانه ای، در تولیدات و صادرات محصولات این حوزه قطب اصلی کشور و در پیشانی استان قرار داشته و به عنوان یکی از بازیگران اصلی تامین امنیت غذایی پیشتازی می کند.

داشتن عنوان هاب لجستیکی یا همان قطب پشتیبانی شمال غرب ایران در حوزه ورود به اتحادیه اوراسیا و کشورهای حوزه قفقاز، واقع شدن در مسیر سه کریدور بین المللی، برخورداری از خط ریلی برقی، جاده های مواصلاتی ترانزیتی و مناسب برای حمل کالا، نزدیکی به فرودگاه های تبریز، خوی، نخجوان و ماکو، اتصال به راه آهن سراسری ایران و راه آهن روسیه – اروپا و داشتن انبارهای سرپوشیده بزرگ و سایت بارانداز برای ایفای نقش در حوزه تجارت و صادرات و واردات کالا و محصولات با کشورهای همسایه یک برند جهانی محسوب می شود.

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس در خصوص آخرین آمار و ارقام صادرات اخیر گفت: در ۹ ماهه امسال ۱۴۸ میلیون دلار از تولیدات منطقه به خارج از کشور صادر شده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۰ درصد افزایش نشان می دهد.

مجید کیانی با بیان اینکه عمده تولیدات صادراتی منطقه محصولات گلخانه‌ای، خشکبار، فرآورده‌های نفتی، شمس فولادی و مواد پلاستیکی است افزود: روسیه، ترکیه، آذربایجان، عراق، ارمنستان، گرجستان، امارات، قزاقستان، افغانستان و پاکستان به‌ ترتیب ۱۰ کشور مبدا و متقاضی تولیدات ارس هستند.

وی از افزایش حجم تولیدات منطقه آزاد ارس در ۹ ماهه سال ۱۴۰۲ خبر داد و اضافه کرد: در این مدت واحدهای تولیدی منطقه ۱۴۸ هزار تن محصولات صنعتی و ۱۰۷ هزار تن محصولات کشاورزی عرضه کرده‌اند که ارزش محصولات تولیدی منطقه بالغ بر  ۱۳۵ هزار میلیارد ریال است.

کیانی، کمک به افزایش تولید و صادرات واحدهای صنعتی و کشاورزی را در کنار جذب سرمایه‌ گذاری‌های جدید، راهبرد اصلی منطقه آزاد ارس خواند و یادآور شد: در سایه‌ رفع موانع تولید و معرفی تولیدات منطقه به بازارهای بین‌ المللی و راه‌ اندازی مرکز توسعه صادرات ارس، شاهد رونق تولید، اشتغال و صادرات در منطقه‌ هستیم.

به عقیده کارشناسان و فعالان اقتصادی، توسعه واحدهای تجاری، صنعتی و کشاورزی در این منطقه زمینه اشتغال برای بیش از ۲۰ هزار نفر در واحدهای سلولزی، شیمیایی، نفت و گاز، آرایشی و بهداشتی، نساجی، صنایع غذایی، پوشاک و برق و الکترونیک را فراهم کرده است ولی برای ایفای نقش خود در تجارت، جذب سرمایه گذاری خارجی و رونق اقتصادی استان با چالش ها و مشکلاتی مواجه است که نیازمند هم افزایی دولت و مجلس برای رفع این چالش ها و مشکلات پیش رو است.

به اعتقاد برخی از فعالان اقتصادی آذربایجان شرقی، بزرگترین مشکل واحد‌های تولیدی مستقر در منطقه آزاد ارس، موضوع سرمایه در گردش است تا بتوانند توان تولید خود را افزایش دهند لذا شاه کلید حل مشکلات فعلی تولید و رشد صادرات در این منطقه، حل مسئله دوگانگی گمرک است.

از قرار معلوم و طبق ماده ۱۷ قانون گمرکی مناطق آزاد، گمرک ایران باید در مرز منطقه آزاد و سرزمین اصلی مستقر بوده و تشریفات گمرکی هرآنچه از سرزمین اصلی به منطقه آزاد وارد می‌ شود یا از منطقه آزاد بخواهد به سرزمین اصلی برود باید در گمرک ایران انجام شود لذا گمرک منطقه آزاد هم باید در مرز منطقه آزاد و خارج از کشور مستقر شود و فرآیند گمرکی هر آن چیزی که از خارج بخواهد وارد منطقه آزاد شود و از منطقه بخواهد به خارج از کشور برود در گمرک منطقه آزاد انجام شود که فعلاً برخلاف این پروسه است!

تولیدکنندگان و صادرکنندگان می گویند گمرک ایران که در منطقه آزاد ارس به عنوان گمرک جلفا شناخته می‌شود متاسفانه در مرز سرزمینی واقع شده و عملاً منطقه آزاد را به منطقه‌ ای محصور داخل سرزمین اصلی تبدیل کرده که یک طرفش سرزمین اصلی و طرف دیگرش، گمرک است که مجبور به رعایت قوانین سرزمینی می باشد.

در حقیقت، روند رو به رشد و مستمر جذب سرمایه‌ گذاران جدید نشان می دهد نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۵۳ درصد رشد یافته و سرمایه‌ گذاری خارجی نیز با ۱۱ درصد افزایش به ۴۱ میلیون دلار افزایش پیدا کرده است.‌

بدین ترتیب، حضور سرمایه‌ گذاران جدید به ویژه خارجی ها در منطقه آزاد ارس باید بدون کوچکترین سنگ اندازی صورت گیرد زیرا افزایش میزان صادرات ارس، نتیجه‌ بازاریابی بسته‌های سرمایه‌ گذاری و معرفی تولیدات منطقه آذربایجان در نمایشگاه‌ها، همایش‌های تخصصی، دیپلماسی اقتصادی و انعکاس فرصت‌ های اقتصادی رسانه‌هاست که شکوفایی اقتصادی را به وجود خواهد آورد و نباید اسیر تنگ نظری ها گردد.