مراغه نیازمند نگاه ملی

 عصرآزادی آنلاین/ شهرام صادق زاده

روز بسته شدن زیج ایلخانی یک رویداد تاریخی و جذاب است که شالوده نامگذاری ۱۶ اردیبهشت به عنوان روز “مراغه” یا همان ماراغا را به وجود آورده است زیرا عمده فعالیت علمی در رصدخانه مراغه بر پایه تنظیم زیج ایلخانی متمرکز بوده و بر همین اساس بسته شدن زیج ایلخانی و آغاز تنظیم جدول نجومی در حقیقت نقطه شروع کار علمی در رصدخانه محسوب می‌شود.
آن طور که “اصغر محمدزاده” – پژوهشگر معروف تاریخ مراغه – می گوید زیج ایلخانی، ایرادهای زیج‌های قبلی را رفع کرده و خروجی اصلی فعالیت علمی رصدخانه مراغه محسوب نیز می‌شد لذا بر همین اساس، همه تاریخ‌ پژوهان مراغه به این اتفاق‌ نظر رسیدند که ۱۶ اردیبهشت مصادف با بسته شدن زیج ایلخانی مناسب‌ ترین روز برای نامگذاری به عنوان روز مراغه است و باید در تقویم ملی کشور ثبت گردد.
ظرفیت بالفعل گردشگری در مراغه را شاید بتوان استوارترین پشتوانه برای تئوری توسعه اقتصادی این شهرستان با تکیه بر ظرفیت گردشگری به شمار آورد اما به عقیده کارشناسان گردشگری، صِرف داشتن ظرفیت موجب توسعه روزافزون این بخش نمی‌شود و باید زیرساخت‌های لازم برای میزبانی از گردشگران فراهم گردد و روز مراغه فرصت مغتنمی جهت یادآوری این موارد در سطوح ملی است البته به شرطی که همانند مشکلات زیرساختی سایر شهرهای منطقه آذربایجان به فراموشی سپرده نشود…

◾️توسعه اول

امروزه صنعت گردشگری به عنوان صنعتی نوپا، تاثیرات فراوانی بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جهان دارد و در این راستا، سکونتگاه های شهری به عنوان مراکز مهم اقتصادی، فرهنگی، خدماتی و غیره از اهمیت بالایی در فعالیت های گردشگری برخوردارند.
اما در ایران وضعیت مقداری متفاوت است به طوری که برخلاف سایر نقاط جهان، برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار گردشگری چنان توجهی به ابعاد اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی آن نمی گردد.
شهر مراغه به علت توانمندی های محیطی، تاریخی و فرهنگی دارای قابلیت گردشگری بالایی است که با برنامه ریزی اصولی و مناسب و شناسایی مزیت ها و محدودیت های گردشگری آن می توان زمینه را برای دستیابی به توسعه و پایداری گردشگری فراهم آورد کمااینکه چندین سال است که این مباحث مطرح می شود اما گوش شنوایی وجود ندارد و به اعتقاد کارشناسان، راهبردهای توسعه صنعت گردشگری این شهر در راستای توسعه پایدار نیست.
پژوهشگران دانشگاهی معتقدند شهر مراغه پتانسیل های بالای گردشگری به خصوص در زمینه تاریخی – فرهنگی را دارا بوده و با استراتژی های ارائه شده به منظور توسعه گردشگری که نیاز به برنامه ریزی جامع برای بازنمایی نقاط قوت، تقویت فرصت ها و مقابله با تهدیدها و ضعف ها دارد می توان صنعت گردشگری را در این شهر توسعه داد.
شهرستان مراغه بعنوان دومین شهر مهم آذربایجان شرقی با ۱۷۵ روستا، بیش از ۱۰۰ هزار هکتار زمین زراعی و بیش از ۲۰ هزار هکتار باغات پرمحصول دارای ظرفیت بالا در زمینه صنایع تبدیلی است که قطب تولید سیب در ایران و دارای عناوین برتر در تولید محصولات بادام، گردو، آلبالو، زردآلو، هلو، انگور، آلوچه، غلات، شیر و گوشت بوده و نیازمند توجه بیشتر دولت سیزدهم است.

◾️توسعه دوم

یک کارشناس ارشد حوزه آب آذربایجان شرقی معتقد است با توجه به تغییر اقلیم و خشکسالی‌های سالهای اخیر، حجم تولید محصولات کشاورزی روند کاهشی داشته و راهکار ایجاد اشتغال جایگزین در مراغه، توسعه بخش گردشگری است.
“رضا شرقی” با اشاره به اینکه ایجاد اشتغال جایگزین بخش کشاورزی در این شهرستان‌ به یک اجبار غیرقابل انکار تبدیل شده است افزود: حجم تولید سیب مراغه از ۳۳۰ هزار تن در سال ۱۴۰۰ به حدود ۲۶۰ هزار تن در سال ۱۴۰۱ و ۸۵ هزار تن در سال ۱۴۰۲ رسید که علاوه بر خشکسالی و تغییر اقلیم موضوع سرمازدگی نیز بر تولید محصولات کشاورزی مراغه سایه انداخته است.
وی اضافه کرد: مساحت کل باغات مراغه ۲۲ هزار هکتار است که ۱۵ هزار هکتار آن به محصول سیب اختصاص دارد و بر اثر سرمای دیررس بهاره، حدود ۶۵ درصد از این باغات به میزان ۹۰ تا ۱۰۰ درصد دچار سرمازدگی شدند.
شرقی تاکید کرد: در بهترین حالت و به واسطه تغییر اقلیم، بخش کشاورزی مراغه ظرفیت اشتغالزایی مضاعفی نخواهد داشت و به ناچار باید به ظرفیت دوم این شهرستان‌ که همانا گردشگری است توجه گردد.
وی با ذکر این نکته که مراغه به قرار گرفتن مراغه در دامنه سهند، طبیعت بکر و ظرفیت قابل توجه در بخش میراث فرهنگی، تاریخی و طبیعی یادآور شد: در صورت توسعه زیرساخت‌های این بخش، می‌ توان فرصت‌های جدید شغلی با سرمایه اندک نیز ایجاد کرد.
این کارشناس ارشد حوزه آب خاطرنشان کرد: ایجاد اماکن تفریحی مانند مراکز بازی، تفرّجگاه‌ها، استخرهای آب گرم و حاشیه ساحل و ایجاد اقامتگاه‌های بوم گردی در مسیرهای منتهی به سهند از جمله مسیر قلعه چای، صوفی چای و مردق چای از ایده‌های ثروت آفرین گردشگری در این شهرستان‌ است که نباید مورد غفلت قرار گیرند.

◾️توسعه سوم

واقعیت این است که مراغه ظرفیت های تاریخی و فرهنگی قابل توجهی برای گردشگران داخلی و خارجی دارد اما این بخش تاکنون مورد بی‌مهری قرار گرفته است که نشان دهنده بی رغبتی سیاستگذاری‌ های مسئولان شهرستانی و استانی است لذا موانع سرمایه‌ گذاری حوزه این شهرستان برطرف شود تا سرمایه‌گذاران بخش خصوصی با خیالی آسوده و بدون واهمه سنگ اندازی و بوروکراسی های زاید اداری وارد این عرصه شوند.
به گفته آگاهان، ضرورت دارد یک شهرک ویژه صنایع غذایی که همان صنایع تبدیلی محصولات کشاورزی است در مراغه احداث گردد زیرا مراغه بعنوان قطب تولید محصولات کشاورزی، سالانه بیش از ۴۰۰ هزار تن محصولات باغی در آن تولید می‌شود لذا ضرورت دارد واحدهای صنایع تبدیلی و فرآوری محصولات کشاورزی در قالب شهرک صنایع غذایی احداث شوند.
یکی از مطالبات مردم مراغه راه اندازی صندوق توسعه کشاورزی در مراغه است تا با حل آن، مشکل آورده دولت از محل املاک مازاد جهاد کشاورزی، این صندوق آغاز به فعالیت نماید گرچه ایجاد منطقه ویژه اقتصادی، احداث جایگاه سوخت گیری فرودگاه، کنارگذر مراغه و تکمیل آزادراه مراغه – هشترود را نباید فراموش کرد که انتظار می‌رود دولت سیزدهم اقدامات در خور جایگاه این شهر تاریخی را به انجام رساند.
بدین ترتیب به نظر می‌ رسد وجود مزیت‌های دیگری در کنار ظرفیت‌های گردشگری مراغه برای افزایش تمایل سرمایه‌ گذاران به اجرای طرح‌های گردشگری در این کهن شهر ضروری است و یکی از همین مزیت‌ها، ثبت برخی از مناطق مستعد به عنوان ژئوسایت است که مجموعه آنها، ژئوپارک سهند مراغه را تشکیل می‌دهد.