■ شهردار و شورای شهر، طرح قبلی تبدیل بخشی از این اراضی به شاهگلی دوم و تقرجگاه آبرومند تبریز را پیگیری کنند.
■ زنده یاد مهندس توکلی یکی از طراحان صنعت کشور پس از اینکه از دانشگاه شیکاگو فوق لیسانس مکانیک گرفت و پس از دهه ۳۰ در راس گروه علمی _ اجرایی صنعت ایران قرار گرفت برای توسعه ایران دو شاخه صنعت پایه در تبریز را برای رشد صنعتی و کشاورزی ایران در نظر گرفت.
■ هدف جعفرپیشه وری از ایجاد دانشکده فلاحت دانشگاه تبریز، تامین آتی و کیفی آذوقه مردم آذربایجان بود.
■اگر قراره، مسکنی در این اراضی احداث شود باید برای جوانان، نیازمندان و یا انتقال حاشیه نشینان شمال و جنوب کلان شهر تبریز باشد.
طراحان تاسیس دانشگاه تبریز حدود ۸۰ سال پیش با ۳ رشته ادبیات، طب و فلاحت این دانشگاه را بنیان نهادند. آنها می دانستند که ادبیات همان هویت و داشته های فرهنگی یک ملت است. پزشکی علم ابدان و با سلامتی انسان ها سر و کار دارد و حیاتی است و فلاحت یا کشاورزی اساس تامین میوه و سبزی و آذوقه و خورد و خوراک یک کشور است. آنها در تبریز دانشکده فلاحت یا به زبان امروزی دانشکده کشاورزی را راه انداختند و جالب این است که اولین رشته و دانشکده که در زمینه رشته های کشاورزی در خارج از پایتخت راه افتاد همین دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز بود.
■ کلیه مایحتاج انسان ها یا منشأ معدنی دارند یا منشا کشاورزی، که هر دوی آن ها به خاک بستگی دارد. شما آپارتمان خود را در نظر بگیرید. سنگ، گچ، آهن، آجر، شیشه، آلومینیوم، ظروف مسی، فلزی، نایلونی و همه منشاء معدنی دارند و خورد و خوراک اهل خانه را در نظر گیریم. نان، لبنیات، غلات، سبزیجات، پروتئین، گوشت، میوه ها همه و همه که در خانه مصرف می‌شود منشأ کشاورزی دارند. بنابراین در تمام کشورهای پیشرفته به دانشکده های علوم زراعی و باغی ارزش زیادی قائل اند. بانیان تاسیس دانشگاه تبریز نیز ۸ دهه پیش چنین نگرشی عمیقی در ایجاد دانشکده فلاحت داشتند.
■زنده یاد مهندس توکلی یکی از طراحان صنعت کشور وقتی از دانشگاه شیکاگو فوق لیسانس مکانیک گرفت و پس از دهه ۳۰ در راس گروه علمی _ اجرایی صنعت ایران قرار گرفت برای توسعه ایران دو شاخه صنعت پایه در تبریز را برای رشد صنعتی و کشاورزی ایران در نظر گرفت. اول ایجاد یک کارخانه ماشین سازی بود که خودش بعدها گفت: که می خواست از سوزن تا هواپیما را در تبریز بسازد و سال های سال پس از راه اندازی کارخانه ماشین سازی بخشی از تولیدات و ابزارآلات آن در بخش های باغی و زراعی نیز کاربرد فروانی داشت.
■شادروان مهندس تقی توکلی بنیانگذار صنایع مس ایران در کرمان می گفت: به شاه گفتم: می‌خواهیم صنعتی را در ایران بنیان نهیم که از یک بیل ساده مورد نیاز کارگر و دهقان تا تراکتور و کمباین را طراحی و بسازد. پادشاه گفت: اسم این صنایع چیست؟ توکلی گفت: صنایع موسوم به تراکتورسازی است که مدت ها قبل در انگلستان راه افتاده و من می‌خواهم در قاره آسیا جزو اولین کشورهایی باشیم که برای توسعه کشاورزی این صنایع را راه اندازیم. توکلی می گفت: به آلمان رفته و برای خرید تکنولوژی تراکتور مذاکره کرده ولی آنان از انتقال تکنولوژی به ایران خوداری کرده و سیاست متروپل_پیرامون را مطرح کردند. بعدها توکلی از کشورهای بلوک شرق صنعت تراکتور را به تبریز آورد و در میلیونها مترمربع زمین در قراملک صنایع مادر ایران را راه انداخت…
چه مردان بزرگی در ایران بودند امروز جای طراحان صنایع ماشین سازی و کشاورزی ایران با بی تدبیری، مشهدی قربانها گرفته اند و کارخانه ماشین سازی ایران را به این روز انداخته اند. کجا بودیم کجا رسیدیم.
■توکلی ابتدا برای ایجاد مرکز تحقیقات کشاورزی و کاشت هر نوع درخت و جوانه کشاورزی در کنار غرب صنعتی تبریز، زمینی چند صد هکتاری موسوم به《داداش آباد》را در اختیار دانشگاه تبریز قرار داد. همزمان اجرای طرح جاده بین‌المللی سنتو در غرب صنعتی مطرح شد و با موافقت مسئولان وقت دانشگاه و استانداری نزدیک به ۳۰۰ هکتار از اراضی جاده باسمنج مابین دو جاده جدید و قدیم تهران / تبریز برای توسعه علمی کشاورزی در اختیار دانشگاه تبریز قرار گرفت.
■دانشگاه تبریز با گسترش رشته های کشاورزی و منابع طبیعی، در همین اراضی ۳ میلیون متری دست به ایجاد ایستگاه تحقیقاتی خلعت پوشان و مزارع وسیع پایلوت انواع گونه های گیاهی و علمی در آن کرد و با حفر چند چاه عمیق و ایجاد چند استخر ذخیره آب به آبادانی آن پرداخت که به نظر می رسد عدم انتقال کامل دانشکده کشاورزی دانشگاه تبريز از محل ورودی این دانشگاه به پایلوت زراعی، تحقیقاتی، کارگاهی مذکور و پشت میز نشینی اساتید در اتاق های مجهز در بهترین نقطه شهر تبریز، بی توجهی به مرکز تحقیقاتی ۳ میلیون متری آغاز شد. این دانشکده که هم اکنون ۱۲۲ عضو هیئت علمی و بیش از ۲۲۰۰ نفر دانشجو دارد بخشی از مراکز آموزشی، پژوهشی و کارگاهی خود را به جاده خاوران _ باسمنج کشیده است. ولی واقعیت این است که اکثر این اراضی به دلیل کم تحرکی دانشکده و متولیان امور مربوطه به صورت بایر به حال خود رها شده و به نظر می رسد همین کم کاری طراحان طرح ملی مسکن را که در این دولت دنبال می شود و الگو برداری از مسکن مهر دوره احمدی نژاد است. به عنوان تقسیم این اراضی در بین اساتید و دانشجویان متاهل و کارکنان دانشگاه تبریز کرده و سال گذشته بصورت ویدئو کنفرانس مرحله کلنگ زنی طرح ملی مسکن با عنوان تامین مسکن دانشگاهیان توسط، شخص وزیر علوم آغاز شد و در تبریز نیز با حضور معاون وقت عمرانی استانداری کلنگ زنی انجام شد و هم اکنون طراحی و نقشه برداری و نقشه کشی برای ایجاد شهرک مسکونی _ ویلایی دانشگاه تبریز در حال انجام است و متاسفانه مدیران اداره کل راه و شهرسازی و امور اراضی جهاد کشاورزی استان نیز با اجرای این طرح ناپخته همکاری دارند.
■با این وصف عده ای از تشکل‌های صنفی، فعالان محیط زیست و دوستداران حفظ و توسعه دانشگاه تبریز به عنوان بزرگترین مرکز علمی پژوهی کشور در درازای میدان آزادی تا مرزهای ترکیه و حتی جمعی از اساتید ممتاز پیشکسوت و در حال تدریس به این طرح ناپخته اعتراض دارند. معترضان معتقدند که اراضی دانشکده کشاورزی برای بسط و گسترش فعالیت‌های علمی و کشاورزی نوین و آموزش دانشجویان رشته های مختلف در حوزه باغی، دامی، کشاورزی و منابع طبیعی است نه محل تبدیل آن به شهرک مسکونی و راه انداختن بنگاه‌های املاکی و دلالی و خرید و فروش و تجارت زمین، با این حال با هشدار دلسوزان و رسانه ای شدن این امر انعکاس ملی یافته و حتی متاسفانه رسانه های معاند خارجی ادعا کرده اند که دولت ایران برای تامین کسری بودجه خود اراضی دومین دانشگاه بزرگ ایران را به حراج گذاشته و برخی رسانه های کشورهای همسایه نیز کوچک کردن و از بین بردن دانشگاه تبریز را پیش کشیده اند که جای پاسخگویی و بحث و گفتگو و تنویر افکار عمومی و تحلیل گزارش رسانه های خودی و معاند را دارد.
■تغییر کاربری اولیه حدود ۴۳ هکتار از اراضی دانشگاه تبریز از انتهای شهرک خاوران به طرف جاده باسمنج آغاز می شود که رسانه ها خلعت پوشان ذکر می کنند. که اشتباه است. خلعت پوشان که برج تاریخی خلعت پوشان که ثبت ملی است در آن قرار گرفته، چسبیده به پل تبادل امام علی و تونل جاده خاوران است و در گذشته اکثر کارگاه‌های آموزشی دانشجویان با ماشین الات کشاورزی و دامپروری دانشگاه تبریز در آن واقع شده بود و سرسبز و پوشش گیاهی خوبی دارد. اما طرح تقسیم ۴۳ هکتار یا یک ششم این اراضی از جاده خاوران به طرف باسمنج آغاز می شود. متاسفانه به نظر می رسد به دلیل سهل انگاری و کم توجهی مسئولان حقوقی دانشگاه در گذشته، بخشی از اراضی این دانشگاه در مسیر امتداد جاده باسمنج تصاحب و هم اکنون چند کارگاه و ده ها املاکی در آن ایجاد شده است.
با این حال گلنگ زنی این طرح از سوی وزیر علوم همزمان با چند پروژه طرح،تامین مسکن دانشگاهیان در دیگر شهرها در تبریز هم به صورت نمادین آغاز شده و هدف اصلی آن تامین مسکن اعضای هیئت علمی و کارکنان است و امکان دارد همین مسئله موجب سکوت برخی از اعضای هیئت علمی دانشگاه تبریز شده و در واقع به نظر می رسد اگر این طرح واقعا به ساخت سرپناه نیازمندان و فقرا اختصاص می یافت آن وقت بود که اکثر دانشگاهیان اعتراض می کردند.
■چرا به کوچک کردن اراضی مرغوب دانشگاه و سودجویی شخصی و ترجیح منافع عمومی بر منافع شخصی بر آمده اید؟ چرا به جای اجرای طرح های متنوع تولید محصولات باغی و کشاورزی و دامی و توجه به امنیت غذایی مردم با بهره گیری از شرکت‌های دانش بنیان و توان پژوهشی همکارانتان که برخی از آنان عناوین علمی برجسته ای دارند و می توانند زینت شما و پیشران شما باشند و چرا به جای پیش گرفتن رویه های معمول و استانداردهای علمی و آکادمیک و تامین امنیت غذایی و پایلوت کردن تولید و تسری آن به مزارع کشاورزی و باغی مردم به قطعه قطعه کردن زمین های مزروعی و حاصلخیز و کاشتن آهن و بتن برآمده اید؟ شما بهتر می دانید برای شکل گیری خاک حاصلخیز صدها سال وقت لازم است، در این ۸۰ سال تاسیس رشته فلاخت در دانشگاه تبریز و نزدیک به ۶۰ سال واگذاری این اراضی برای توسعه کشاورزی مدرن چرا نتوانسته اید در گذشته و حال، در این مراتع و اراضی طرح های تحقیقاتی و اجرایی مطلوب و وسیع ایجاد کنید و حتی نتوانستید لاقل دورادور آن را با درختان کم آببر پوشش گیاهی مناسب بدهید و به تولید اکسیژن پاک گیاهی کمک کنید و با وجود آب و قنات‌های زیاد بخش زیادی از این اراضی شبیه بیابان برهوت است و امروز متاسفانه به نظر می رسد بیش از همه برخی از دانشگاهیان به آن چشم طمع دوخته اند.
■اگر قرار باشد این زمین ها برای دانشگاه اضافی تلقی گردد باید حداقل به جای ساخت و ساز و افزایش سنگ و بتن در بهترین زمین‌های مرغوب کشاورزی، آن را به ساخت تفرجگاه و گردشگاه عمومی برای شهروندان تبریزی و گردشگران ایرانی و خارجی در آورد، و تنفسگاه کلانشهر که به بخش‌های شرقی شهر بزرگ کشیده شده را نبندید و محدود نکنید. با ایجاد امکانات اولیه رفاهی با همکاری شهرداری تبریز می توانید شاهگلی دوم را با توجه به وجود قنات‌های پرآب و زمین های بکر حاصلخیز در این گوشه شهر شکل بدهید و در کنار اراضی نمونه و پایلوت کشاورزی و گلخانه های مدرن، سرسبزی و سرزندگی را برای مردم هدیه دهید و قبلا هم اگر به سوابق نگاه کنید قراردادها و نشست هایی با شورای شهر و شهرداری تبریز برای تبدیل خلعت پوشان که ابنیه تاریخی و محوطه ثبت شده ملی هم دارد برای تبدیل آن به تفرجگاه و گردشگاه عمومی داشتید.
■خلاصه کلام اینکه به اعتقاد همه کارشناسان و خبرگان و آگاهان و فعالان محیط زیست، طرح خام و ناپخته تفکیک بخش وسیعی از این اراضی حاصلخیز و اختصاص آن به بهانه مولد سازی و ایجاد طرح مسکن کارکنان و اعضای هیئت علمی باید سریعا متوقف و ملغی گردد. البته شنیده ها از دانشگاه تبریز به این صورت است که ادعا می شود در پشت سر این طرح حمایت روح ا…. متفکر آزاد و سکوت و یا کم توجهی علی رضا منادی رییس کمیسیون آموزش عالی مجلس هم به چشم می خورد. حال سوال این است که چرا به جای آوردن طرح های بزرگ تحقیقاتی ملی به دانشگاه تبریز و افزایش اعتبارات آنها باید کارهای خوب انجام چنین طرحی در اولویت قرار گرفته است. پس لازم است دکتر منادی که در صدر کمیسیون مربوطه در مجلس نشسته دست به کار شود و به کمک دانشگاه تبریز بشتابد.
البته پیشنهاد منقدین، شکل گیری کارگروهی از کارشناسان و متولیان امر و بررسی نحوه استفاده مطلوب و بهینه از این اراضی برای اتخاذ تصمیم عاقلانه و منطقی در این بحران پیش آمده است. البته مردم با اقدامات خوب استاندار با نشاط و پای کار خود در مسائل مشابه مطمئن اند که ایشان و شهردار و شورای شهر با تصویب آن در کمیسیون‌ها مخالفت خواهند کرد و اگر این کارگروه و مدیران ارشد استانی و شهری و دانشگاهی واقعا به این نتیجه برسند که بخشی از آن فرضا به اختصاص و تامین مسکن در قالب مولدسازی و مسکن ملی اختصاص یابد به نظر می رسد باید بر اساس شرایط لازم به ساخت مسکن جوانان تازه ازدواج کرده و یا خانواده های نیازمند و بدون مسکن و یا انتقال بخشی از ساکنان محلات حاشیه نشین و تخریب زاغه های شمال و جنوب تبریز در نظر بگیرند الحمدالله تا آنجایی که می دانیم اکثریت اعضای هیئت علمی دانشگاه تبریز تقریبا صاحب مسکن و حتی برخی دارای ویلای شخصی هم هستند.
■با این حال خواست افکار عمومی، رسانه ها، فعالان محیط زیست، کارشناسان و آگاهان دلسوز امر این است که در این شرایط که مسئله مولد سازی و تفکیک و احتمال لطمه به منافع عمومی و دانشگاه به رسانه های معاند خارجی نیز کشیده شده، این طرح فعلا متوقف گردد و نمایندگان دلسوز تبریز از وزیر علوم به دلیل کلنگ زنی نمادین آن که در زمستان سال گذشته به همراه چند طرح مشابه ولی کارشناسی نشده در تبریز با سایر شهرهای دانشگاه‌های کشور همزمان صورت داده شده در مجلس سوال اساسی کرده و احیانا در صورت عدم حصول نتیجه استیضاح اش کنند و به نظر می رسد شخص رئیس دانشگاه تبریز هم به دلیل موافقت اولیه با این طرح ناپخته و درج نامه های مختلف به دستگاه های دولتی و وزارت خانه های علوم و راه و شهرسازی و کشاورزی و ارائه گزارش های کارشناسی نشده و نهایتا سهل انگاری و کم توجهی در حفظ اموال و اراضی مرغوب دانشگاه پاسخگو باشد.
●مدینه منوره، ۲۸ اردیبهشت
●محمد فرج پور باسمنجی
●عضو کانون کارشناسان رسمی دادگستری جمهوری اسلامی ایران
