ضرورت توجه دولت چهاردهم به احیای نگین فیروزه ای آذربایجان بدون اتلاف وقت از نگاه "عصرآزادی"
احیای دریاچه اورمیه با وفاق ملی
عصرآزادی/ شهرام صادق زاده
معاون اول رئیس دولت چهاردهم اخیراً در اظهاراتی جالب توجه اعلام کرده که باید اقدامات احیای دریاچه اورمیه هر چه سریعتر انجام شود و بعد هم تاکید کرده که حتی یک روز تاخیر در مسئله نجات این دریاچه، ظلم آشکار است؛ سخنانی که برای هر شهروند منطقه آذربایجان شادی آور است اما باید در حد شعار باقی نماند.
محمدرضا عارف در جلسه ستاد ملی احیای دریاچه اورمیه عنوان کرد که در ساز و کار و ساختار جدید ستاد احیای دریاچه اورمیه، یک شخصیت ملی با ابزار و اقتدار کافی به عنوان دبیر کارگروه ملی احیای دریاچه انتخاب شود تا با حضور یک نماینده از قوه قضائیه و مجلس، اجرای مصوبات ستاد احیای دریاچه اورمیه سرعت بگیرد.
در حقیقت، با گذشت سال‌ها و وعده‌های رنگارنگ از سوی دولتهای محمود احمدی‌نژاد، حسن روحانی و ابراهیم رئیسی، هنوز هیچ اقدام جدی و ملموسی برای احیای دریاچه اورمیه صورت نگرفته است در حالی که این پهنه ناب آبی منطقه آذربایجان، زمانی یکی از بزرگترین دریاچه‌های نمک جهان بود و صد افسوس که امروزه به نمادی از ناکارآمدی و بی توجهی مسئولان بدل شده است.
هر چند در هر دوره از انتخابات ریاست جمهوری و مجلس، وعده‌های جدیدی برای نجات این دریاچه مطرح می‌شود اما هیچ کدام از این وعده‌ها فراتر از حرف نرفته و به نظر می رسد که دریاچه اورمیه بیشتر به دستاویزی سیاسی برای کاندیداها تبدیل شده است که با استفاده از آن به دنبال جمع‌آوری آرا باشند؛ اما خدا را چه دیدید، شاید فرزند آذربایجان – مسعود پزشکیان – به دادش برسد…
اگر دریاچه با رویکرد استانی حل می شد باید مشکل تا حالا مرتفع می شد!
مشکل دریاچه اورمیه به عنوان نگین فیروزه ای آذربایجان تنها یک بحران برای سه استان همجوار دریاچه در شمالغرب کشور نیست بلکه اگر در دولت قبل دَرک می شد یک بحران ملی است که حل آن هم عزم ملی و راهکار ملی را می‌طلبید و کنترل از راه دور برای احیای دریاچه لازم نبود.
در حقیقت، مشکل دریاچه اورمیه از مهمترین مسائل ملی امروز ایران است و برای حل آن، به یک عزم ملی نیاز است و تصمیمات نادرست دولت های گذشته نباید بار دیگر تکرار گردد.
برخلاف دولت قبل، اگر کم کاری‌ها را متوجه یکدیگر کنیم، بحران بزرگتر خواهد شد لذا باید کارشناسان امر با جدیت کامل دنبال راهکار باشند زیرا اگر با رویکرد منطقه‌ای و استانی حل می شد باید مشکل نگین آبی آذربایجان تا حالا مرتفع می شد!
بحث چاه‌های آب غیرمجاز و گسترش بی ضابطه سطح زیر کشت زمین‌های کشاورزی حوضه آبریز دریاچه اورمیه در کنار تغییرات اقلیمی، مهمترین دلایل بحران این دریاچه است که باعث شده سطح آب در برخی از نقاط از ۲۵ متر به ۵۰۰ متر برسد؛ این بلایی که بر سرمحیط زیست و آینده فرزندان این دیار آورده شده و هیچکس هم جوابگو نیست که چرا بدین گونه در حق محیط زیست آذربایجان ظلم شد؟!
کارشناسان حوزه محیط زیست می گویند اکنون برای حل این مشکلات، باید حقابه محیط زیست را پیش فرض بدانیم، تغییر در الگوی کشت را به دقت عملی کنیم و همزمان با این اقدامات، جامعه و کشاورزان را هم توجیه کنیم که چگونه باید از آب به درستی استفاده کنند تا شاید پس از گذشت دو دهه زجرآور و بی فایده در تلاش بر اجرای طرح های آبکی دولت های گذشته، راه چاره ای برای ورود دریاچه اورمیه به فصل نوینی از زیست بوم خود باشیم.
دریاچه اورمیه همواره دستخوش شعارزدگی دولتهای قبل بوده است
یک کارشناس ارشد محیط زیست درباره عواقب خشک شدن دریاچه اورمیه گفت: یکی از مهمترین تبعات خشک شدن دریاچه اورمیه، شکل‌گیری یک کانون ریزگرد نمکی در کشور است که نه تنها آثار سوء آن به شهرهای همجوار و استان های دورتر می‌رسد بلکه می‌تواند تبعات فراملی نیز داشته و موجب تحمیل هزینه‌هایی گزاف به سیستم بهداشت کشور گردد.
“مهدی اسماعیلی” افزود: پیش بینی رفتار طبیعت برای ما ممکن نیست، کمااینکه در سال‌های پایانی دهه ۹۰ پس از تجربه نزدیک به سه دهه خشکسالی شاهد بارشی قابل توجه در سراسر کشور بودیم که بسیاری از تالاب‌ها و رودخانه‌ها در نتیجه این بارش تغذیه شدند و پس از آن وارد یک دوره کم بارش و خشک‌تر شدیم لذا در عامل طبیعی دخالتی نمی‌توان داشت؛ با توجه به عملکرد بدی که در سال‌های اخیر داشته‌ایم، قرارگیری در فصل گرما و تبخیر، تأثیری شدیدتر و جبران‌ناپذیرتر بر دریاچه اورمیه می‌گذارد و پاییز هم تعجب اتگیز خواهد بود.
وی با اشاره به اینکه دریاچه اورمیه چه در این دوره و چه در دوره‌های قبل تا حد زیادی دستخوش شعار زدگی بوده است اضافه کرد: ضرورت دارد تا این آفت از نگاه مسئولان زدوده شده و اقدام عملی در دوره فعلی دولت صورت گیرد.
این استاد دانشگاه درباره علت مخالفت خود با آزادسازی مقطعی حقابه دریاچه تاکید کرد: آزادسازی حقابه اگر به صورت مقطعی باشد اثر مثبتی ندارد، یک کُنشگری موقت است لذا تغذیه یک اکوسیستم آبی مانند دریاچه اورمیه باید به صورت پایدار صورت بگیرد زیرا اکوسیستم، موجودی زنده است و همانطور که نمی‌توان یک موجود زنده را با تنها چند ساعت نفس کشیدن در طول روز زنده نگاه داشت، اکوسیستم آبی نیز برای بقای خود نیاز به ورود مداوم آب دارد، همانطور که پیش از ساخته شدن سدها آب به طور مداوم به دریاچه اورمیه سرازیر می شد.
چهار هزار هکتار بر وسعت اراضی باغی ضلع غربی دریاچه افزوده شده است
استاندار جدید آذربایجان شرقی با اشاره به ضرورت تغییر نگرش و تخصیص منابع کافی درباره طرح احیای دریاچه اورمیه از صندوق توسعه ملی و تداوم تخصیص بودجه مناسب معتقد است باید سرمایه گذاری عظیمی برای تولید انرژی خورشیدی توسط اجتماعات پیرامونی این پهنه آبی انجام گیرد.
“بهرام سرمست” افزود: بر اساس آمار، در سال های اخیر در ضلع غربی دریاچه اورمیه حدود ۴ هزار و ۱۰۰ هکتار بر وسعت اراضی باغی افزوده شده است در حالی که در این مدت در ضلع شرقی دریاچه اورمیه علاوه بر کاهش شدید وسعت اراضی زراعی و باغی، جمعیت روستایی و شهری ساکن حریم دریاچه نیز روند کاهشی داشته و آنان برای تامین معیشت به سایر شهرهای آذربایجان شرقی مهاجرت کرده اند.
وی اضافه کرد: بر این اساس، جهت تامین معیشت زندگی روستائیان، سرمایه‌گذاری در بخش پنل های خورشید برای تولید انرژی مناسب به دلیل پاک بودن و تطابق آن با موضوعات زیست محیطی ضروری است.
آن طور که شواهد نشان می دهد از دید دولت چهاردهم، طرح‌های نجات دریاچه اورمیه که در دولتهای قبل تصویب شده محترم است اما آنها باید تلاش کنند اگر نواقصی در این طرحها وجود دارد آنها را رفع نموده و با سرحال شدن نگین فیروزه ای آذربایجان، دل آذربایجانی ها و سایر استانهای منطقه هم شاد شود.
بدین ترتیب مقرر شده تا ظرف دو هفته آینده و با همکاری دستگاه‌های اصلی از جمله وزارتخانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی، سازمان حفاظت محیط زیست و برنامه و بودجه به همراه مشارکت استانداران آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و کردستان ساز و کار جدید ستاد ملی احیای دریاچه اورمیه تعیین گردد تا افکار عمومی باز هم منتظر تدابیر دولت برای نگین آبی آذربایجان باشند.
