ضرورت کنترل و نظارت بر بازار شب عید و گذر از روزهای گران پایان سال ۱۴۰۳ به روایت "عصرآزادی"
شب عید تماشایی!
عصرآزادی/ شهرام صادق زاده
نوروز ۱۴۰۴ در راه است و یک هفته دیگر سال نو فرا می رسد اما آنگونه که باید و شاید، خبری از شور و نشاط همیشگی ایام عید نیست؛ این امر را می توان در کف بازار شهرهای بزرگ مشاهده کرد زیرا مردم، به جای آنکه به استقبال بهار بروند با انواع و اقسام دغدغه‌های معیشتی دست و پنجه نرم کرده و نگران آینده اند و وعده های مقابله با گرانفروشی اجناس عید نیز چندان کارساز نبوده است.
در حقیقت، افزایش قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید، الگوی مصرف مردم را نیز دچار تغییر کرده است به طوری که بسیاری از خانواده‌ها حتی برای خرید مایحتاج اولیه شب عید هم با مشکل مواجه شده‌اند.
حتماً به خاطر دارید که زمانی، خرید لباس نو، خوراکی‌های مخصوص عید و آماده‌سازی خانه برای استقبال از سال جدید یک سنت دیرینه بود اما حالا برای بسیاری از مردم به یک دغدغه و حتی آرزو تبدیل شده است.
در مجموع، بازار شب عید ۱۴۰۳ در ایران با چالش‌های متعددی مواجه است که از جمله آنها می‌توان به افزایش قیمت‌ها، کاهش قدرت خرید مردم، نوسانات نرخ ارز، حضور کالاهای قاچاق، کسادی بازار و نارضایتی اصناف و کسبه بازار شهرستانها اشاره کرد به نحوی که مسئولان و برنامه ریزان همواره از طرح های ویژه و مؤثر برای بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم سخن می رانند اما در مرحله آخر از آن نظارت و کنترل هایی که باید برای بازار مصرف شب عید پدید آید خبری نیست…
تماشاخانه اول
بررسی قیمت‌های سرسام آور اجناس مورد نیاز شب عید خانواده ها با میزان عیدی بازنشستگان و کارمندان همخوانی نداشته و از شکاف عمیق و پرنشدنی میان دخل و خرج آنها پرده برمی‌دارد زیرا با مبلغ عیدی محدود بازنشستگان تامین اجتماعی، حتی توان خرید میوه، شیرینی و آجیل شب عید هم محال به نظر می رسد.
گذشته از اقلام شب عید، قیمت خرید لباس نو، اقلام ماه رمضان، ماهی، برنج و حبوبات و لبنیات و گوشت و روغن و قند و شکر را هم که سر به آسمان برداشته، نباید از یاد برد به طوری که هر کیلوگرم برنج ایرانی قابل قبول بین ۱۳۰ تا ۲۴۰ هزار تومان متغیر بوده و برنج خارجی نیز در محدوده ۷۰ تا ۱۰۰ هزار تومان عرضه می شود.
کارشناسان اقتصادی معتقدند دولت‌های قبل به دلیل نگاه یک بُعدی به بحث کنترل تورم تاکنون موفق نبوده‌اند و حالا نیز تا حل نشدن مشکل تحریم بعید به نظر می‌رسد تورم کاهش پیدا کند مگر اینکه در میان مدت و بلند مدت حل موانع ساختاری بتواند این تورم سرکش را مهار کند که البته آن هم، زمان بر است و شاید خارج از صبر و حوصله شهروندان باشد!
در روزهای آغازین فروردین ۱۴۰۳ قیمت هر کیلو شیرینی تر و خامه‌ای بر حسب کیفیت بین ۱۸۵ تا ۲۵۰ هزار تومان متغیر بود، شیرینی دانمارکی، زبان و پاپیونی بین ۱۲۰ تا ۱۷۰ هزار تومان و کیک یزدی بین ۸۰ تا ۱۲۰ هزار تومان در شیرینی فروشی‌های درجه یک و دو به فروش می‌رسید اما امسال و در آستانه سال نوی ۱۴۰۴ شیرینی تر به ۲۸۰ تا ۴۸۰ هزار تومان رسیده و بهای شیرینی های دانمارکی، زبان و پاپیونی هم از ۱۵۰ تا ۳۸۰ هزار تومان متغیر است ولو اینکه انواع کیک یزدی هم بسته به درجه کیفیت از ۱۵۰ تا ۲۳۰ هزار تومان به خریداران عرضه می‌شود که قابل تامل است.
تماشاخانه دوم
یک کارشناس اقتصادی معتقد است سیاستگذاران برای مهار تورم فرمول‌های اشتباه را به کار می‌برند زیرا با یک نسخه ساده کاهش نقدینگی، به کنترل تورم نخواهیم رسید و تا به حال در دولت‌های قبل تمرکزشان فقط بر کاهش نقدینگی بوده است.
“مرتضی افقه” با اشاره به اینکه معمولاً کاهش تقاضا باید از طریق خارج کردن پول از دست مردم انجام گیرد تا خود را به عرضه برساند گفت: اما من معتقدم بخشی از تورم فعلی ما سمت عرضه است یعنی ما تولیدمان کاهش پیدا کرده است.
وی با اشاره به اینکه بخش قابل توجهی از کاهش تولید به دلیل ناکارآمدی‌های داخلی همیشه ادامه داشته است افزود: اما نقطه اوج این قضیه از سال ۱۳۹۷ به این سو بوده که تحریم‌ها بر علیه ایران شدت گرفت و بخش قابل توجهی از نیازهای بخش تولید را که وابسته به عرضه و فروش نفت بوده است نتوانستیم تأمین کنیم و تولید کاهش پیدا کرد.
افقه با ذکر این نکته که بخش قابل توجهی از هزینه‌های فعلی دولت غیرضروری است اضافه کرد: ردیف‌های هزینه بسیار زیادی برای این امر در نظر گرفته می‌شود در حالی که این موارد هیچ کمکی به تولید ملی، رفاه عمومی و حتی به بهبود خدمات دولت نمی کنند، اما چون برخی از افراد از رانت استفاده می‌کنند و جزو گروه‌های صاحب قدرت و نفوذ هستند نمی‌توان آنها را حذف کرد.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: تا قبل از اعمال تحریم‌ها، بسیاری از هزینه ها از محل درآمدهای نفتی تأمین می‌شد اما بعد از تحریم، دولت‌های قبل به سمت یافتن منابع جدید درآمدی رفته‌اند که این خود به افزایش نقدینگی دامن زده است زیرا موانع کسب و کار در کشور زیاد است و بخش مولد معمولاً به دلیل پرهزینه بودن و پرریسک بودن حوزه کسب و کار تمایلی به ورود به این بخش ندارد و به همین دلیل به سمت فعالیت‌های غیر مولد و دلالی می رود که این موضوع نیز عامل تورم می شود.
تماشاخانه آخر
بازار پوشاک که همیشه در آستانه سال نو با استقبال چشمگیر مواجه می شد در ایام منتهی به پایان سال ۱۴۰۳ چندان تعریفی ندارد و وضعیت متفاوتی را تجربه می کند به طوری که در ظاهر، مجتمع های تجاری و پاساژهای معروف شهرهای بزرگی از جمله تبریز مملو از جمعیت است اما چه فایده که، فروشندگان از کاهش میزان فروش خبر می دهند.
مدیر یکی از فروشگاههای زنجیرهای پوشاک در تبریز می گوید که مردم بیشتر برای تماشا می آیند و خرید به ندرت اتفاق می افتد، امسال حتی با اعمال تخفیف های ۳۰ تا ۵۰ درصدی هم نتوانسته ایم به فروش سال گذشته نزدیک شویم کمااینکه مشتریان یا خرید نمی کنند یا به خرید یک یا دو قلم کالای ضروری بسنده کرده و کلی هم بر روی قیمت فروش نهایی چانه می زنند!
طبق گزارشات میدانی “عصرآزادی”، این وضعیت در بازار کفش تبریز نیز مشهود است؛ سیدعلی بطائی از تولیدکنندگان کفش در تبریز تاکید دارد که هزینه های تولید به شدت افزایش یافته و این مستقیماً بر قیمت تمام شده محصولات تأثیر گذاشته است؛ یک جفت کفش چرم که سال گذشته با قیمت ۸۰۰ هزار تومان عرضه می شد امسال اگر مشتری یافت شود با قیمتی حدود ۱،۵ میلیون تومان به فروش می رسد.
رکود و گرانی بر بازار شب عید سایه انداخته و طبق جدیدترین قیمت های نیمه دوم اسفند ۱۴۰۳، آجیل چهار مغز شور تبریز به کیلویی حدود یک میلیون و ۶۵۰ هزار تومان و آجیل مجلسی شور تبریز نیز به کیلویی حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان رسیده است.
متاسفانه نظارت ضعیف ارگان های دولتی، عدم حمایت کافی از تولیدکنندگان داخلی، صادرات بی رویه برخی از اقلام آجیل مانند پسته و غیره نیز میزان گرانی‌ها در آستانه نوروز ۱۴۰۴ را افسارگسیخته کرده و داد امام جمعه تبریز را هم درآورده است که همانا برای کنترل بازار شب عید مردم آذربایجان اقدام عاجلی انجام دهید.
