تحلیلگر ارشد مدیریت استراتژیک حوزه انرژی در گفتگو با "عصرآزادی آنلاین" پیرامون ناترازی‌های شدید انرژی در ایران هشدار داد؛
ناترازی انرژی ریشه در ناترازی مدیریتی دارد
عصرآزادی آنلاین/ سرویس اقتصادی/ شهرام صادق زاده: بحران ناترازی انرژی تاثیرات گسترده‌ای بر اقتصاد کشور داشته و روزبه‌روز هم بر شدت آن افزوده می‌شود به طوری که کاهش تولید، افزایش بیکاری، افزایش تورم به دلیل کمبود انرژی، کاهش صادرات و اُفت رشد اقتصادی تنها چند نمونه از چالش‌های ناکارآمد منابع غنی انرژی هستند که هرچند کارشناسان برجسته کشور بر رفع آنها تاکید دارند اما، گویا ساختارهای بیمار فعلی و به دلیل عدم هم‌راستا کردن تصمیم گیری‌های کلان سیاسی با منافع ملی، روز به روز به مشکلات کشور افزوده می‌شود.
بر این اساس، برای برون رفت از مشکلات سخت اما موجود کشور یک راه بیشتر نداریم و آن حرکت به سمت تصمیم گیری بر اساس منافع ملی و توجه مطلق به نقطه نظرات کارشناسی و تخصصی است.
“امید وطن خواه” یکی از کارشناسان برجسته حوزه انرژی کشور است که در نهمین کنفرانس بین‌المللی و ششمین جایزه ملی انرژی‌های تجدیدپذیر ایران که اوایل خرداد ۱۴۰۴ و با حضور رئیس جمهور و رئیس مجلس شورای اسلامی در تالار برج میلاد تهران برگزار شد به ایراد سخنرانی پرداخت.
او در حاشیه این همایش و در گفتگوی اختصاصی با “عصرآزادی آنلاین” به بیان مشکلات فعلی کشور پرداخت که حاوی نکات بسیار جالب توجهی از باب اهمیت به بحران ناترازی انرژی و راه حل‌های برون رفت از این ابر بحران سخت، اما موجود است.
این کارشناس برجسته و آذربایجانی‌الاصل حوزه انرژی کشور در ابتدای اظهارات خود گفت: در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، کسانی که در ادوار گذشته بر این حوزه مدیریت می‌کردند «از سر دانایی و آگاهی کامل» در این خصوص به کشور خیانت کردند و عامل اصلی خیانت آنها، تعارض در منافع است.
مدیرعامل اسبق شرکت پالایش نفت خوزستان با اشاره به اینکه امروزه در سطح جهان به ظرفیت ۷ هزار گیگاوات نیروگاه‌های برقی احداث شده است افزود: از این مقدار ۳ هزار گیگاوات تجدیدپذیر است و جالب اینکه کشور چین از سال ۲۰۰۹ شروع به ساخت نیروگاه‌های خورشیدی کرد و هم اکنون در سال ۲۰۲۵ به بستر ۵۰۰ گیگاوات دست یافته است.
وطن‌خواه با طرح این سوال که آیا با این وجود، ما در ایران نمی‌توانستیم سالانه ۵ الی ۶ گیگاوات به ظرفیت نیروگاه خورشیدی خود اضافه کنیم ادامه داد: اگر این‌کار انجام می‌شد اکنون حدود ۱۷۰ گیگاوات نیروگاه داشتیم که هم اکنون نیاز ما در پیکِ مصرف ۱۰۰ گیگاوات است، می توانستیم با صدور ۷۰ گیگاوات برق به خارج از کشور، هم ارز وارد کشور کنیم و هم از خسارت‌های خانمان‌سوز صدها میلیارد دلاری سالیانه به اقتصاد کشور و ملت جلوگیری کنیم و هم، کشورهای برق گیرنده را از نظر سیاسی به نفع خود متاثر سازیم که اگر این اتفاق بهره‌ور انجام نشده، ریشه در ناترازی مدیریتی ناشی از ناترازی سیاسی دارد و باید اصلاح شود.
وی با ذکر این نکته که آمریکا در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۲۰ گیگا وات به نیروگاه‌های خورشیدی و تجدیدپذیر خود اضافه کرده است یادآور شد: این کشور ۶۰ گیگاوات از نیروگاه‌های حرارتی و سیکل ترکیبی خود را تعطیل و از مدار تولید خارج کرده تا دی اکسید کربن کمتری وارد ریه‌های مردم شود و شاخص های محیط زیست بهبود یابد.
این تحلیلگر ارشد مدیریت استراتژیک حوزه انرژی کشور با به چالش کشیدن مدیران ارشد این حوزه اضافه کرد: مدیران سیاسی و انرژی ما نباید ناترازی انرژی در سطح کشور ایجاد کنند، آنها کافی است به پیشرفت های جهانی مراجعه کرده و ضمن دریافت نسخه‌ای از آن و بومی‌سازی، با سرعت و دقت در کشور پیاده سازی کنند چرا که فرصت زیادی نداریم!
وطن‌خواه، مجدداً منشاء ایجاد ناترازی مدیریتی در حوزه انرژی را ناشی از ناترازی ایجاده شده در حوزه سیاسی کشور دانست و متذکر شد: تا وقتی که ناترازی سیاسی در سطح کشور وجود دارد ناترازی انرژی هم حل نخواهد شد، کمااینکه یک مدیر را به سفارش یک نماینده و یا آقازاده بر سر کار می‌گمارند و فردا که ناکارآمدی او سر به فلک زده او را برکنار می‌کنند و دنبال ناکارآمد دیگری می‌روند.
وی با اشاره به اینکه باید در کشور ثبات در مدیریت ایجاد کنیم افزود: برای این منظور فقط و فقط یک راه بیشتر نداریم و آن، پیاده سازی نظام شایسته سالاری و انتصاب افراد، تنها و تنها بر اساس «تخصص، تجربه و تعهد» است زیرا مدیران سیاسی کشور حق ندارند در انتصابات حوزه انرژی دخالت کنند.
وطن‌خواه تاکید کرد: عدم مدیریت کارآمد بر سیاست و اقتصاد حداقل در ۴۷ سال گذشته «ده هزار میلیارد دلار» بر ملت هزینه داشته و زندگی مردم را نابود کرده است و باید روزی قبل از اینکه دیر شود به سمت مدیریت بر اساس «تخصص، تجربه و تعهد» بازگردیم و زمان بیشتری نیز نداریم.
مدیر اسبق فناوری اطلاعات و ارتباطات شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران اظهار کرد: چطور تعدادی از کشورهای اروپایی که تابش نور خورشید در آنها کم است، ماهواره هوا کرده و بر روی ماهواره آینه نصب می کنند و از این طریق بر مساحت موردنظر خود نور خورشید می تابانند، نیروگاه خورشیدی احداث می کنند و کل برق کشور خود را از تجدید پذیر می‌گیرند آنگاه ما که دو سوم کشورمان خورشید خدادادی است و خدا بدون ماهواره و آینه و رایگان این انرژی را در اختیار ما گذاشته، نمی‌توانیم چند پنل نصب کرده و نیروگاه احداث نماییم زیرا آنها به متخصص مراجعه می‌کنند و ما متخصصان را از مملکت فراری داده و تصمیم کارشناسی اتخاذ نمی‌کنیم.
وطن‌خواه در خصوص دخالت سیاسیون در انتصابات از رئیس جمهوری خواست شخصاً در این خصوص ورود و مانع این اقدامات نابهره‌ور شود و با اظهار تاسف از اینکه در حوزه انرژی، یک نفر غیرمرتبط با حوزه انرژی را به سفارش «شبکه های مافیایی» بر سر کار می‌آورند گفت: اینجاست که در تولید، ناترازی ایجاد می‌کنند و لذا در انتصابات حوزه انرژی عدالت و انصاف به هیچ عنوان رعایت نشده و متخصصان، گروه – گروه از بدنه انرژی جدا و کشور را تَرک می‌کنند.
کارشناس برجسته و آذربایجانی‌الاصل حوزه انرژی کشور گفت: مطمئن باشید اگر مدیران ما تراز باشند، ناترازی انرژی نخواهیم داشت، به شرطی که رجال سیاسی کشور در حوزه انرژی دخالت نکنند در حالی که همه می‌دانیم بدون عضویت در FATF و بدون رفع تحریم‌ها نمی‌توان کاری از پیش برد، نمی‌دانم چرا تا مذاکره ای شروع می‌شود عده ای تن‌شان می‌لرزد و فریاد می‌زنند، معلوم است؛ زیرا اینها کاسبان تحریم و کاسبان عدم شفافیت و کاسبان عدم مذاکره و شفافیت‌اند.
وی ادامه دهد: آنها باید بدانند که دولت برای مذاکره روی کار آمده است بنابراین اگر حرفمان منطقی است نباید از مذاکره و گفتگو واهمه داشته باشیم و اگر منطقی نیست سریعاً و تا دیر نشده به منطق و تخصص بازگردیم و بدانیم تا زمانی که این موارد حل نشده، صنعتگران، تولیدکنندگان و در نتیجه ملت ایران بیچاره‌اند و هر روز چند کارخانه و مراکز صنعتی کوچک و بزرگ تعطیل و هزاران نفر بیکار می شوند و لذا نمی‌توانند کاری از پیش ببرند زیرا هر کجا که بخواهیم اقدامی انجام دهیم، تحربم ها مانع می‌شوند.
وطن‌خواه با اشاره به اینکه متاسفانه در نظام تدبیر جهانی که تعاریف و شاخص‌های خاصی را داشته و ما هم عضو آن هستیم و تشکل غیرسیاسی و کاملاً علمی است وضعیت بسیار نگران کننده‌ای داریم تاکید کرد: در شاخص «ثبات سیاسی» نمره ۸ را از ۱۰۰ اخذ کرده‌ایم و در شاخص «کنترل فساد» نمره ۱۸ را از ۱۰۰ به دست آورده‌ایم، یا در شاخص «کیفیت قوانین و مقررات» نمره ۶ از ۱۰۰ گرفته‌ایم و… این موارد همگی از ناترازی‌های شدید سیاسی در کشور حکایت دارد، اگر می‌خواهیم پیشرفت و توسعه در کشور جاری باشد الزاماً این شاخص‌ها باید اصلاح شوند کمااینکه در کشورهایی مانند سوئد، نروژ، ژاپن و اکثر کشورهای صنعتی و پیشرفته همه این نمرات در شاخص ها نزدیک ۱۰۰ است که وظیفه همه ما و مخصوصاً سران نظام این است که نگرانی‌های فعلی را برطرف نمایند.
وی تشریح کرد: اگر در حوزه مصرف انرژی، شرایط مصرف انرژی ایران را با ترکیه مقایسه کنیم که تقریباً هم‌جمعیت و هم‌سان با ایران است به نتایج نگران‌کننده‌ای می‌رسیم؛ روزانه در ترکیه حدود ۴۰ میلیون لیتر گازوئیل و ۸ میلیون لیتر بنزین مصرف می‌شود اما مصرف روزانه کشور ما حدود ۱۱۰ میلیون گازوئیل و ۱۳۰ میلیون لیتر بنزین است! آیا واقعاً هر وسیله نقلیه ایرانی ۱۴ برابر وسایل نقلیه ترکیه بنزین مصرف می‌کند!؟ مشخص است که این‌چنین نیست و حتی دو برابر هم نمی‌شود، لذا اتفاقات مافیایی در کشور می‌افتد که باید جلوی قاچاق و تاراج بیت المال گرفته شود و اجازه ندهیم این حجم از فرآورده‌های نفتی در خارج از شبکه مصرف تاراج شود.
وطن‌خواه با ذکر این نکته که دولت باید به موافقتنامه پاریس ۲۰۱۵ بپیوندد که در سال ۲۰۱۵ تصویب شده است خاطرنشان کرد: همه کشورها به غیر از ایران، لیبی و یمن عضو این موافقتنامه هستند، این موافقتنامه بر کاهش تدریجی آلودگی هوا ناشی از ایجاد دی اکسید کربن تاکید دارد که با مصرف مواد هیدروکربنی ایجاد می‌شود و ما نباید از گسترش دهندگان آن در دنیا باشیم، اکنون در ردیف های اول جهانی در آلودگی هوا می‌باشیم و قطعاً الزامات قانونی آن اگر برنامه ریزی نشود همانند ناترازی انرژی، مشکلات بسیار جدی را برای کشور به وجود خواهد آورد لذا باید عضو شویم و برنامه بنویسیم که کِی و با چه شیبی با مصرف هیدروکربن‌ها در نیروگاه‌ها خداحافظی خواهیم کرد!
کارشناس برجسته و آذربایجانی‌الاصل حوزه انرژی کشور در بخش دیگری از اظهارات خود به انتقاد از نحوه توزیع یارانه پرداخت و مدعی شد: هم‌اکنون گام‌های مناسبی در این زمینه برداشته نمی‌شود؛ با پرداخت حداکثر ۲ میلیون تومان یارانه مستقیم برای هر خانوار آسیب‌پذیر و حدود ۱۵۰ میلیون تومان یارانه غیرمستقیم به طبقه اشرافی جامعه در کشور جنایت صورت می گیرد.
وی با اشاره به اینکه هر لیتر بنزین حدود ۶۰ هزار تومان وارد کشور می‌شود افزود: بنزین تا به جایگاه‌های سوخت برسد با در نظر گرفتن هزینه توزیع و قاچاق شاید بالغ بر ۱۰۰ هزار تومان برای ملت تمام می‌شود، آنگاه همان بنزین به قیمت ۳ هزار تومان در اختیار طبقه اشرافی جامعه قرار می‌گیرد که هر کدام ۴ دستگاه یا بیشتر خودرو دارند!
وطن‌خواه در پایان اظهارات خود با اشاره به اینکه ما روزانه ده‌ها میلیون لیتر قاچاق بنزین و گازوئیل داریم متذکر شد: جالب اینکه روزانه حدود ۱۵ میلیون لیتر هم بنزین وارد می‌کنیم، گازوئیلِ مردم را لیتری ۳۰۰ تومان قاچاق می‌کنند و به خارج از کشور منتقل کرده و سپس گازوئیل را به قیمت ۶۰ هزار تومان وارد کشور می‌کنند و پول آن را از جیب بیت المال پرداخت می‌کنند، آیا وارد کنندگان با قاچاق کنندگان هم پیاله نیستند!؟ چه کسی و چه زمانی می‌خواهد با این مدیران ناتراز برخورد کند!؟
