●یاد افسران میهن پرست تبریزی بر پیشانی بزرگان ارتش
● چگونگی موافقت روسها با نامگذاری جزیره مورد اختلاف دو کشور به نام ستوان نورالله کثیری
بعد از پایان جنگ جهانی دوم در سپتامبر سال 1945 میلادی (شهریور 1324 شمسی) و ترک ارتش سرخ شوروی از خاک ایران تا ده سال بعد کم و بیش در مرزهای ایران و شوروی بین مرزبانان دو کشور در گیری رخ می داد تا سرانجام دو دولت در گیر در سال 1332 شمسی تصمیم می گیرند تا با تشکیل کمیسیونی مشترک با تعیین مجدد مرزهای بین المللی دو کشور، به این درگیری ها پایان دهند.
در همین راستا در 6 مهر سال 1334 شمسی، هیاتی عالی رتبه از اتحاد جماهیر شوروی برای تعیین حدود مرزی با ایران و تقسیم رودخانه ارس در شهر جلفا حاضر می شوند، در بررسی های به عمل آمده توسط هیات مشترک مشخص می شود رودخانه ارس در طی مسیر خود از غرب به شرق در برخی از مناطق دو شعبه می شود و در نتیجه جزایر کوچکی در این مسیر به وجود آمده است که در حدود 800 جزیره غیرمسکونی می باشد (به زبان محلی “شام”) و مقرر می شود هر شعبه ای از رود که عمق بیشتری دارد نقطه صفر مرزی محسوب شده و جزیره و شعبه فرعی رود به کشور مقابل برسد.
در ادامه کار و در 5 کیلومتری شهر جلفا، کار هیات مشترک در مورد تعیین مرز به اختلاف کشیده می شود و جزیره شماره 130 باعث این اختلاف می شود، هیات کارشناسان شوروی بر این اعتقاد بودند که قسمت عمیق رود ارس نزدیک خاک ایران است و بنا بر توافق مرز اینجا بوده و جزیره 130 داخل خاکی شوروی افتاده و به آنان تعلق دارد و کارشناسان ایرانی که عمدتا از نظامیان ایرانی بودند معتقد بودند بخش عمیق رود به سمت خاک شوروی است و جزیره 130 به ایران تعلق دارد و کار این اختلاف حتی به نزاع لفظی هم کشیده می شود که با به رخ کشیده شدن شکست های ایرانیان در جنگ با روس ها و عقد قرارداد ترکمانچای خون سربازان ایرانی به جوش آورده می شود.
“امان الله جهانبانی” رئیس هیات ایرانی در کتاب خود به نام “مرزهای ایران و شوروی” چنین می نویسد:
“در میان این درگیری ها ستوان یکم نورالله کثیری، افسر تبریزی نقشه بردار لشگر تبریز که تاب گفتارهای افسران شوروی را نداشت و با اینکه می دانست آب در سمت ایران عمیق است، سوار اسب شده و برای برافراشتن پرچم ایران در جزیره 130 شجاعانه به آب های عمیق و خروشان ارس می زند ولی بعد از لحظاتی اسب و سوار در مبارزه با جریان عمیق و قوی آب ارس زیر امواج خروشان ناپدید می شوند.
در میان بهت و آشفتگی حاضرین از این عمل، سرباز قوی هیکلی به نام “صمد محمد اوغلو” برای نجات دوست و هم سنگرش به آب های ارس می زند و ستوان کثیری را که پایش در رکاب اسب گیر کرده بود رها کرده و هر دو با شنا کردن خود را به جزیره 130 می رسانند و پرچم ایران را که ستوان کثیری زیر لباس خود همراه برده بود در این جزیره بر پا می کنند”.
هیات روسی که تحت تاثیر این عمل شجاعانه و از جان گذشتگی این دو قرار گرفته بودند موافقت می کند مالکیت جزیره به ایران برسد، دولت و ارتش ایران به پاس این فداکاری جزیره 130 را به نام ستوان کثیری تغییر می دهند و سال ها نام این افسر ایرانی در بین اهالی منطقه به وطن پرستی مشهور می شود ولی متاسفانه با گذشت زمان این داستان و این نام کم کم به دست فراموشی سپرده می شود و بطوریکه در حال حاضر حتی جوانان محلی منطقه هم علت نامگذاری این جزیره را نمی دانند و اکثر مردم ایران هم از این ماجرا و فداکاری بی اطلاع هستند که یک افسر با شرف ایرانی بلا درنگ برای نگه داشتن پاره ای از خاک وطن در سرما به آب های خروشان می زند و حاضر می شود جانش را فدا کند.
منبع: کتاب “مرزهای ایران و شوروی” نوشته امان‌اله جهانبانی (۱۳۳۶)
