«خواهی نشوی رسوا، همرنگ جماعت شو» یکی از ضرب‌المثل‌هایی است که این روزها مصداق عینی یافته، اگر کاری متفاوت از رفتار عمومی مردم انجام دهیم، رسوا خواهیم شد، مثل این روزها که اگر کسی از ماسک استفاده کند برخی دیگر او را به باد سخره گرفته اما غافل از آنکه در انزوا و تنهایی غرق شده و به ناچار به جمع خواهد پیوست.
خواهی نگیری کرونا، ماسک بزن
به گزارش عصرآزادی آنلاین به نقل از ایرنا، آنچه مسلم است انسان از رسوایی می هراسد چون عاملی برای انزوا و مستمسکی برای طرد افراد از جامعه می شود، انسان موجودی اجتماعی است و هراسی شدید از انزوا و انفراد دارد و این ضرب المثل تاییدی بر ارجحیت عرف بر سایر مولفه ها است با این وجود هنوز افرادی هستند که با وجود استفاده اجباری از ماسک در جامعه، نه تنها برای رعایت بهداشت مقاومت می‌کنند بلکه برای توجیه رفتارهای اشتباه خود، پیروان قوانین بهداشتی را به تمسخر می گیرند اما آنها خبر ندارند، وقتی جمع کثیری از مردم طبق یک قائده رفتار کنند، فردی که در این جریان قرار نگیرد منزوی می‌شود و پس از مدتی وی نیز تحت تاثیر فشار اجتماعی، می‌آموزد که باید از ماسک استفاده کند.
لوکیشن: خط سه مترو. خانم میان سالی روی صندلی نشسته و کیفش را در کنار خود قرار داده است. سعی دارد با اینکار فاصله گذاری اجتماعی اش را رعایت کند و مانع از نشستن مسافری کنار خود شود.
در همین زمان اما با توقف در یکی از ایستگاه های مترو، زن جوانی تازه نفس وارد قطار می شود. هنوز از راه نرسیده چشم می دوز به صندلی خالی که علامت هشدار فاصله گذاری روی آن حک شده و زن میان سال کیفش را روی آن قرار داده است. با این حال سعی دارد به زحمت خود را میان مسافرانی که نشسته تنگ هم نشسته اند، جا کند.
با اخم و ابروهای گره در هم از مسافر می خواهد کیفش را از روی صندلی بردارد تا او بنشیند اما زن میان سال می گوید این قسمت نباید بنشینی و به علامت اشاره می کند. همین کافی است تا زن جوان خشم خود را در قالب کلمات و جملات تحقیرآمیز نشان و تمسخر کردن زن میان سال نشان بدهد. آن هم در حالی که نه دستکشی به دست و نه ماسکی بر صورت دارد.«از اول راه نشسته ای و برای کیفت هم جا گرفته ای. خیلی نگران سلامتی ات هستی با اسنپ برو. چرا آمده ای مترو. کسی که نگران بهداشت و سلامت است و می خواهد کرونا نگیرد نباید با مترو سفر کند».
حال رو به جمعیت، برای اینکه هواداری در جمع پیدا کند با صدای بلندتری ادامه می دهد: مردم چه راحت طلب شده اند. هم می خواهد با مترو سفر کند هم نگران سلامتی اش است. تازه برای کیفش هم جا گرفته». مسافران قطار اما بی تفاوت به گفته های زن جوان صورت شان را به طرف دیگری می کنند.
در نهایت اما آنقدر بحث بالا می گیرد که خانم میان سال بلند می شود و به گوشه دیگری از قطار که خلوت است پناه می برد.
زن جوان با قانون شکنی به هدفش می رسد اما غرولندهایش تمام نمی شود. وی برای اینکه رفتار اشتباهش را توجیه کند، برای هر مسافری که تازه وارد مترو می شوند ماجرا را از سیر تا پیاز تعریف می کند تا شاید یک نفر پیدا شود، حق را به او بدهد.
در واقع از زمان اجباری شدن استفاده از ماسک در فضاهای عمومی به ویژه فضاهای بسته مانند مترو، اتوبوس، تاکسی، بیمارستان ها و… خیلی از شهروندان در سراسر کشور مجاب به استفاده از این داروی پیشگیری از کرونا برای حفظ سلامت خود و دیگران شده اند.
اما هنوز عده ای هستند که علارغم آمار روزانه مرگ و میر یا انتشار کلیپ هایی از بیماران مبتلا به کرونا در بیمارستان ها که در حال زجر کشیدن هستند، نه تنها مقاومت نشان می دهند بلکه برای توجیه رفتارهای اشتباه خود، دیگرانی که این قوانین بهداشتی را رعایت می کنند به تمسخر می گیرند.
این درحالی است که به اعتقاد یکی از اساتید جامعه شناسی دانشگاه شهید بهشتی، افرادی که بهداشت را رعایت نمی کنند انگشت شمار هستند و در نهایت تحت تاثیر اکثریتی قرار خواهند گرفت که بهداشت را جدی می گیرند.
مهدی مالمیر در گفت و گو روز شنبه با خبرنگار اجتماعی ایرنا افزود: این یک مکانیزم در جامعه شناسی است که فردی با مورد تمسخر قرار دادن رفتار دیگری، سعی می کند رفتار اشتباه خود را توجیه کند. البته از نظر فرهنگی متغیرهای اساسی و زیربنایی زیادی برای بروز این رفتارها وجود دارد اما واقعیت این است که در حال حاضر بخش زیادی از جامعه رعایت فاصله گذاری اجتماعی را پذیرفته اند و به آن عمل می کنند چراکه خیلی از آنها به طریقی با مسئله کرونا مواجه شده اند.
وی ادامه داد: در نهایت اگر این فشار جمعی ایجاد شود، خواه ناخواه، گروهی که مسائل بهداشتی را رعایت نمی کنند، تحت تاثیر اکثریت جامعه قرار خواهند گرفت.
این استاد جامعه شناسی تصریح کرد: البته این را هم باید در نظر گرفت که شاید یک ماسک قیمتی نداشته باشد اما برای قشری از جامعه که در حاشیه فرومانده اند شاید تهیه ماسک برای این خانواده ها مبلغ زیادی به حساب بیاید و از تامین آن عاجر باشند.
مالمیر در پاسخ به این سوال که مردم چه نقشی در نهادینه کردن رعایت بهداشت در جامعه دارند خاطرنشان کرد: قرار نیست مردم کار خاصی انجام دهند. همین که همگی مردم بهداشت را رعایت و از ماسک و دستکش استفاده کنند، این رفتار در جامعه عادی شده و تبدیل به هنجار می شود.
وی با اشاره به اینکه وقتی هنجار رخ دهد، فشار هنجاری را با خودش به همراه خواهد داشت تاکید کرد: وقتی جمع کثیری از مردم طبق یک قائده و قانون رفتار کنند، در نهایت فردی که در این جریان قرار نگیرد منزوی می شود و پس از مدتی همان فرد نیز تحت تاثیر فشار اجتماعی قرار می گیرد و خودش را کنترل می کند.
این استاد دانشگاه اضافه می کند: برای مثال وقتی مردم همگی از ماسک استفاده کنند، این فشار هنجاری، برای آن دسته انگشت شماری که از این قائده پیروی نمی کنند، خودکنترلی ایجاد می کند. حتی اگر باور هم نداشته باشند به این سمت یعنی رعایت بهداشت سوق پیدا می کنند.
گزارش از فاطمه شیری
