✍ شهرام صادق زاده/ عصر آزادی آنلاین
در یک نگاه کلی از رفتار روانشناسانه می توان دریافت که شایعات و دروغپردازی رسانههای معاند در مورد وضعیت ویروس کرونا در ایران، نیازمند واکنش و مقابله از سوی رسانه های داخلی است.
رسانههای معاند ابتدا گفتند ایران در قبال مدیریت ویروس کرونا ناتوان است، اما بعدها به دنبال پیاده سازی تجارب کشورمان در مورد نحوه کنترل شیوع بیماری کووید – ۱۹ شدند که این مسائل نیازمند اطلاع رسانی است.
ویروس کرونا باعث اتحاد، انسجام، همدلی و هماهنگی بین مردم و نیروهای لشگری و کشوری شده و تاب آوری نظام سلامت کشور با هدف تبیین توان درمانی ایران در مقابله با ویروس کرونا از مهم ترین موضوعاتی است که باید از سوی رسانهها مطرح و تشریح شود.
مردم ۲ ماه در خانه ماندند و اکنون لازم است که رسانه و ارتباطات برای فرهنگ جدید اجتماعی و همچنین تحلیل شرایط فعلی دست به کار شده و اجازه ندهد آسیبهای اجتماعی درون خانوادهها شکل بگیرد که گاه و بیگاه از وقوع آنها مطلع می شویم.
موقعیت آذربایجان شرقی در کشور مستعد انتشار فراوان ویروس کرونا بود که با مدیریت نسبی مدیران و شهروندان این قضیه کنترل شد، اما کنترل آن هنوز در منطقه شمالغرب ایران شکننده و موقتی است و باید برای ماندگاری آن تا وضعیت سفید تلاش کنیم.
اگرچه فرصت اطلاعرسانی در اختیار رسانهها قرار دارد، اما ظرفیت خبری و اطلاعاتی در اختیار متخصصان و مدیران است که اگر این مهم به خوبی منتقل نشود به بیاعتمادی جامعه از رسانهها منجر خواهد شد چنانچه در زمان پیدایش کرونا در کشور نیز چنین حالتی به وجود آمد و مردم از رسانه های داخلی گله مند شدند.
موضوع دیگری که باعث شده تا اساسا نقش رسانههای تولید محور مورد غفلت قرار گیرد، وجود نشردهندگان مختلف خبری در فضای مجازی است که باعث شده تا رسانه های تولیدکننده محتوا مورد کم توجهی قرار گرفته و بیشتر مطالب کاذب حول محور فضای وب باشد.
ارتباط تنگاتنگ متخصصان یک حوزه خاص [مثلا پزشکی] با رسانهها و جلوگیری از تناقض گویی در اطلاع رسانی باعث میشود که رسانه بهتر بتواند به وظایف خویش جامع عمل بپوشاند و جامعه را از نگرانی های بیهوده رهایی بخشد.
با توجه به این مسائل، اولین کاری که هر شهروند برای شکست کرونا باید انجام دهد این است که ضمن افزایش سواد رسانهای خود، معیارهای خبر موثق و صحیح را برای خود مشخص نموده و هر مطلبی را از هر شبکه اجتماعی و محیطی نخواند و نپذیرد.
اقدام دیگر نیز این است که اگر خبر و یا محتوایی را در فضای اینترنت دیدیم و یا از یک شخص شنیدیم آن را ارزیابی کرده و با واقعیتها انطباق دهیم و سعی کنیم از منابع موثق، خبر را دریافت کنیم.
بدین ترتیب مهمترین و کلیدیترین عنصر سواد رسانهای، داشتن تفکر انتقادی و نگاه نقادانه به اخبار و اطلاعاتی است که در رسانهها و بهویژه در فضای مجازی منتشر میشود و باید صحت و سقم آن را مورد سنجش عقلانی خود قرار داد.
از سوی دیگر، یکی از برکات ویروس کرونا این است که فرصتی را برای ارتقای حوزه سواد رسانهای جامعه و تشویق مردم به داشتن نگاه نقادانه به پیامها فراهم کرده است، اما در این مسیر هر شخص در قبال وظیفه خود برای مبارزه با ویروس کرونا در ابتدای کار باید از خود محافظت کند تا بتواند از خانواده و جامعه نیز محافظت نماید.
با این اوصاف، پیامگیرندگان در پذیرش و یا عدم پذیرش پیامها باید مراقب خصلتهای شخصی خود بوده و هر پیامی را متأثر از تعصبات، خوشحالیها و ناراحتیهای خود قبول نکنند و در پذیرش پیامها احساس مسئولیت کنند زیرا انتشار ناآگاهانه آنها در سطح جامعه می تواند به ضرر همه ما باشد.