گلایه از رئیس آذربایجانی بنیاد مستضعفان: دفتر ساماندهی حاشیه نشینی را در تبریز نیز تاسیس کنید
رئیس آذربایجانی بنیاد مستضعفان چندی پیش در نشست مدیران کلانشهر مشهد گفته است که ساماندهی حاشیه نشینی شهر مشهد یکی از اولویت های بنیاد مستضعفان کشور برای محرومیت زدایی است و بزودی اداره‌ای برای محرومیت زدایی حاشیه‌ی این کلانشهر تأسیس می‌کنیم و اعتبارات لازم را اختصاص خواهیم داد.
مهندس پرویز فتاح می‌گويد: املاک بنیاد مستضعفان در شهر مشهد برای طرح های آموزشی، ورزشی و فضای سبز واگذار خواهد شد و همچنین ساخت ۲۰۰۰ واحد مسکونی در حاشیه‌ی مشهد از اول دی ماه جاری آغاز شده و بنیاد مستضعفان به ازای هر واحد مسکونی برای حاشیه نشینان مشهد، ۲۵ میلیون تومان بلاعوض پرداخت میکند. بررسی نویسنده‌ی این سطور نشان میدهد علاوه بر این، اعتبارات ملی اختصاص یافته به ساماندهی حاشیه نشینی کلانشهرها حاکی از این است که مشهد بیشترین اعتبارات ملی و برخی از تسهیلات ارگان های مرتبط را نیز دریافت کرده است.
با این حال اظهارات شهردار منطقه ۱۰ تبریز مبنی بر اینکه هیچ اعتبار ملی یا ارگانی به ساماندهی حاشیه نشینی کلانشهر تبریز اختصاص نیافته است، بار دیگر نشان میدهد که مقامات ملی در تخصیص اعتبارات لازم برای حاشیه نشینی، شهر کهن تبریز را فراموش کرده‌اند.
آنچه بیش از همه، کارشناسان شهرسازی و مدیران شهری تبریز را در تعجب فرو برده بی‌مهری جناب مهندس پرویز فتاح که خود آذربایجانی است و کاملا از وضعیت حاشیه نشینی کلانشهر تبریز اطلاع لازم را دارد، بوده طوری که تعداد حاشیه نشینان این کلانشهر از ۴۵۰ هزار نفر گذشته و جمعیت حاشیه نشینی تبریز از کلانشهرهای اصفهان، شیراز و کرج بسیار بیشتر شده است. اگر راهِمان به عینالی در سمت شمالی تبریز افتد، ده ها هزار سکونتگاه غیررسمی که اکثرا شبیه آلونک هستند، تمامی قسمت حاشیه‌ی اتوبان پاسداران را پوشانده است و طبق برآورد کارشناسی در کلانشهر تبریز بیش از ۵۰ هزار هکتار بافت حاشیه نشین و فرسوده وجود دارد که برای ساماندهی اینها علاوه بر اعتبارات محلی و ملی به کمک های بین المللی نیز نیازهست و به گفته‌ی دکتر هادی حکیمی، عضو هیئت علمی گروه برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز، برای ساماندهی حاشیه نشینی مرکز آذربایجان شرقی نیاز به تدوین و طراحی برنامه های محلی، منطقه‌ای و ملی داریم و یک برآورد دیگر از میزان اعتبار لازم برای ساماندهی حداقل قسمت شمالی شهر تبریز به گفته‌ی کارشناسان، نیاز به بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان اعتبار است و در این وانفسای مشکلات اقتصادی کشور و قطع کمک های ملی به کلانشهرها و مشکلات عدیده‌ی مالی و بودجه ای شهرداری تبریز که توان پرداخت ماهانه‌ی حقوق بیش از ۱۶ هزار پرسنل را به سختی تأمین میکند امکان اختصاص بودجه‌ی لازم برای این کار از منابع شهرداری فعلا وجود ندارد و شهرام دبیری رئیس شورا نیز صراحتا اعلام کرده《حاشیه نشینی به طور مستقیم وظیفه‌ی شهرداری تبریز نیست》که کارشناسان دلسوز میگویند پس این وظیفه به عهده‌ی آدم های فضایی است! نتایج تحقیقی که در مجله‌ی جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی دانشگاه اصفهان درباره‌ی وضعیت ناهنجار حاشیه نشینی تبریز منتشر شد نشان میدهد که حاشیه نشینی بر ناهنجاری های موجود تبریز افزوده و علاوه بر شتاب بخشیدن به شکل گیری مشاغل کاذب، ساخت و سازهای غیر مجاز، افزایش جرم و جنایت، آلودگی محیط زیست شهری، اثرات نامطلوب فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را نیز برای شهر تبریز به دنبال داشته و از همه مهم تر قرار گرفتن مناطق حاشیه نشین در نزدیکی گسل زلزله در صورت یک اتفاق ناگوار شاهد زیانهای جبران ناپذیر انسانی خواهیم بود. از سوی دیگر نماینده‌ی تبریز در هیئت رئیسه‌ی مجلس نیز اخیرا در جلسه‌ی شورای شهر تبریز گفته که به نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه نامه نوشته شده که بر اساس آن اقداماتی که در سایر شهر های بزرگ در زمینه‌ی احیای بافت فرسوده و حاشیه نشین انجام شده در تبریز نیز انجام شود و این نیز حاکی از درماندگی نمایندگان تبریز در مجلس شورای اسلامی است و جالب اینجاست که سلطانی مدیرکل راه و شهرسازی آذربایجان شرقی نیز در یکی از جلسات شورای شهر تبریز افاضه کرده که بهتر است شهرداری و اداره کل مسکن و شهرسازی مطالعاتی در خصوص بافت فرسوده و حاشیه نشین تبریز ترتیب دهند. غافل از اينکه ساختمان چند طبقه‌ی زنگ خورده‌ی آهنی اداره کل راه و شهرسازی استان در جاده‌ی فتح آباد یاغچیان نیمه کاره رها شده و این اداره‌ی کل که توان احداث ساختمان جدید خود را ندارد چگونه متولی ساخت مسکن ملی مردم شده و میخواهد برای حاشیه نشینان و ساکنان بافت های فرسوده در تبریز خانه بسازند با این وصف متأسفانه کنترلی برای جلوگیری از مهاجرت های روزافزون روستائیان آذربایجانی به تبریز وجود ندارد و هرروز ما شاهد ساخت و ساز های غیرقانونی و غیراصولی در مناطق حاشیه نشین تبریز هستیم و در سال های اخیر بیشترین افزایش جمعیت را نیز در این مناطق داشته‌ایم. با این حال اگر کمک های ملی و بین المللی برای ساماندهی حاشیه نشینی تبریز اختصاص نیابد و این ساماندهی تنها به عهده‌ی مدیریت شهرداری گذاشته شود، علاوه بر افزایش معضلات حاشیه نشینی، تا قرن آینده هم نمی‌توان به مسئله‌ی رنج آور سکونتگاه های غیررسمی و آلونکی در این شهر کهن و تاریخی ایران پایان داد.
واقعیت این است زرق و برق جاذبه های شهری، کمبود اولیه‌ی امکانات زیر بنایی در روستاها، خشکسالی و کم آبی و طمع بهره مندی از خدمات شهری سیل مهاجران را به ویژه بعد از انقلاب به تبریز سرازیر کرده طوری که در برخی از این آلونک ها، یک خانواده‌ی ۶ نفری در ۱۲ متر آلونک زندگی میکنند. به طور یقین می‌توان گفت کمک به حل مشکل حاشیه نشینی تبریز جدیت مجلس شورای اسلامی، وزارت کشور، وزارت راه و شهرسازی، ارگان های دولتی همچون بنیاد مستضعفان، کمیته امداد، سازمان تأمین اجتماعی، استانداری آذربایجان شرقی، نظام مهندسی ساختمان و شورا و شهرداری تبریز را میطلبد و در این راستا انتظار مردم شریف آذربایجان از فرزند خود که بر مسند بنیاد مستضعفان که هزاران میلیارد تومان املاک و درآمد و اعتبار دارد، این است که با تاسیس دفتر دوم بنیاد مستضعفان کشور در تبریز نسبت به ساماندهی بخشی از معضلات حاشیه نشینی در شهر و دیار خود، همچون مشهد، دین و وظیفه‌ی خود را به شهر خود به عمل آورده و نام نیکی از خود در تاریخ این مرز و بوم به یادگار بگذارد.
✍?محمد فرج‌پور باسمنجی
