گزارش “عصرآزادی” از ساخت و سازهای غیرمجاز بافت تاریخی روستای کندوان؛ غفلت بی مسئولانه در قبال کلّه قندی ترین روستای زنده جهان!

?عصرآزادی/ شهرام صادق زاده

روستای تاریخی کندوان یکی از روستاهای آذربایجان‌ شرقی است که می توان خانه‌‎های سنتی و باستانی آن را از چند کیلومتری مشاهده کرد و جالب اینکه جزو سه روستای شگفت انگیز دنیاست که همه ساله گردشگران زیادی از جهان برای دیدن بافت تاریخی و سنتی صخره‌ها به آن سفر می‌کنند.

آنچه موجب تأسف گردشگران و دغدغه مندان میراث فرهنگی می‌شود این است که کنار خانه‌ های کندویی شکل کندوان، ساخت و سازهای نامتوازن شهری ایجاد شده که با بافت تاریخی روستا همخوانی نداشته و چشم هر بازدیدکننده ای را آزار می دهد!

این در حالی است که طی سال‌های اخیر و در سایه غفلت بی مسئولانه برخی مدیران، تعدادی از اهالی روستا اقدام به ساخت و ساز با آجر و مصالح معمول روز نموده اند که این ساخت و سازها، نمای سنتی روستا را تخریب کرده است.

بدون شک امروزه صنعت گردشگری یکی از اولویت های درآمدزایی برای هر کشوری محسوب می شود لذا روستای شگفت انگیز و منحصر به فرد کندوان همه ساله میزبان تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی است که بالا بودن امکانات اقامتی یکی از دلایل اصلی استقبال مسافران خارجی است.

بازدید نزدیک به دو میلیون گردشگر از روستای تاریخی کندوان در سنوات گذشته نشان دهنده اهمیت این مکان دیدنی برای گردشگران شده است که با وجود شیوع بیماری کرونا اگرچه این آمار در سال جاری کاهش خواهد یافت ولی با وجود آن هنوز هم کندوان پای ثابت گردشگران داخلی و خارجی است.

▪️الزام اجرای طرح جامع در چهارچوب قوانین میراث فرهنگی

مدیر پایگاه میراث فرهنگی کندوان با اشاره به اینکه برخی از ساخت و سازهای کندوان در قبل از سال ۷۶ یعنی قبل از تاریخ ثبت ملی این روستا احداث شده اند گفت: با توجه به اینکه قبل از ثبت تاریخی روستا، این اتفاقات ناهمگون رخ داده است نمی‌توان به آنها ساخت و سازهای غیر مجاز اطلاق نمود، اما برخی از ساخت و سازهای غیر مجاز نیز در سال‌های ۷۶ به بعد اتفاق افتاده که با صدور حکم تخریب برای آنها، توسط مدیران وقت تخریب و اصلاح شده اند.

احد نعمتی ادامه داد: یکی از آیتم های ثبت جهانی کندوان، حفظ بافت طبیعی و تاریخی آن است، لذا بر اساس دستورالعمل های بین المللی تعداد ساخت و سازهای غیرمجاز شناسایی شده‌اند که برخی از آنها باید تقلیل طبقات، برخی دیگر از واحدهای مسکونی یا تجاری نیز باید به طور کلی حذف و سایر واحدها نیز با اصلاح نما قابل حل شدن هستند.

وی افزود: همه اینها مورد پایش کارشناسان میراث فرهنگی آذربایجان شرقی قرار گرفته اند، اما بستگی به شرایط دولت دارد زیرا جذب اعتبارات اصلاح ابنیه روستای کندوان ضروری بوده و برخی از آنها مشمول مرور زمان و حق رضایت از مالکان است تا جابجایی واحدهای مسکونی و تجاری انجام گیرد.

نعمتی اضافه کرد: از سوی دیگر ضمن پرداختن به بحث تقلیل طبقات و الگوسازی نمای ساختمان ها که امیدواریم در آینده نزدیک به پایان رسد در همین راستا در ورودی کندوان بازارچه صنایع دستی طراحی شده و در شورای راهبردی روستا نیز به تصویب رسیده است و مقرر شده تا بعضی از واحدهای تجاری روستا جابجا شده و در مغازه های سنتی و الگوسازی شده از سازه های سنگی مستقر شوند.

وی اظهار کرد: از آنجایی که کندوان یک روستای تاریخی است باید در چهارچوب قوانین میراث فرهنگی و اعمال طرح جامع صورت گیرد، اما متاسفانه طرح جامع با طرح هادی که در دو دستگاه اجرایی جداگانه قرار دارد همخوانی ندارد لذا اجرای طرح یکپارچه در کندوان ضروری است تا از ساخت و سازهای غیرمجاز جلوگیری به عمل آید زیرساخت‌ها هم باید طبق توسعه روستایی درنظر گرفته شده و در آینده شاهد گام‌های مثبتی در کندوان خواهیم بود تا وضعیت روستا بهبود یافته و ساخت و سازهای مسکونی و تجاری غیرمجاز اصلاح و الگوسازی گردند.

                                                     

▪️جذابیت زندگی عادی مردم در تنها روستای زنده صخره ای جهان

یک هزار و 500 سال پیش انسان‌هایی با دستانی خالی از هرگونه ابزار مدرن امروزی مانند گچ، آجر و سیمان، دل صخره‌هایی را که هفت هزار پیش ایجاد شده بودند، به شکل کندوی زنبورعسل کَنده و در آنجا سُکنی گزیدند.

بعد از گذشت هزاران سال هنوز هم زندگی در میان صخره‌های شگفت انگیز کندوان جاری است، مردمان امروزی روستا پا در جای پای اجداد خود گذاشته و درخانه‌ آن‌ها زندگی می‌کنند و به همین دلیل نیز روستای شگفت انگیز کندوان تنها روستای صخره ای زنده و مسکونی جهان محسوب می‌شود.

اکثر گردشگران با نگاه‌های متعجب خود، صحنه‌ های زیبای این روستا را در قاب دوربین ثبت می‌کنند، وجود دره‌های سرسبز، آب و هوای مطبوع و گذر رودخانه ای از وسط روستا، زیبایی آن را چند برابر کرده است.

اینجا اکثر مردم به دامداری، کشاورزی و فروش صنایع‌ دستی، خشکبار و عرقیجات محلی مشغول هستند، جالب اینکه مردم خونگرم این منطقه کوهستانی، با نگاه متعجب غریبه‌ها خو گرفته اند و همواره با روی خوش پاسخگوی سوالات آن ها در خصوص محل زندگی و محصولاتشان هستند.

کوه های به شکل کَله قندی با حفاری گدازه‌های آتشفشانی کوه سهند شکل گرفته است که به شکل مخروط‌ های در کنار هم قرار گرفته و حفره ها به گونه ای شکل گرفته اند که ظاهری بسیار زیبا را پدید آورده است.

یکی از مهم ترین نکاتی که روستای کندوان را با دو روستای صخره ای جهان متمایز می کند در جریان بودن زندگی در دل این کوه هاست که در کاپادوکیه و داکوتا وجود ندارد زیرا این روستاها خالی از سکنه هستند و به همین دلیل روستای صخره ای کندوان به تنها روستای زنده صخره ای جهان مشهور است.

وجود ۱۱۷ منزل مسکونی در درون توده‌های مخروطی و هرمی شکل صخره‌ای و در جریان بودن زندگی عادی اهالی روستای تاریخی کندوان، جذابیت این روستا را بیش از پیش عیان کرده است.

                                             

▪️برنامه ریزی برای حذف ۲۸۸ واحد مسکونی غیرمجاز در روستای تاریخی کندوان

فرماندار شهرستان اسکو با بیان اینکه ساخت وسازهای غیرمجاز مانع اصلی در مسیر ثبت جهانی روستای تاریخی و گردشگری کندوان است، گفت: تدابیر لازم در قالب برنامه‌های کوتاه مدت و میان مدت برای عبور از این موانع در دست انجام است.

“بابک رضی منش” با بیان اینکه وقوع پنج مورد ساخت و ساز غیرمجاز مانع اصلی ثبت جهانی روستای تاریخی کندوان بوده است گفت: از سال ۱۳۸۵ دیگر اجازه وقوع چنین اتفاقاتی در روستا داده نشده است اما اکنون ۲۸۸ واحد مسکونی غیرمجاز وجود دارد که باید اقدامات لازم صورت گیرد.

وی افزود: در طرح مطالعاتی روستای کندوان برای همه ساخت و سازهای غیرمجاز برنامه لازم پیش بینی و تعیین تکلیف شده به طوری که ممکن است در برخی مواقع با ایجاد تغییراتی در نمای ساختمان یا سبک معماری و حتی تخریب، موانع را رفع نمود.

رضی منش اضافه کرد: در طرح مطالعاتی روستای کندوان، حذف ورود خودرو به داخل روستا و بافت تاریخی پیش بینی شده بود اما توقفگاه خودرو برای این منظور در بیرون از روستا ایجاد شده تا گردشگران دچار مشکل نشوند.

وی تاکید کرد: برای مدیریت سرریز جمعیت روستای کندوان نیز تدابیر لازم اندیشیده شده و فعلاً حدود ۱۲۰ قطعه زمین برای این منظور جهت واگذاری به مازاد جمعیت روستا اختصاص یافته است.

رضی منش ادامه داد: پاره ای اقدامات نیز انجام شده که نتیجه بخشی آنها زمان بر خواهد بود و شورای راهبردی کندوان با حضور چند استاد دانشگاه و مشاوره یک شرکت موفق در حوزه گردشگری برای ارتقای جایگاه این منطقه گردشگری می کوشد.

فرماندار اسکو خاطرنشان کرد: ایجاد زیپ لاین، راه اندازی سایت پرواز پاراگلایدر به دلیل خطرناک بودن پرواز بالن در اقلیم منطقه، ورزش های بومی و محلی و ایجاد کتابخانه مرجع به زبان انگلیسی برای استفاده گردشگران خارجی از جمله اقدامات در دست انجام جهت توسعه و رونق گردشگری در روستای تاریخی کندوان می باشد.

▪️حفظ اصالت بی‌بدیل کندوان منوط بر مشارکت تمام دستگاه‌های مرتبط

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌شرقی نیز با تأکید به حفظ اصالت و تمامیت روستای کندوان گفت: کندوان از جمله روستاهایی است که تنها دو مورد مشابه در دنیا دارد و این وظیفه همگانی ماست تا تمام تلاش‌ها، اقدامات و توجه خود را در راستای تقویت ظرفیت‌ها، رفع مشکلات و نهایتاً ثبت جهانی این اثر منحصر به‌فرد، معطوف کنیم تا با برنامه‌ریزی و اجرای دقیق آن بتوانیم در مسیر تحقق این هدف گام‌های مؤثری برداریم.

احمد حمزه زاده، به مقابله صریح و جدی با ساخت ‌و سازهای غیرمجاز در بافت این روستای تاریخی اشاره کرد و افزود: متأسفانه تاکنون مقابله با ساخت‌های غیرمجاز از سوی دستگاه‌های مرتبط به‌طور جدی پیگیری نشده است، از این‌رو لازم است برای حفظ اصالت و هویت معماری این روستای تاریخی در اسرع وقت با تبیین برنامه‌ای کارآمد و تعریف ابزارهای تشویقی نسبت به تقلیل و حذف ساخت‌های غیرمجاز اقدام شود.

وی با بیان اینکه پایگاه میراث فرهنگی روستای کندوان نظارت مستمر بر وضعیت کران‌های دستکند این روستا دارد، حفظ اصالت و کالبد این میراث بی‌بدیل را منوط بر همکاری و مشارکت تمام دستگاه‌های مرتبط اعم از بخشداری، دهیاری، شورای راهبردی و بنیاد مسکن در این امر دانست.