عصر آزادی آنلاین/ دکتر قدیر گلکاریان
جو بایدن، رئیس جمهور جدید آمریكا در سخنرانی تحلیف خود در هفته گذشته(20 ژانویه) در رابطه با سیاست داخلی و خارجی به مطالب مهمی پرداخت که نه تنها می تواند چشم انداز لازم را مشخص کند، لغو برخی از قوانین به تصویب رسیده و اجرایی در دوره دونالد ترامپ نیز در روز نخست توانسته است، امید به نجات ماهیت سیاست ایالات متحده را هم در داخل و هم رویکرد بسیاری از کشورها به ایالات متحده را تحت تأثیر بگذارد. وی در حالی که بدنبال بروز شورشهای ناخواسته در 6 ژانویه از گذر زمان برای رفع خشونت و همچنین لزوم ترمیم، بازسازی جامعه از نظر اقتصادی و بهبود وضعیت سیاست داخلی سخن به میان آورد، تعجیل وی در معرفی اعضای کابینه اش و وجود شخصیتهایی شناخته شده در هسته سیاست خارجی، خزانه داری و مشاوران مهم در کرسیهای مربوط به جامعه اروپا، خاورمیانه و بالاخص مسئول ایران در وزارت خارجه نشان داد، که بایدن سعی می کند ضمن جلوگیری از موقعیت رو به تضعیف آمریکا، دست به احیای ویرانه های ترامپ و ترامپیسم زده و موقعیت ایالات متحده را در برابر شرکا و متحدان خود حفظ کند. یکی از این موارد لغو ممنوعیت سفر 6 کشور مسلمان به ایالات متحده بود که در نوع خود قابل تأمل و حتی تقدیر است.
در تصویر بزرگ، بایدن با مشکلات عدیده اقتصادی دیگری روبروست که بعد از کرونا رو به افزایش گذاشته است و به نظر میرسد همین توجه به داخل موجب خواهد شد که ایالات متحده در سیاست خارجی و تعامل بسیاری از کشورها نظری واقع بینانه و منطقی داشته باشد. به طوری که تمایل ایالات متحده به پیشنهاد روسیه در مورد کاهش و محدودیت تسلیحات استراتژیک هجومی بین دو کشور را میتوان در این راستا بیان کرد. ناگفته پیداست که غلبه بر مشکلات طولانی مدت اجتماعی- رفاهی که از دوران دونالد ترامپ شد باقیمانده و به عنوان مضل نابرابری گسترده از آن یاد میشود، بیش از هر چیزی ذهن مدیریتی بایدن را مشغول خواهد کرد. از مهمترین اولویت های دولت بایدن رفع نقاط ضعف نهادهای دموکراتیک آمریکا است که اکثر آنها شکست خورده اند و به شدت به اصلاح و بازسازی احتیاج دارند.
اما نهادهای اقتصادی آمریکا نیز در حال شکست هستند. به طوری که لورا تایسون، رئیس سابق شورای مشاوران اقتصادی در دوران بیل کلینتون و همچنین لنی مندونکا که اکنون در هسته مشاوران وزیر خرانه داری و دولت بایدن حضور دارد، در مصاحبه روز شنبه خود با نیویورک تایمز اعلام کرده است که احیای نظام سرمایه داری غیر انحصاری و به دور از رقابت ناسالم که در طول چهار سال اروپا را در جبهه مقابل ایاات متحده قرار داده است، از اولویتهای دولت بایدن خواهد بود. وی همچنین از لزوم اهمیت دهی به نظام انرژی در سطح بین المللی و بازنگری تجارت با چین را نیز به عنوان “ساخت مجدد نظام اقتصادی ضربه دیده” قلمداد کرده و لزوم چهار اقدام فوری دولت بایدن در توسعه اقتصاد بین المللی جهت تقویت اقتصاد ایالات متحده و اقتصاد جهانی سخن به میان آورده است. در این رابطه یک بخش از سخنان وی برای ما ایرانیان اهمیت دارد که آن هم مربوط به تحریمهاست که دولت ترامپ از ناحیه تحریم ایران، روسیه، چین، ونزوئلا و حتی ترکیه زیانهای سختی را به پیکره اقتصاد آمریکا وارد ساخته است. به نظر میرسد به زودی روزنه های امیدی برای رفع تحریمهای آمریکا علاوه از ایران از سایر کشورها نیز برداشته شود. البته زود است که در این رابطه پیش بینی شود. زیرا گامهای برداشته شده از سوی ایران به نحوی گامهای آمریکا را نیز تحریک خواهد کرد. اما همین که بایدن در رابطه با بررسی تحریمهایی که به سلامت و بهداشت جامعه ایرانی در دوره کرونا دستور اکید داده تا این بخش از تحریمها برداشته شود، در نوع خود پیام مثبتی به تهران بر شمرده میشود.
به نظر میرسد در جبهه دیپلماتیک بایدن و معاونش، خانم کاملا هریس تلاش خواهند کرد که پیروزی لیبرال دموکراسی در داخل و خارج از ایالات متحده را صحه بگذارند. در این رابطه باید علاوه از اقدامات لازم در بخش اقتصادی، کمکهای آمریکا به کشورهای دیگر، از تأثیر گذاری در اهداف و برنامه های وزارت دفاع در دخالتهای آن کشور در سایر کشورها و حضور نظامیانش سخن به میان آورد که دستخوش تغییرات و تحولاتی خواهد بود. در این رابطه آنچه که بر دوش مسئولان کشورمان به ویژه وزارت خارجه سنگینی می کند اینکه مردم سالهاست در انتظار آن هستند که تحول و تغییری در نظام اقتصادی، اجتماعی، معیشتی خود داشته باشند. چهارسال است که بعد از خروج آمریکا از برجام مدام بهانه دولت و مسئولان در حاکمیت شرایط ناهنجار اقتصادی مربوط به تحریمها بوده است و رفتن ترامپ را به دلیل ناشایست بودن برای مذاکره به انتظار نشسته و مردم را چشم به راه گذاشتند. حالا وقت آن است که مردم ببیند چه دسته گلی به سرشان زده خواهد شد.
خوشبختانه روز جمعه، مقاله منتشر شده از سوی دکتر ظریف در فارین افرز در خصوص اینکه ایران از دولت جدید آمریكا میخواهد “بدون قید و شرط” تحریم های اعمال شده توسط دونالد ترامپ علیه جمهوری اسلامی را لغو کند که این خود خواهد توانست برای نجات توافق هسته ای 2015 گامی سازنده است؛ به نظر میرسد که پیام مهم دیگری به واشنگتن ارسال کرده است. البته اگر چوب لای چرخهای حرکت وزارت خارجه انداخته نشود.
وزیر امور خارجه کشورمان در این مجله مطلبی را درباره دیدگاه تهران برای نجات این توافق نامه منتشر کرد. دکتر ظریف که خود یکی از معماران توافق هسته ای سال 2015 به حساب می آید، در این مقاله به صراحت گوشزد کرده است که “دولت جدید در واشنگتن یک انتخاب اساسی برای انجام دارد. اینکه دولت جدید آمریکا می تواند از سیاست های شکست خورده دولت ترامپ تجربه کسب کرده و با خاتمه دادن آن و دست کشیدن از ایده فشار حداکثری علیه ایران به سمت تعامل و گزینش راه بهتر حرکت کند.”
اگر اخبار ضد و نقیضی که در خصوص ارتباطات غیر رسمی میان مقامات ایران و ایالات متحده مطرح است درست بوده باشد، و اگر دلسوزان کشور به این فکر باشند که به قول دکتر ظریف ضمن حفظ ماهیت و هویت خود بالاخره درک دستی از همدیگر داشت، راههای حل اختلافات و تنشها را حل کرد، خواهیم توانست در دوران چهار ساله آتی بایدن امتیازات ویژه ای را تصاحب کرده و ضمن احیای اقتصادی، سیاسی و امنیتی خود به ایده آلهایمان نیز جامه عمل بپوشانیم. فراموش نباید کرد که خانم جین ساکی سخنگوی جدید کاخ سفید نیز در اواخر هفته گفت که دوت بایدن تمایل دارد برای پیروی ایرانیها از برجام تلاش کند و به دنیال راضی کردن ایران به اجرای برجام است.
حالا این راضی کردن را باید معنا نمود و بر روی آن عمل کرد! بقول وزیر خارجه کشورمان “دولت بایدن می تواند توافق هسته ای را نجات دهد، اما تنها در صورتی که بتواند اراده سیاسی واقعی را در واشنگتن جمع کند تا نشان دهد ایالات متحده آمادگی دارد یک شریک واقعی در تلاش های جمعی است.”
