گزارش “عصرآزادی” از اقدام شهرداری تبریز در کاشت نهال و انتقاد کارشناسان؛ نمایش درختکاری در سایه بتن آرمه ها!
?عصر آزادی آنلاین/ شهرام صادق زاده
شهری که در روزگاری نه چندان دور باغشهر نامیده می‌شد و نام معروف‌ترین محلات آن از قبیل تپلی‌باغی، کوچه‌باغ، قره‌باغی‌ها، باغمیشه، باغ‌شمال، قرمزی‌باغ و غیره با عنوان باغ گره خورده بود، امروز تنها خاطراتی دوردست از آن دوران سرسبز، در بساط دارد.
سال‌ها گذشت، جمعیت تبریز هر روز بیشتر و شهر روز به روز بزرگ‌تر شد؛ تا غول توسعه هر روز تکه‌ای از این باغشهر را ببلعد.
سرزمینی سبز با باغ‌هایی به وسعت یک زندگی سبزتر که مردمان بسیاری را به سوی خویش می‌کشاند و طراوت را به هر رهگذری می‌بخشید.
حکایت آن روزگاران تبریز اما حالا رفته‌رفته رو به فراموشی سپرده می‌شود به نحوی که امروز یکی از کلان شهرهای کشور است که با فقر فضای سبز مواجه است.
از این رو از دهه‌ها پیش، کارشناسان و قانون گذاران حوزه مدیریت شهری با تعریف و تفکیک کاربری‌های ویژه در شهر سعی کردند، ساز و کاری را ایجاد کنند که هیچ کلنگی بر محدوده‌های فضای سبز فرود نیاید اما نشد!
▪️توجه به فضای سبز از سوی مسئولان شهری تبریز در اولویت آخر قرار می گیرد!
بر اساس طرحی که با اطلاع شورای شهر تبریز انجام می شود شهرداری تبریز اعلام کرده است یک میلیون اصله نهال را در سال ۹۹ در سطح شهر می کارد که همزمان با هفته درختکاری، مرحله سوم آن عملیاتی گردید.
اقدام اخیر شهرداری تبریز در هفته درختکاری در خصوص کاشت نهال، انتقاد گسترده کارشناسان و متخصصان فضای سبز و زیست محیطی را به همراه داشته است که گویا بدون کار کارشناسی صورت می گیرد.
کارشناسان می گویند شهرداری می‌تواند به جای اینگونه اقدامات غیرکارشناسی و ویترینی، با کارشناسان امر گفت‌وگو کرده و پیشنهادات این قشر را نیز دریافت دارد تا موجب تعجب اهل فن قرار نگیرد.
به گفته آنها، شهرداری می‌تواند درختان شناسنامه دار را به صورت رایگان در اختیار مردم قرار دهد تا از این طریق درختان میوه دار در حیاط منازل و محوطه مجتمع‌های مسکونی کاشته شود که امری در جهت فرهنگسازی توسعه فضای سبز خواهد بود.
واقعیت این است هر کسی که تجربه زندگی شهری را دارد می داند احاطه شدن شهر با بتن، فولاد و شیشه روح انسان را خسته و کسل می کند لذا با افزایش جمعیت و تراکم شهرها، تقاضا برای ساخت و ساز ساختمان ها افزایش یافته است و فضاهای سبز کمتر خواهد شد و مدیری موفق است که آرامش شهروندان را درنظر بگیرد.
اگر از شهرداران شهرهای پیشرفته دنیا بپرسیم که برای رسیدن به توسعه، کدام مسیر را در پیش گرفته‌اند، بی‌شک آنها راه سبزی را نشان خواهند داد که در کنار پیشبرد زندگی مدرن و ماشینی، توجه خاصی به انسان و محیط زیست آنجا شده باشد.
این یک حقیقت است که در جوامع توسعه یافته و صنعتی، برخلاف آنچه تصور می‌کنیم توجه خاصی به طبیعت و محیط زیست می‌شود اما در کلانشهرهای کشور ما، محیط زیست چه از سوی شهروندان و چه از سوی مسئولان شهری در اولویت‌های آخر قرار می گیرد!
هرچند فضای سبز تنها بخشی از موضوع محیط زیست شهری به حساب می‌آید اما به عنوان بخشی از کالبد و بافت شهرها از دیرباز رابطه بسیار نزدیک و تنگاتنگی با زندگی مردم داشته است و در حال حاضر یکی از ضرورت‌های اجتناب ناپذیر خدمات شهری شهرداری‌ها می‌باشد.
در حقیقت، فضای سبز از مولفه‌های مهم نظام‌زیستی شهرها و نیازهای اساسی جامعه شهری تحت عنوان یک زیرساخت شهری محسوب می‌شود که متاسفانه مدیران شهری ما تنها در اقدامات ویترینی و آنهم در مناسبت هایی همچون هفته درختکاری به یاد توسعه فضای سبز می افتند!
▪️پایشی از کیفیت چاه های آبیاری برای فضای سبز تبریز صورت نگرفته است!
به عقیده کارشناسان مدیریت شهری و شهرسازی، فضاهای سبز بخشی ضروری و لاینفک از پیکره شهرها را تشکیل می دهند که عدم توجه کافی به این مهم می تواند تبعات منفی بسیار زیادی بخصوص در افزایش آلودگی هوا و افزایش تعداد مبتلایان به بیماری تنفسی شود، موضوعی که در کلانشهرهایی مانند تبریز اهمیت دو چندانی به خود می گیرد.
یک فعال محیط زیست در تبریز در این باره گفت: بلایی که در سنوات گذشته، بر فضای سبز این شهر آمده، بسیار عمیق‌تر از آن است که با درختکاری‌های نمایشی و احداث پارک‌های محله‌ای با نهال‌‌های نحیف و جدول‌کاری و نرده گذاری ترمیم گردد.
احمد بایبوردی با اشاره به اینکه فضای سبز به عنوان یکی از معیارهای توسعه پایدار شهری و تنفسگاه شهری محسوب می شود افزود: وجود فضای سبز در شهرها موجب ارتقای کیفیت زندگی می شود لذا سرانه فضای سبز برای هر نفر در ایران با توجه به مطالعات اقلیمی بین ۷ الی ۱۲ مترمربع تعیین شده است در حالی که متاسفانه سرانه فضای سبز در شهر تبریز ۳/۳ مترمربع می باشد، بنابراین شکاف عمیقی بین سرانه پیش بینی در کشور وجود دارد.
وی ادامه داد: کاشت یک میلیون اصله درخت در نگاه اول نشان می دهد پیشنهاد دهنده چنین طرح با اصول اولیه کارشناسی توسعه فضای سبز شهری بیگانه است، زیرا در شهری که روی سری خاک تکامل نیافته و دارای قلیاییت و آهک بالا و شوری منابع آب و خاک مطرح هست عنوان چنین مطالب غیر علمی جای تعجب می باشد.
بایبوردی اضافه کرد: شعارهای عوام فریبانه معمولاً در عرصه عمل اجرایی نمی شوند زیرا ما چنین عرصه حاصلخیز و در مساحت مطلوب در شهر تبریز نداریم، لذا قبل از اقدام به کاشت باید پایشی از کیفیت چاه های آبیاری مورد استفاده برای فضای سبز شهری تبریز صورت گیرد.
▪️وضعیت فضای سبز تبریز حتی نسبت به استان خشکِ یزد نیز عقب تر هست!
رئیس انجمن صنفی فضای سبز آذربایجان شرقی در این باره گفت: سرانه فضای سبز داخل شهر تبریز بالغ بر ۷.۵ متر مربع است که با احتساب ۹.۵ متر مربع سرانه فضای سبز در اطراف شهر همچون عینالی، سرانه کلی فضای شهر تبریز به ۱۷ متر مربع می‌رسد.
رسول صفرزاده ادامه داد: در داخل شهر تبریز بالغ بر ۳.۴ میلیون متر مربع چمن گل و با احتساب پارک‌هایی که از نظر تجهیز به المان‌های خاص پارک، ناقص هستند حدود ۲۹۰ پارک در تبریز وجود دارد؛ حدود ۱۸۰۰ تا ۲۰۰۰ هکتار دیگر نیز مختص به انبوه کاری و جنگل کاری بوده و کار اصلی تولید اکسیژن در شهر تبریز را برعهده دارند.
وی با تاکید بر پایین بودن نرخ سرانه فضای سبز در تبریز افزود: وضعیت فضای سبز تبریز حتی نسبت به استان خشک یزد نیز عقب تر هست و نیاز به بازبینی و توجه جدی و کارشناسانه مسئولان شهرداری را دارد.
صفرزاده با انتقاد از اقدامات مسئولان شهری تبریز در راستای حذف باغات در طی ۲۰ سال گذشته اضافه کرد: برای کسب درآمد پایدار و گسترش شهر، باغات را تبدیل به کاربری‌های مسکونی و تجاری کردیم و با این امر چنان خسارتی به فضای شهر وارد شده که اکنون باید چند برابر آن درآمد را هزینه کنیم و مثلاً در کوه عینالی تبریز، درخت بکاریم تا فضای سبز ایجاد شود.
وی با اشاره به اهمیت ارتقای فضای سبز و طرح “کاشت یک میلیون اصله درخت” در سطح تبریز توسط شهرداری اظهار کرد: این طرح در حالی تدوین و اجرا می‌شود که کاملاً غیرکارشناسانه و غیرفنی است، چرا که برای عملیاتی شدن این طرح نیاز به مساحت بالای چندصد هکتاری است و تبریز این ظرفیت را ندارد.
صفرزاده افزود: یکی از موارد مهمی که باید در کاشت درختان لحاظ شود، این است که برای نگه داری تاج و رشد درخت، فاصله استاندارد دو درخت در حد چهار متر باشد، اما با توجه به شعار سالجاری شهرداری و تراکم در کاشت درختان، شاهد کاشت درختانی حتی در حد یک متر فاصله هستیم؛ در این راستا اعتراض خود را نسبت به این اقدام غیراصولی بیان کردیم اما متاسفانه کسی پاسخگو نبود!
وی متذکر شد: بهتر است به جای کاشت یک میلیون اصله در سطح شهر که به ۹۰۰ هکتار وسعت نیاز دارد، این درختچه‌ها در ۳۰۰ هکتار از تپه‌های کوه عینالی کاشته شود.
وی با تاکید بر موضوع آبیاری این تعداد اصله در تبریز، اظهار کرد: شهرداری خود دارای چاه‌هایی است که از طریق آنها، فضای سبز شهر را آبیاری می‌کند، و اکنون مقدار این مخازن کاهش یافته است، در این راستا گاه از چاه‌های شرکت آب منطقه‌ای در مسیر چایکنار نیز جهت آبیاری استفاده می‌شود، که این امر با توجه به اینکه تبریز جزو مناطق کم بارش است، در آینده‌ای نزدیک آثار خود را برجا خواهد گذاشت.
