عضوء هیات مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف کلانشهر تبریز در گفتگو با عصر آزادی:

عصر آزادی/ حامد پورمند

فرش دستباف ایران عمری به درازای تاریخ، هنر و فرهنگ ایرانی دارد، شناخت جهانیان از قالی ایران و ستودن آن  ناشی از تلاش و شوریدگی مردمانی است که ذوق هنری را با جنبه های پر رمز و راز فرهنگ و هنر ملّی در آمیخته اند و فرش به عنوان یکی از ارزشمندترین دستاوردهای مردم، خود یک فرهنگ می باشد، فرهنگی مرکّب از هنرهای دستی مانند: طرّاحی، برجسته کاری نقاشی، صورت گری و مینیاتور، تشعیر و تذهیب، کاشی کاری، رنگ و رنگرزی بوده و باعث تکامل و غذای این هنر اصیل فرش دستباف ایران در زمینه های اقتصادی ، اجتماعی و معیشتی  ، فرهنگی ، فنی و هنری جایگاه ویژه و ارزنده ای داراست و نقش مهمی را در اشتغال زایی و ارز آوری و صادرات بر عهده داردگردیده است، فرش دستباف در زمینه های اقتصادی، اجتماعی، معیشتی، فرهنگی، فنی و هنری جایگاه ویژه و ارزنده ای دارد و همچنین نقش مهمّی در اشتغالزایی، ارزآوری و صادرات دارد.

اعظم ستاری فرد کارشناس ارشد تجارت الکترونیک،  عضوء هیات مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف کلان شهر تبریزو کارشناس رسمی دادگستری در رشته فرش که از سال  1385 در این اتحادیه مشغول به فعالیّت بوده و در این مدّت خدمات ارزنده ای را به اعضاء این صنف ارائه نموده است که در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار عصر آزادی به بیان دیدگاه، ارائه نظرات و تشریح مشکلات صنفی و حوزه کاری خود پرداخته که ماحصل این گفتگو به خوانندگان فهیم روزنامه تقدیم می گردد؛

ارزش فرهنگی و مبانی فرهنگی هر قومی چه اثراتی در شکل گیری فرش دستباف آن منطقه دارد؟

در کشور ما به خاطر ارزش مادی و اقتصادی فرش نگاه عموم مردم بر این تولید و محصول عملا نگاه تجاری و کالایی است، معنای هویّت، فرهنگ و حتی هنر در این صنعت جز در کلام و آنگاه با عدم دریافت درست از مفهوم هنر، فرهنگ، در فرش سخت مهجور مانده است. امروزه به دلیل کاهش قیمت، از دست رفتن هویت نقوش و رنگها و ساختار پر نقص و نیز استفاده از مواد اولیه نامرغوب و کج سلیقگی در روند تولید به وضوح کم رنگ شدن هویت انسانی در تولید فرش را می توان تماشا نمود. اما در واقع فرش دستباف ایرانی از کالاهای استثنایی در جهان است که در آن هنر مفهومی مترادف با فرهنگ و توده مردم دارد، قالی های اصیل ایرانی به گواه تاریخ از ابتدا نشات گرفته از فرهنگ اصیل هر منطقه و زینت بخش کاخ های حکومتی زمان خود بودند اما در سالهای اخیر با سقوط کیفی و از دست رفتن بسیاری از مراکز اصیل تولید نقشه و رنگ و فرش ایران فرش اصیل ایرانی نیز دچار بحران هویتی گردیده است.

چالش ها و مشکلات پیش روی اتحادیه تولید کنندگان و بافندگان فرش دستباف را لطفا بیان بفرمائید؟

اولین و مهمترین مشکل صنف قالیبافان عدم وجود بیمه اختصاصی برای افراد جا مانده از بیمه قالیبافی سال های قبل می باشد.علی رغم پیگیری ها و جلسات مکرّربا مسئولان از سوی هیات مدیره اتحادیه تا الان اقدام موثّری در این رابطه از طرف مبادی ذیربط صورت نگرفته است و همچنین گرانی مصالح و موادّ اولیه فرش می باشد، با توجه به قراردادهای بافت  فرش که عمدتا مدت دار بوده بالطبع نوسان قیمت ها و افزایش بی رویه آن مشکلات زیادی در رابطه با بافت و تکمیل فرش توسط بافندگان و نیز صاحبان کارگاه های فرش ایجاد می نمای، چون در حین اجرای قرارداد به طور ناگهانی قیمت تمام شده افزایش می یابد که در این صورت بافت و تولید مقرون به صرفه نمی باشد و همچنین عدم ارائه تسهیلات بانکی مقرون به صرفه که متاسفانه نظام بانکی در تقسیم تسهیلات عمدتا قشرهای کم درآمد و ضعیف را با شرایط مناسب تحت پوشش قرار نداده و احیانا اگرهم بعضی اوقات تسهیلاتی بوده شرایط ضمانت و دریافت آنقدر پروسه زمانبر و سختی در نظر گرفته شده که عملا بافندگان فرش دستباف نتوانسته اند از این وام ها بهره مند شوند و از دیگر مشکلات قالیبافان دستمزد پایین انها می باشد، چنانچه در طول سال ها بارها تورم در سبد خانوار و کالای اساسی ایجاد می شود ، اما چون بافنده در ابتدای سال قرارداد بافت دستمزد تعیین کرده عملا در بین راه درآمد وی به نصف تقلیل پیدا می کند که این مورد بیشترین شاکی و مراجعه کننده به اتحادیه را در طول سال در بر می گیرد.

تعداد اعضای این صنف چند نفر می باشد و اتحادیه در فروش فرش های بافته شده چه کمکی می کند؟

تعداد اعضای بافندگان فرش دستباف اتحادیه در حدود 70 هزار نفر می باشد. در مورد فروش فرش ها چون اتحادیه قانونا به طور مستقیم نمی تواند دخالتی داشته باشد با این حال مشاوران حقوقی رایگان برای قالیبافان و صاحبان کارگاه ها در اتحادیه مستقر می باشند تا در مورد نحوه فروش فرش ها راهنمایی لازم را ارائه دهند.

لطفا در مورد بیمه قالیبافی قالیبافان اتحادیه تولید کنندگان و فروشندگان فرش دستباف توضیح دهید؟

تعداد زیادی از قالیبافان و فعالان صنوف همگن که با اطلاع رسانی و پیگیری اتحادیه فرش از بیمه قالیبافی در سال های قبل استفاده نموده اند در بین راه با توجه به اینکه بار مالی این بیمه سوبسید دار زیاد بود از طرف دولت و سازمان تامین اجتماعی بیمه شدن افراد جدید متوقف گردید که علی رغم پیگیری و تلاش های هیات مدیره و جناب آقای دکتر چمنی و برگزاری جلسات با مسئولان ذیربط کماکان این مشکل به قوّت خود باقیست، در این میان، اتحادیه برای این که تا حدودی مشکل بیمه جا ماندگان را برطرف نماید که با هماهنگی صندوق بیمه اجتماعی کشاورزی و اقدامات مرکز ملی فرش و ایجاد کارگزاری متمرکز در محل اتحادیه قالیبافان توانسته اند از مزایای این بیمه بهره مند شوند البته لازم به ذکر است اقدامات و تلاش ها برای رفع موانع بیمه تامین اجتماعی قالیبافی کماکان ادامه دارد.

بیماری کرونا چه مشکلاتی را در تولید و فروش صنف فرش دستباف ایجاد کرده لطفا ذکر کنید؟

در بعد داخلی ابتدا با ورود بیماری کرونا عمده مشکل را در کارگاه های متمرکز داشتند چنانچه که مستحضرید در این کارگاه ها افراد زیادی کنار هم و در محیط های عمدتا بسته و کم فضا مشغول کار هستند، به علت شیوع کرونا کارگران کارگاه ها دچار مشکلات شده و بعضا منجر به تعطیلی این کارگاه ها گردید، البته به مرور با پیگیری اتحادیه فرش و ابلاغ پروتکل های بهداشتی عموما کارگاه ها به خط تولید برگشتند اما در بعد فروش چون اکثر کشورها مرزهای خود را با شیوع این بیماری بسته بودند میزان صادرات به نسبت قبل کمتر بود و در بازار داخلی هم تعطیلی بازارها و مراکز خرید و نیز عدم مراجعه عموم مردم به بازار به جهت کرونا مشکلاتی اساسی در این رابطه ایجاد کرد.

آیا افزایش نرخ ارز و دلار صنف شما را با کمبود مواد اولیه مواجه کرده لطفا توضیح دهید؟

افزایش نرخ ارز عموما نوسان در بازار ارز تمام صنوف را در گیر نموده و مشکلات عدیده ای به وجود می آورد در این بین صنعت فرش هم کاملا درگیر معضل گرانی و نوسان قیمت ارز می باشد. چون عمده مواد اولیه فرش از جمله ابریشم و بعضا نخ پنبه و پشم وارداتی می باشد، نوسان و افزایش قیمت ارز باعث بالا رفتن قیمت مواد اولیه و بعضی اوقات کمبود آن در بازار می شود، عموما قرار دادهای بافت فرش مدت دار می باشند و در وسط کار با افزایش قیمت مواد و کمبود آن، کارفرما و بافنده و نهایتا فروشندگان فرش در تعیین قیمت و دستمزد دچار مشکلات عدیده می گردند.

و امّا سخن آخر…؟

 در آخر لازم به ذکر است حمایت ها و ارزش گذاری برای هنرو صنعت فرش و قشر زحمت کش قالیباف آن طور که باید در شان این عزیزان می باشد در این سالها از سوی مسئولان کشوری دیده نشده است. فرش یک میراث فرهنگی و یک کالای بسیار با ارزش تجاری که بیانگر هویت اصیل و قدمت فرهنگی تاریخی، کشورمان بوده، در این بین حمایت از پدید آورندگان این میراث با ارزش آن طور که باید صورت نگرفته امید است مسئولان و مخصوصا نمایندگان محترم مجلس با جدیت و اهتمام بیشتر به دغدغه این صنف پرداخته و با عنایت به پدید آمدن رقبای بسیار قدرتمند جهانی در این صنعت عملا بازار جهانی را از فرش اصیل ایرانی خالی نبینیم.